Życiorysy zamojskich Żołnierzy Wyklętych

Bohaterami II edycji Konkursu Historycznego "Trudne Decyzje Kontrowersyjne Wybory - Żołnierze Wyklęci" byli: Tadeusz Kopeć, Leonard Kalmus i Tadeusz Klukowski. Prezentujemy krótkie życiorysy naszych Żołnierzy Niezłomnych, które mieli okazję poznać młodzi zamojscy gimnazjaliści.

Tadeusz Kopeć ps. "Bratek" urodzony w 1921 roku w Złojcu w rodzinie kolejarskiej. Od 1941 roku w strukturach ZWZ - AK w oddziale Mariana Wardy ps. "Polakowski". Walczył na terenie Suśca i Długiego Kąta, był erkaemistą. Od początku 1944 roku przesunięty wraz z oddziałem w okolice Telatyna - Jarczowa. Walczył pod Posadowem z Ukraińską Powstańczą Armią wspieraną przez SS Galizien w których ranny został w rękę. Tadeusz Kopeć był również odpowiedzialny za paramenty liturgiczne. W niewielkiej walizce pod jego opieką znajdowały się komże, stuły, szaty, naczynia liturgiczne, które służyły oddziałom leśnym przez cały okres okupacji. Po zakończeniu wojny wrócił do Ruskich Piask, zaczął pracować na kolei. O swojej przeszłości nikomu nie opowiadał. W 1946 roku ożenił się z sanitariuszką Zofią ps. "Kora". Doczekali się 4 dzieci.

Przez cały okres swojego życia nie przestał służyć Bogu. Był ministrantem od wczesnych lat dziecięcych (zaczął służyć od 1933 roku) w młodości, w czasie pobytu w oddziałach leśnych, pracy na kolei i teraz będąc emerytem (chociaż to określenie zupełnie nie pasuje do pana Tadeusza). Obecnie pełni funkcję wiceprezesa ŚZŻAK Okręg w Zamościu. Mieszka na zamojskim osiedlu Zamczysko, skąd autobusem MZK przyjeżdża na Stare Miasto, by służyć do mszy. I tak codziennie! Gdzie go można spotkać? W Katedrze Zamojskiej, u redemptorystów, u franciszkanów...

* Tadeusz Kopeć podczas uroczystości z ks. biskupem Janem Śrutwą

Leonard Kalmus ps. "Puma",(1925 - 1946), żołnierz oddziału partyzanckiego niepodległościowego Tadeusza Kuncewicza ps. "Podkowa", w okresie od kwietnia 1945 do września 1945 r. Brał udział w uwolnieniu więźniarek z więzienia w Janowie Lubelskim. W wyniku tej akcji odbito 30 kobiet uczestniczek Powstania Warszawskiego, które wyrokami sądów warszawskich skazano na długoletnie więzienie. Uwolnione kobiety rozwieziono do poszczególnych regionów, skąd po zaopatrzeniu w fałszywe dokumenty wypuszczono. W wyniku tej akcji zginął strażnik więzienny. Leonarda Kalmusa złapał, skrępował i osobiście zawiózł do Urzędu Bezpieczeństwa w Zamościu, funkcjonariusz milicji, agent bezpieki przez lata doskonale maskujący swoją działalność.

Rozprawa odbyła się przed Wojskowym Sądem Garnizonowym w Chełmie podczas sesji wyjazdowej w Zamościu w sali Consulatus zamojskiego ratuszu w obecności mieszkańców Zamościa, których udział był wcześniej zaplanowany i zorganizowany przez aktywistów partyjnych lub urzędników. W procesie wyjazdowym Leonarda Kalmusa, 20 letniego chłopaka z Zaburza z czteromiesięcznym stażem w oddziale partyzanckim "Podkowy" orzekał sąd w składzie: por. dr Henryk Auster - przewodniczący, kpr. Czesław Kamiński - ławnik, kpr. Eugeniusz Burak - ławnik, Władysław Poninkiewicz - protokolant w obecności oskarżyciela ppor. Michała Filipczyka i obrońcy, adwokata z urzędu Mariana Stefańskiego. Orzeczono karę śmierci.

W sprawie zmiany wyroku do Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie zwrócili się ławnicy kpr. Czesław Kamiński kpr. Eugeniusz Burak, którzy nie zgodzili się z treścią wyroku. Wyrazili oni opinię, że skazany zasługuje na ułaskawienie ze względu na młody wiek i krótki okres pobytu w konspiracyjnym związku. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, a ławnicy zostali pozbawieni funkcji, jako, że zdaniem Bieruta mogli zmienić zdanie pod wpływem opinii zewnętrznej. W związku z tym nie są godni pełnić swoich funkcji ponieważ "nie kierują się własnym samodzielnym sądem". Z zażaleniem wystąpił również obrońca z urzędu, adwokat Marian Stefański, jednak i jego wniosek został oddalony. Wyrok wykonano w zamojskim więzieniu 10 kwietnia 1946 roku.

* Pismo B. Biruta do Najwyższego Sadu Wojskowego w sprawie Leonarda Kalmusa

Tadeusz Klukowski ps. "Krzysztof" urodził się 15 maja 1931 r. w Szczebrzeszynie. Tam też uczęszczał do szkoły powszechnej, gimnazjum i liceum. W 1947 roku rozpoczął naukę w Liceum im. Jana Zamoyskiego w Zamościu. W tym okresie prawdopodobnie miał kontakt z harcerską organizacją niepodległościową "Szara Brać", następnie w 1949 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej Curie na wydziale prawa, po aresztowaniu ojca Zygmunta w 1950 roku przerwał studia. W marcu 1952 roku wstąpił do nielegalnej organizacji "Kraj".

