Prawie każdy z nas był kiedyś obiektem jakiejś plotki. Zazwyczaj nie stawiała nas ona w zbyt korzystnym świetle i choć być może nie zawsze trzeba ją było potem odkręcać, bo nie czyniła potężnych szkód, to pewien ślad jednak pozostawał. W skrajnych przypadkach nieprawdy szerzone na czyjś temat prowadzą do rozwiązań naprawdę radykalnych i nie zawsze korzystnych. To w przypadku kłamstw na temat osób indywidualnych. Jeszcze gorzej wygląda to w sytuacji, w której mamy do czynienia z propagowaniem bzdur dotyczących większych społeczności.

W ubiegłym tygodniu popis historycznej ignorancji dał szef FBI, który wprost za winnych dokonania Holocaustu uznał między innymi Polaków. W Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie powiedział on bowiem, że: "Mordercy i ich wspólnicy z Niemiec, Polski, Węgier i wielu, wielu innych miejsc nie zrobili czegoś złego. Przekonali siebie do tego, że uczynili to, co było słuszne, to, co musieli zrobić. To robią ludzie i to powinno nas naprawdę przerażać". Ministerstwo Spraw Zagranicznych zareagowało w zasadzie od razu i ambasada polska w USA napisała stosowny list w tej sprawie. Nie pierwszy to jednak i zapewne nie ostatni taki przypadek (i nie "Idy" to wina, czego niektórzy chcą na siłę dowieść). "Polskie obozy koncentracyjne" i tego typu sformułowania pewnie jeszcze długo będą się pojawiać na łamach zachodniej prasy i w ustach tamtejszych notabli. Nie ma innego wyjścia, jak za każdym razem reagować i prostować. To trudne, żmudne i spowodowane wieloletnimi zaniedbaniami w prowadzeniu przez kolejne - nie tylko te ostatnie - rządy polityki historycznej. A reakcja szefa FBI na reakcję Polski tylko to potwierdza.

Ale to praca, która należy do naszych władz. Przeciętni obywatele powinni temu po prostu nie przeszkadzać. Niestety z tym też jest różnie. W zeszły piątek, chcąc się kulturalnie zrelaksować, wybrałem się do krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej na spektakl dyplomowy tamtejszych studentów "Niech żyje wojna". Z ulotek dostępnych w foyer wynikało, że to kompletnie przeobrażona opowieść o "Czterech pancernych i psie" - pozbawiona oficjałek, a ukazująca stan faktyczny. Jednakże kolejne sceny kazały mi w to mocno wątpić.

Pomijam już ukazanie Stanisława Mikołajczyka jako wielkopańskiego idioty, który na początku sierpnia 1944 roku w Moskwie chciał ustawiać Stalina do pionu. Pomijam unikanie podjęcia tematów rodzimych komunistów, którzy ochoczo wprowadzali w kraju nowe porządki. Pomijam przedstawianie Powstania Warszawskiego jako wydarzenia przynoszącego przede wszystkim ofiary wśród ludności bez jakiegokolwiek znaczenia taktyczno-militarnego, bo w tej kwestii rzeczywiście toczą się spory wśród historyków. Jednakże absolutnie nie mogę zrozumieć, czemu na koniec sztuki okazuje się, że zdaniem występujących na scenie dzień 1 sierpnia to okazja do minuty ciszy... przeciwko władzy, która do powstania doprowadziła?!!

Tak, Drodzy Państwo, młodzi aktorzy - świeżo wkraczający w świat zawodowego teatru - w swoim pierwszym publicznym występie, na który rozprowadza się płatne wejściówki, a także wysyła zaproszenia między innymi do szkół, propagują wartości, które powinny być im całkowicie obce. Bo całkowicie obca powinna być im wybiórczość dla faktów przy przedstawianiu swojego stanowiska w danej sprawie. Powstanie Warszawskie było przecież wypadkową całej masy czynników spośród których należy wspomnieć o najważniejszym - Warszawa znajdowała się pod okupacją niemiecką. Okupacja ta zaś była wynikiem najazdu Niemiec wespół ze Związkiem Radzieckim na Polskę w 1939 roku. W konkretnym momencie wojny zaś istniało spore prawdopodobieństwo, że wojska niemieckie będą chciały Warszawy bronić za wszelką cenę. Mówiąc ściślej - za cenę życia warszawiaków.

Nie sądzę (a przynajmniej nie chce mi się w to wierzyć), żeby ci młodzi ludzie naprawdę myśleli tak, jak to prezentują na scenie. Kto wie, być może taki pogląd jest właściwy jedynie dla autora spektaklu. Nie zmienia to jednak faktu, że takie przesłanie jest przekazywane za każdym razem kilkuset osobom, które przychodzą na widownię krakowskiej PWST. A trzeba wiedzieć, że przedstawienie wystawiane jest naprawdę często.

I właśnie takie rzeczy wyrządzają największą szkodę w kwestii postrzeganiu polskiej historii za granicą. Największą, bo czynią wyłom w umysłach samych Polaków.