Zamość onLine

Rozświetlona Zamojska Noc Muzeów

"Podziemia Zamościa, historia i ich tajemnice" i "PGE Obrót S.A. rozświetla Noc Muzeów" to dwa hasła pod którymi odbyła się Zamojska Noc Muzeów. Hitem piątej edycji wydarzenia stał się "Szlak Energetyki Zamojskiej", który specjalnie opracowano na tę jedyną noc w roku (17/18.05.).

- Noc Muzeów to jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych roku, w Polsce i Europie. Tej wyjątkowej nocy, w urokliwej atmosferze, odbywa się kulturalny maraton. Muzea, galerie i inne instytucje kultury przygotowują specjalną ofertę i otwierają drzwi dla wszystkich zainteresowanych. Jak co roku zaplanowane są liczne atrakcje - zwiedzanie obiektów, wystawy, koncerty. A wszystko przygotowane specjalnie na tę szczególną noc we współpracy z PGE Obrót S.A. - mówił Andrzej Urbański, dyrektor Muzeum Zamojskiego.

Kustosze, muzealnicy oraz przewodnicy Koła Przewodników PTTK im. Róży i Jana Zamoyskich przygotowywali się do tego wydarzenia kilka tygodni. Pracowano nad programem, tematem wykładu, częścią artystyczną oraz wystawą "W okopach I wojny światowej. Historia Braci Pomarańskich" i wystawami plenerowymi "Museums at Night" - Zamojskie Noce Muzealne i "Szlak Energetyki Zamojskiej", ponieważ Mecenasem Nocy Muzeum 2014 w Zamościu została PGE Obrót S.A. Dotkliwa w skutkach ulewa, jaka przeszła nad Zamościem w przeddzień wydarzenia, nieco pokrzyżowała plany organizatorów co do realizacji pełnej trasy. Na szczęście już w sobotę opady były przejściowe i pozwoliły nie tylko dotrzeć mieszkańcom ale i turystom, którzy postanowili skorzystać z zaproszenia Muzeum Zamojskiego w Zamościu i spędzić kilka godzin poznając historię i tajemnice "Idealnego Miasta", ufundowanego przez Kanclerza i Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego. Organizatorzy na frekwencję nie narzekali. Zabytkowe wnętrza XVII-wiecznych kamienic, siedziby Muzeum Zamojskiego, wypełniały do reszty grupy dzieci, młodzieży i dorosłych.

Zamojską Noc Muzeów rozpoczął niezwykle interesujący wykład pt.: "Jak rodziła się energetyka zamojska". Wygłosił go, obrazując temat fotografiami dokumentalnymi, dr Jacek Feduszka, kustosz Muzeum Zamojskiego. Jak opowiadał kustosz - pierwsze latarnie olejowe w Zamościu zakupiono za rządu austriackiego ze składek mieszczan zamojskich ok. 1808r. Wprowadzenie latarń rewerberowych w 1820 r. to zasługa namiestnika Królestwa Polskiego gen. J. Zajączka. O rozwoju oświetlenia publicznego po 1821 r. decydowały względy bezpieczeństwa, łatwiejszy dozór nad więźniami w mieście - twierdzy rządowej oraz kategoryczny rozkaz rosyjskiego księcia Konstantego. W maju 1822r. osiem pierwszych latarni rewerberowych, wykonanych przez blacharza warszawskiego Jana Waltera, zainstalowano m.in. przed d. pałacem Zamoyskich, Ratuszem oraz w pobliżu Bramy Szczebrzeskiej, co pokazują rysunki Jana Pawła Lelewela z l. 20. XIX w. Pierwsze światło elektryczne z generatora prądu zabłysło w kamienicy kupca Wigdora Inlendera (Rynek Wielki 1) na początku XX w.

W 1912 r., dzięki zapobiegliwości Zdzisława Kłossowskiego, prezesa Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego, energia elektryczna oświetliła pięć kondygnacji tzw. Domu Centralnego. Dwa lata później - oświetlenie elektryczne miały koszary wojsk rosyjskich. W 1919 r. na murach starej kurtyny, wykorzystując budynek Nowej Bramy Lwowskiej i podwalni, wzniesiono maszynownię pierwszej w Zamościu elektrowni (dziś siedziba Orkiestry Symfonicznej im. K. Namysłowskiego). Elektrownię wyposażono w lokomobilę parową, tablicę marmurową z przyrządami pomiarowymi, urządzeniami sterującymi, bezpiecznikami i wyłącznikami. Oficjalnie uruchomiono ją 13.12.1919 r. Pełną projektowana moc uzyskała w 1921 r. po zainstalowaniu drugiej lokomobili sprowadzonej z Niemiec. W związku z ogromnym wzrostem liczby abonentów i odbiorców energii - w 1924 r. przy ul. Sienkiewicza rozpoczęto budowę drugiej w Zamościu elektrowni. Rok później w elektrowni pracowały maszyny i urządzenia stanowiące najnowocześniejsze osiągnięcia ówczesnej myśli technicznej w zakresie wytwarzania prądu: włoska turbina Franco Tossi, kocioł systemu Grabe na parę oraz palenisko z ruchomym rusztem na miał węglowy. Wkrótce zakupiono drugą turbinę i w 1929 r. energia elektryczna docierała do prawie 2300 odbiorców z Zamościa i okolicy. W 1930 r. uzyskała status Okręgowej Elektrowni Miejskiej. W tym miejscu elektrownia pracowała do 1959 r.