Tadeusz został aresztowany w lipcu 1952 r., zaledwie po trzech miesiącach działalności konspiracyjnej i osadzony w słynnym więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie. W dniach 27 i 28 listopada 1952 odbyła się rozprawa przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie w składzie: Przewodniczący: mjr Litmanowicz Władysław, ławnicy kpt Dranomirecki Jerzy i ppor Perykasza Zdzisław, prokurator ppłk Ligięza Henryk. Tadeusz Klukowski skazany został na karę śmierci. Wśród szeregu stawianych zarzutów znalazły się następujące: od marca 1952 do lipca 1952 w Warszawie usiłował przemocą zmienić ustrój PRL, 26 maja 1952 używając broni rozbroił kaprala MO, na początku czerwca 1952 przy użyciu broni próbował rozbroić oficera WP, w drugiej połowie maja 1952 przy użyciu broni miał zamiar rozbroić posterunek MO, 11 kwietnia 1952 uszkodził tory kolejowe i wykoleił pociąg towarowy, w I połowie kwietnia badał możliwość uszkodzenia radiostacji w Raszynie. Ponadto Przechowywał bez zezwolenia broń, pistolet maszynowy "Sten" w

Szczebrzeszynie, a w maju w Warszawie pistolety "Walter" i "Steyer". Oskarżono go również, że 9 maja 1952 przywłaszczył na szkodę adwokata Branickiego 10000 zł i teczkę, 25 maja 1952 uzbrojony usiłował w mieszkaniu adwokata Buszkowskiego znaleźć akta sprawy Jerzego Brauna (siedział za przynależność AK) i przywłaszczyć je, 11 czerwca 1952 usiłował w mieszkaniu adwokata Grafa przywłaszczyć pieniądze, dodatkowo na przełomie 1947/48 brał udział w związku KOS.

Rada Państwa decyzją z dnia 3 czerwca 1953 roku nie skorzystała z prawa łaski w odniesieniu do Tadeusza Klukowskiego. Karę śmierci wykonano 16 czerwca 1953 roku w Warszawie. Do dzisiaj nie wiadomo gdzie znajduje się jego grób. Do końca życia Zygmunt Klukowski nie został poinformowany o śmierci syna, a niektórzy funkcjonariusze UB dawali wręcz nadzieję, że Tadeusz żyje. W liście do Genowefy Przyczynek z 28 lutego 1958 roku doktor Zygmunt Klukowski pisał:

"Kochana Geno!
Przed niespełna godziną otrzymaliśmy Twój list i już Ci na poczekaniu odpisuję. Przede wszystkim bardzo Ci dziękuje za pamięć o Tadku. Ja wciąż nie tracę nadziei, że w końcu wyjaśni się jego los i stale mam wrażenie, iż on jednak żyje".

* Tablica upamiętniająca Tadeusza Klukowskiego, pierwsza umieszczona po wielu bojach w Zamościu


Literatura:
Kołodziejczyk Romuald: Mój przyjaciel Tadeusz Klukowski. scebreshinum.republika.pl
Leszczyńska Zofia: Ginę za to co najgłębiej człowiek ukochać może" cz. II, 2013r.
Materiały zebrane przez Związek Byłych Więźniów Politycznych Zamojszczyzny Okresu 1944 - 1989

Zobacz podobne:
     "Wilcze tropy Żołnierzy Wyklętych" - wygrała "Inka" / 2017-03-31
     Kobiety w konspiracji bohaterkami III Konkursu Historycznego poświęconego Żołnierzom Wyklętym / 2017-03-20
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" / 2017-02-24
     "Zapora" w Muzeum Fortyfikacji i Broni Arsenał / 2017-02-15
     "Konspiracja w Klasztorze" - program / 2016-05-15
     "Konspiracja w Klasztorze" - uroczystości rocznicowe w Radecznicy / 2016-05-15
     Zakończył się II Konkurs Historyczny o Żołnierzach Wyklętych / 2016-03-15
     Młodzież w hołdzie Żołnierzom Niezłomnym / 2016-03-08
     W Zamościu upamiętniono Żołnierzy Wyklętych / 2016-03-06
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w "Arsenale" / 2016-03-04
     "Historia Roja" w CKF Stylowy / 2016-02-29
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" / 2016-02-24
     Pamięci Żołnierzy Wyklętych w "Arsenale" / 2016-02-24
     Tropem Wilczym - Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych / 2016-02-23
     69. rocznica odbicia żołnierzy AK z zamojskiego więzienia / 2015-05-07
     Podsumowanie konkursu "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci" / 2015-03-31
     Koncert Tadek Firma Solo z okazji Dnia Żołnierzy Wyklętych / 2015-02-28
     Zaproszenie: uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych / 2015-02-21
     "Historia mojej małej Ojczyzny" - konkurs historyczny / 2015-01-30
     Ruszyła strona internetowa IPN o polskim podziemiu niepodległościowym / 2014-10-26

Warto przeczytać:

[do góry]