Krzysztof Zanussi: Portret artysty

Jeden z najwybitniejszych reżyserów polskiego kina swoje filmy, odznaczające się niezwykłą oryginalnością, przepełnia refleksją i trafną obserwacją na tematy moralne i psychologiczne, ukazując życie wewnętrzne swoich bohaterów.

13 sierpnia 2010 roku, autorytet w dziedzinie reżyserii filmowej, Krzysztof Zanussi, współpracujący z organizatorami Międzynarodowego Przeglądu Filmów Religijnych "Sacrofilm" uroczyście odsłoni swoją tablicę pamiątkową w Alei Sław w ulicy Grodzkiej w Zamościu, ufundowaną przez PGE Zamojska Korporacja Energetyczna SA.

Artystę poprosiłam o krótkie odpowiedzi na temat kilkunastu haseł/pojęć. Oto odpowiedzi filmowca i filozofa Krzysztofa Zanussiego.

Film - To jest w moim zawodowym życiu najważniejsze pole działania. Oczywiście mam ochotę zrobić na ten temat akademicki wykład.

Życie - W moim wypadku trwa już ponad siedemdziesiąt lat, co uważam za łaskę Boską, ponieważ średnia wieku mężczyzn w naszym kraju jest niższa, więc należę do tej grupy wybranych. Bardzo sobie to cenię. Ja bardzo lubię życie i nie powiem żebym się chciał z tego życia szybko wypisać, aczkolwiek napisałem książkę "Pora umierać", ale to tytuł przewrotny i cytuje wypowiedź św. Pawła, który mówił, że "Stary człowiek umarł a narodził się nowy". Ale nie ma powodu by wynosić się z tego świata.

Kobieta - To co najpiękniejszego Pan Bóg stworzył.

Szczęście - Bardzo niebezpieczne słowo, trzeba zawsze sprawdzić w słowniku, co w którym języku znaczy. Poruszam się w innych językach i jestem szalenie ostrożny . Po angielsku znaczy zupełnie co innego. W polskim języku są dwa znaczenia. Jeśli wygram w totolotka to musimy to nazwać szczęściem. Inaczej, ja to tłumaczę jako szansę. A jeżeli popadam w błogostan, to ktoś może powiedzieć, że wyglądam jak człowiek szczęśliwy. Zresztą w błogostanie za często nie jestem. Tylko się tak wydaje.

Tęsknota - Człowiek jako istota ludzka jest napędzany tęsknotą do ideału. Jak człowiek o niczym nie marzy, czyli nie ma tęsknot, to nie ma po co żyć.

Śmierć - Co z tym począć, skoro nas to wszystkich nieuchronnie czeka, wobec czego wydaje się, że godnie jest o tym myśleć niż nie myśleć. Bojaźń jest oczywiście, i to ogromna.

Komuna - To jest czterdzieści lat mojego życia. Ten system społeczny, w którym działałem, był systemem niedobrym, który zatrzymał w rozwoju mój kraj, w wiadomy sposób. Na szczęście, te opóźnienia dzisiaj nadrabiamy.

Aktor - To jest tak, jak farba u malarza. Jak jest pewna farba to można coś wyrazić, jak nie, to nic się nie wyrazi. Jak nie ma niebieskiego - to morza i nieba pani nie namaluje. Jak nie ma pewnego typu to pewnego człowieka filmu się nie nakręci. Jak nie ma człowieka z klasą to się filmu o człowieku z klasą nie nakręci. Aktor może tej klasy w swoim życiu nie mieć, ale wyglądać, jak by ją miał. Jak wygląda "na dzień dobry" okropnie, robi wrażenie krętacza i oszusta, to gdzie ja pani nakręcę film o szlachetnym człowieku. Nie nakręcę.

Marzenie - Każdy następny dobry dzień jest tym marzeniem, dlatego tęsknimy z nadzieją, że się spełni. Marzenie o Oskarze? Nie ma takiego honoru, który nie sprawił by mi radości. Oczywiście, gdybym dostał Oskara byłbym zachwycony, ale naprawdę, nie muszę.