Przez kolejne dwie godziny, turyści w grupach, pod opieką przewodników muzealnych, zwiedzali wystawy: "W okopach I wojny światowej. Historia Braci Pomarańskich" oraz ekspozycję stałą poświęconą historii rodu Zamoyskich. Następnie w okazałej komnacie, wypełnionej po brzegi słuchaczami, na zabytkowym fortepianie zakupionym przez Muzeum w 1947 r., z rewelacyjnym koncertem utworów własnych, walcami wenezuelskimi oraz kompozycjami "Penelopa", "Romeo i Julia", "Misja", "Love story" i "Odą do młodości" we własnej interpretacji wystąpił Jerzy Burda, nauczyciel ze Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Zamościu. Znakomity muzyk jako skrzypek przez 9 lat grał w orkiestrze symfonicznej w Maracay w Wenezueli. Zagrał m.in. koncerty w prestiżowej Carnegie Hall w Nowym Yorku i w Kennedy Center w Waszyngtonie. Odbył z wenezuelską orkiestrą trwające ponad 2 miesiące tournee na trasie Meksyk, Kanada, USA. Na tle ekspozycji "W okopach I wojny światowej. Historia Braci Pomarańskich" z pięknym koncertem pieśni niepodległościowych wystąpił Zespół "Forte" - uczniowie Gimnazjum Nr 1 im. A. Mickiewicza w Zamościu oraz członkowie zespołu Małgorzaty Kurzempy i Mateusza Bałki w programie "Pieśni na wojnie o wojnie pisanie".

Już po godz. 20.00., na Rynku Solnym, z udziałem setek turystów dokonano otwarcia wystaw plenerowych "Museums at Night" - Zamojskie Noce Muzealne i "Szlak Energetyki Zamojskiej", sponsorowanych przez PGE Obrót S.A. Wśród uczestników uroczystości Arkadiusz Bratkowski, Poseł do PE i Marcin Zamoyski, Prezydent Zamościa, "zbrojni", czyli członkowie Zamojskiego Bractwa Rycerskiego i piechurzy z Krasnegostawu. A cóż to byli za piechurzy! To grupa rekonstrukcji historycznej, przedstawicieli 2 Pułku (z garnizonu w Gdańsku) i 12 Pułku Piechoty (garnizon stacjonuje w Warszawie). W związku z przypadającą 205-rocznicą oblężenia Zamościa postanowili zaznaczyć swoją obecność w mieście zdobytym przez wojska ks. Poniatowskiego w 1809 r. Stawili się: saper 12 p. p. Paweł Stryła, fizylier, strzelec piechoty Grzegorz Zborowski i woltyżer Artur Boruczenko, bo to jego historyczne miejsce. W 1809 r. jako pierwsza wkroczyła do Zamościa kompania woltyżerów. Tłumnie przybyli zamościanie z rodzinami i goście z ościennych miast w liczbie ponad 1500 osób.

Zanim rozpoczęło się nocne zwiedzanie podziemi Zamościa oraz przejście nowo wytyczonym "Szlakiem Energetyki Zamojskiej" wszyscy turyści otrzymali opaski odblaskowe, które zwiększały widoczność i bezpieczeństwo od PGE Obrót S.A., Mecenasa Zamojskiej Nocy Muzeów. Gdy cześć turystów szturmowała, a potem zwiedzała w grupach z przewodnikami podziemną Trasę turystyczną w XIX w. podziemiach oficyn Ratusza Zamojskiego, która prezentuje historię Ratusza zamojskiego oraz obraz prac archeologicznych przeprowadzonych na jego terenie w XX i pocz. XXI wieku, łącznie z odkrytymi w ich wyniku obiektami zabytkowymi w postaci m.in. "cysterny na wodę" z ok. połowy XVII wieku (wraz z kanałem doprowadzającym wodę, stanowiącym prawdopodobnie część rozległego systemu zaopatrującego w wodę tą część historycznego Zamościa) oraz studni z XIX wieku, znajdującej się wewnątrz obiektu więziennego, jaki stanowiły obecne oficyny ratuszowe w owym czasie - oczekujący na swoje wejście mieli okazję podziwiać salwy w wykonaniu Zamojskiego Bractwa Rycerskiego.

Na trasie tegorocznej Nocy Muzeum znalazły się nie tylko podziemia Ratusza Zamojskiego, także Rynek Wielki, trasa turystyczna Bastionu VII, Nowa Brama Lwowska, Dom Centralny, Rynek Wodny i przejście do Starej Elektrowni (obecnie Browar Zamość). Przy obsłudze "nocnych" turystów pracowało ok. 30 kustoszy, muzealników i przewodników turystycznych. Pracownicy Muzeum Zamojskiego są usatysfakcjonowani, ponieważ wydarzenie ma charakter rozwojowy.

autor / źródło: Teresa Madej
dodano: 2014-05-19 przeczytano: 12905 razy.