Rozmowa z konserwatorem Kaplicy Zamoyskich

Prace konserwatorskie i restauracyjne Kaplicy p.w. Przemienienia Pańskiego, która jest jednocześnie mauzoleum rodu Zamoyskich, w latach 2008 - 2009 zrealizowała Pracownia Konserwacji zabytków PKZ Filip F&F. Proboszcz Katedry Zamojskiej ks. prałat Czesław Grzyb otrzymał dla tej firmy konserwatorskiej bardzo dobre rekomendacje.

Dziękczynną Mszą św. (10.01.) celebrowaną przez Ordynariusza Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej ks. Biskupa Wacława Depo wyrażono wdzięczność wszystkim dobrodziejom, artystom i konserwatorom za dzieło odnowienia XVII-wiecznej Kaplicy i organów z 1895 r.

Korzystam z okazji by pogratulować sukcesu i porozmawiać z Maciejem Filipem, głównym konserwatorem Kaplicy, fundowanej przez drugiego ordynata Tomasza Zamoyskiego ku czci ojca, fundatora Zamościa i Katedry Zamojskiej - Kanclerza i Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego.

Teresa Madej - Jakie emocje towarzyszą panu w tak ważnym dniu, po zakończeniu trudnych prac. Dzieło jest imponujące.

Maciej Filip - Ja myślę, że są emocje. Troszkę nerwy, podczas Mszy św. i oczekiwanie na odbiór Kaplicy. Troszkę też i zadowolenie, że udało się skończyć w terminie i mam nadzieję, że na odpowiednim poziomie. Generalnie jest tak, że Kaplica bardzo się różni od tego, co prezentowała przed konserwacją. Oczekiwaliśmy i dalej oczekujemy na reakcje fachowców, parafian i odwiedzających świątynię. Sądzę, że dopiero teraz nastąpi prawdziwy odbiór Kaplicy i naszych prac.

Teresa Madej - Przez dwa lata nikt nie uchylił rąbka tajemnicy. Dopiero dziś możemy ten rewelacyjny efekt zobaczyć w całości. Proszę powiedzieć o problemach, z jakimi przyszło się zmierzyć i niespodziankach, jakie czekały na konserwatorów.

Maciej Filip - Oczywiście, zawsze są problemy, choć można je oceniać w kategoriach niespodzianek. Tu niespodzianką było odkrycie złoceń na sztukateriach oraz odkrycie dekoracji sztukatorskiej i malarskiej na ścianach. Są opisy, które mówią, że podczas konserwacji w XIX wieku były wykonane złocenia. Natomiast czy one się zachowały, tego nikt nie wiedział. Jeśli chodzi o dekorację na ścianach - są opisy, ale nie ma dokładnie o tym, co było na ścianach. Była mowa o tkaninach czerwonych, różnych kolorystykach, ale tego konkretnie nie było w opisach. Napis na ścianie, który się prezentuje po lewej stronie od wejścia, był na zdjęciach archiwalnych, ale nikt nie studiował tak wnikliwie, żeby o tym było wiadomo przed przystąpieniem do prac.
Na szczęście przy pracach zawsze się robi odkrywki i zwraca uwagę na odkrycia. W tym wypadku nie trzeba było tak studiować, wystarczyło poczekać na odsłonięcie kilku warstw i wiele rzeczy się pokazało.

Teresa Madej - Sklepienie Kaplicy nigdy nie było podświetlone. Teraz wygląda zachwycająco. Kto zdecydował o tym?

Maciej Filip - Decyzje zapadały w oparciu o prace komisji konserwatorskiej, z udziałem władz, inwestora i oczywiście wykonawców. Podświetlenie było poza zakresem prac naszych. Jest to pomysł inwestora a realizacja konsultowana z nami podczas prac, ale jest to odrębna realizacja. Utrudnienie było tak to zrobić by wydobywało kolorystykę, formę, albo inaczej - by nie zniszczyć formy i kolorystyki, i by nie było to widoczne. Myślę, że się udało. Nie widać tych świateł, a one robią efekt. Jest kilka niuansów - to połączenie światła ciepłego z chłodnym, pod różnym kątem. Ja osobiście odbieram to dobrze, jak inni, to się okaże.

Teresa Madej - Pracom rekonstrukcyjnym i konserwatorskim poddano także nagrobek czternastego ordynata z białego marmuru karraryjskiego.

Maciej Filip - Blok kamienny marmurowy wymagał oczyszczenia i uzupełnienia ubytków. Największym problemem było uzupełnienie palców i kilku innych drobiazgów.

Teresa Madej - Kaplica p.w. Przemienienia Pańskiego błyszczy od złoceń. Ile złota zużyto?

Maciej Filip - Szczerze mówiąc, do tej pory jeszcze nie przeliczyłem, poszło bardzo dużo złota. Liczymy na książeczki, które łączą się w paczki. Było kilkadziesiąt paczek. Wygląda to jak ogrom złota, ale są to cienkie płatki. Powierzchnia złocenia jest ogromna i daje efekt. Każdy element Kaplicy został poddany konserwacji. Od drewnianych elementów przez malowidła, sztukaterie, obrazy, kratę wejściową, marmurowe posadzki po nagrobki. Nawet lampa, która nie była w projekcie, siłą rzeczy zabrudziła się w czasie prac i została rozkręcona, wyczyszczona i zabezpieczona, od nowa okablowana. Długo decydowaliśmy o kolorze kraty wejściowej, który moim zdaniem jest dobrze dobrany.

Teresa Madej - Usłyszeliśmy dziś w opisie Kaplicy, że obraz w ołtarzu głównym, który przypisany był przez prof. Jerzego Kowalczyka Rafałowi Hadziewiczowi, okazuje się być namalowany przez Gersona?

Maciej Filip - Obraz nie ma swojej sygnatury. Próbowaliśmy go dopasować do warsztatu. Technologicznie jest zbliżony do obrazów Gersona.

Teresa Madej - Wiem, że pana firma konserwatorska realizuje także z powodzeniem prace w cerkwi w Szczebrzeszynie?

Maciej Filip - Tak. Tam już praktycznie prace zakończyliśmy.

Teresa Madej - Serdecznie gratuluję i bardzo dziękuję za rozmowę.

Zobacz podobne:
     Laur dla Bramy Szczebrzeskiej i Kaplicy Zamoyskich / 2010-06-12
     Rekonstrukcja bryły Katedry / 2010-01-14
     Dziękczynna Eucharystia w Katedrze Zamojskiej / 2010-01-12
     "Perły" Katedry Zamojskiej - rozmowa z ks. prałatem Czesławem Grzybem / 2010-01-11
     Otwarcie Kaplicy rodowej Zamoyskich / 2010-01-08

Warto przeczytać:

[do góry]