75. rocznica Bitwy pod Zaborecznem

Odbyły się uroczystości upamiętniające jedno z najbardziej spektakularnych zwycięstw partyzanckich z Niemcami podczas II Wojny Światowej. Obchody 75. rocznicy Bitwy pod Zaborecznem, zorganizowali: Ogólnopolski Związek Żołnierzy Batalionów Chłopskich i samorząd Gminy Krynice (2.01.).

"Bo wróg mój nie będzie górował nade mną". Słowa Psalmu 41 stały się mottem dla uroczystych obchodów 75. rocznicy Bitwy pod Zaborecznem, która rozpoczęła Powstanie Zamojskie. Uczestnicy uroczystości, która odbyła się w Krynicach, wzięli udział we Mszy ś. w. celebrowanej w kościele parafialnym pw. Św. Stanisława Biskupa w intencji poległych.

Po nabożeństwie odbył się apel pamięci, żołnierze oddali salwę honorową, a uczestnicy obchodów złożyli wieńce i kwiaty pod Pomnikiem Żołnierzy Batalionów Chłopskich oraz pod pamiątkową tablicą przy gimnazjum ich imienia. Uroczystości zakończyła okolicznościowa akademia, w której wystąpili uczniowie Szkoły Podstawowej w Krynicach i miejscowy chór "Pojednanie".

Obchody były tez okazją do podsumowania Powiatowego Konkursu Interdyscyplinarnego "To Twoja i moja historia...". Tegoroczna edycja odbywała się pod hasłem "W zadumie nad samotną mogiłą - nieznane miejsca pamięci w mojej okolicy", a zadaniem uczestników było przygotowanie na ten temat prac literackich, plastycznych lub fotograficznych.

Uroczystość zorganizowali: Zarząd Okręgowy Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich - Koło Gminne w Krynicach oraz Samorząd Gminy Krynice z Wójtem Gminy.

* * *

Pod wpływem zdecydowanych działań zbrojnych polskich organizacji konspiracyjnych na Zamojszczyźnie na przełomie 1942 i 1943 r. Niemcy zaprzestali akcji przesiedleńczo-osadniczej. Akcją o kryptonimie "Sonderaktion" Niemcy zdecydowali o likwidacji ruchu partyzanckiego. Okupant zamierzał rozpocząć działania od gminy Krynice, gdzie schronili się mieszkańcy wysiedleni ze wsi powiatu zamojskiego i hrubieszowskiego.

Pod koniec stycznia 1943 r. komendant policji w Tomaszowie Lubelskim otrzymał wiadomość o planowanej pacyfikacji wsi Zaboreczno, która dzięki pracownikowi poczty dotarła do oddziałów BCh. Kierownictwo ruchu ludowego z obwodu tomaszowskiego podjęło decyzję o zaatakowaniu sił pacyfikacyjnych w rejonie Zaboreczna. Po ewakuacji ludności z tej i okolicznych miejscowości, dowódca obwodu tomaszowskiego Batalionów Chłopskich mjr Franciszek Bartłomowicz, nakazał koncentrację w tym rejonie sił partyzanckich skupionych w Batalionach Chłopskich. 400 uzbrojonych ludzi rozmieszczono w miejscowościach: Romanówka, Zaboreczno, Niemirówek, Majdan Wielki oraz lasach i zagajnikach: Zadnowski i Buczyna.

1 lutego 1943 r. siły niemieckie liczące ok. 600 żołnierzy podeszły pod Zaboreczno. Miały dokonać akcji wysiedleńczej w ramach Generalnego Planu Wschodniego. Jego celem było wywiezienie mieszkańców Zamojszczyzny, których mieli zastąpić niemieccy osadnicy. Gdy rano Niemcy ruszyli na Zaboreczno w pobliskim lesie czekali już na nich partyzanci, którzy w walce wykorzystali pogodę. Na polach leżał wtedy zmrożony śnieg, przez który hitlerowcom trudno było się przedostać. By na odkrytym polu nie być łatwym celem, partyzanci mieli kategoryczny zakaz wychodzenia z lasu, co okazało się skutecznym posunięciem. Walki rozpoczęły niemieckie pododdziały i zostały odparte ogniem partyzanckiej broni ręcznej i maszynowej. Kilkugodzinna walka przyniosła sukces kompaniom BCh.

Około południa, liczący około 100 żołnierzy pododdział niemiecki wykonał pozorowane natarcie na pozycje partyzanckie, chcąc wciągnąć partyzantów w zasadzkę, którą urządzili na rogatkach Antoniówki i w Lesie Lipczyńskim. Po odparciu tego natarcia, około godz. 13.00 Niemcy podjęli kolejne natarcie na Buczynę, ale i tym razem partyzanci twardo bronili swoich pozycji. Kolejne natarcie przy wsparciu sił niemieckich przybyłych z Krynic spotkało się z silnym oporem partyzanckich kompanii.

Nieprzyjaciel nie ustępował. Po skoncentrowaniu wszystkich sił na jednym kierunku, około godz. 16.00 nastąpił szturm, który przyniósł Niemcom powodzenie. Wyczerpane walką i niedostatkiem amunicji, kompanie partyzanckie musiały się wycofać z zajmowanych pozycji pod Zaborecznem. 5. Kompania po zatrzymaniu się na odpoczynek w m. Róża, gdzie została zaskoczona, i w rezultacie okrążona przez niemieckie siły pacyfikacyjne. Partyzantom udało się przerwać pierścień okrążenia. Nie przedostali się ranni, którzy zostali zastrzeleni przez Niemców. Pościg niemiecki został zatrzymany przez pododdział szturmowy AK, który urządził zasadzkę pod wsią Dominikanówka.

W czasie walk pod Zaborecznem i Różą straty BCh wyniosły 20 partyzantów, w tym 16 zabitych. Niemcy stracili 26 zabitych. Komendant niemieckiej ekspedycji, która miała rozbić zgrupowane oddziały BCh, był bardzo zaskoczony twardym oporem i sprawnością działania partyzantów. W raporcie wysłanym do władz bezpieczeństwa dystryktu ocenił to starcie, jako początek powstania na Zamojszczyźnie. Stwierdził, że został zaatakowany przez oddział liczący około 700, a nawet 800 partyzantów, a w rzeczywistości oddział BCh liczył zaledwie 250 ludzi.

Zbrojne powstanie oddziałów BCh i AK na Zamojszczyźnie, spowodowało zaprzestanie na kilka miesięcy akcji wysiedleńczej. Przedłużający się opór ludności polskiej i partyzantów skutecznie paraliżował niemieckie plany kolonizacji Zamojszczyzny.

Zobacz podobne:
     Rekonstrukcja bitwy pod Zaborecznem z 1943 r. / 2018-04-25
     74. rocznica bitwy pod Zaborecznem / 2017-02-06
     Wkrótce premiera filmu o Powstaniu Zamojskim / 2017-01-03
     Powstaje film o Powstaniu Zamojskim / 2016-11-16
     73 lata temu pod Zaborecznem - rocznicowe uroczystości w Krynicach / 2016-02-08
     W Krynicach uczcili 72. rocznicę bitwy pod Zaborecznem / 2015-02-04
     Obraz Powstania Zamojskiego / 2014-11-29
     Uroczystości 71. rocznicy bitwy pod Zaborecznem / 2014-02-07
     Oddali hołd uczestnikom bitwy pod Lasowcami / 2014-02-07

Warto przeczytać:

[do góry]