Reżyser - To nowe słowo w historii, bo ono nie istniało jeszcze w historii 150 lat temu. To inscenizator, człowiek, który organizuje widowisko, no a ja je przede wszystkim wymyślam, a potem realizuję. Moje wykształcenie - fizyka, filozofa nie daje mi żadnego komfortu, wręcz przeciwnie, w takim samym stopniu uskrzydla co i dołuje. To są zawody niekompatybilne, one się w zasadzie nie spotykają. Nadmiar pojęcia myślowego wcale nie sprzyja twórczości, więc nie mam z tym łatwo.

Człowiek - Tak jak Gorki powtarzał: "Człowiek, to brzmi dumnie", to ja z kolei, nigdy nie mówię odważnie, że wierzę w człowieka. Staram się wierzyć w Pana Boga, a człowieka kochać, mimo wszystko, ale żeby wierzyć w człowieka - to już za dużo w życiu widziałem, żebym tak łatwo to powiedział.

Strach - To szalenie ważny motor życia. Myślę, że bardzo wiele rzeczy robię w życiu ze strachu, kto wie, czy nie te najważniejsze.

Dziecko - To jest ktoś, kto wiecznie żyje w nas. Ale jednak, dla mnie piękniejsza jest dojrzałość, niż dzieciństwo.

Wolność - To "worek bez dna" - o co to chodzi. Czy jesteśmy wolni ku czemuś, czy od czegoś? Czy jesteśmy wolni wewnętrznie czy zewnętrznie? Czy wolność można komuś podarować, czy o wolność trzeba się samemu bić? Czy nie musimy się codziennie "uwalniać"? Myślę, że musimy. Nawet jak usypiamy wolni, to budzimy się z jakimś spętaniem. Czyli to taki dynamiczny proces - ta wolność.

Grzech - Bez wątpienie jest złem, które sami rozumiemy. Grzech odnosimy do sumienia, kiedy jest sumienie, jest grzech.

Życie - Życie nie może się udać w stu procentach, bo żadne życie tak do końca nie jest udane, ale myślę, że każdy ma szanse, żeby ze swojego życia wycisnąć to optimum, najwięcej, jak się da, ale to nigdy nie jest wszystko.

Mass media - Nie mają takiego środka wyrazu, który byłby adekwatny do sytuacji żałoby, takich przeżyć. Wtedy najtaktowniej jest milczeć, a mass media tego jednego nie potrafią. Nawet billboardy nie umiały zamilknąć. Byłoby najprzyjemniej, gdyby przez chwilę pozostały czarne i byłby wtedy spokój w mieście. Gdyby telewizory i radia przestały na chwile "gadać", mogła zostać muzyka, ale to jest niemożliwe, to się nie udaje, dlatego każdą żałobę trzeba "zagadać". Byłem takim "zagadywaczem", żałobnikiem "drugiego rzutu", w pięciu stacjach. To się nijak ma do mojego własnego przeżycia. Moim własnym przeżyciem jest pewna solidarność do ludzi w Polsce, którzy to przeżywali pięknie. Mam wrażenie, że to były chwile, które były dla Polski podniosłe. To sobie zapamiętałem i myślę, że to mnie łączy z pokoleniem, które przeżywało to razem ze mną, ponad pokoleniami.

Zobacz podobne:
     Stefan Szmidt w Alei Sław w Zamościu / 2012-07-09
     Stefan Szmidt: "Żywot człowieka poczciwego" / 2012-07-05
     Piąta odsłona "Alei Sław" w Zamościu / 2012-03-30
     Zdarzyło się na "Sacrofilmie" / 2012-03-06
     Krzysztof Zanussi "O życiu i śmierci" / 2012-03-05
     Janusz Stanny: Zaproszenie do Alei Sław / 2011-08-18
     Janusz Stanny w Muzeum Karykatury / 2011-08-03
     Janusz Stanny w zamojskiej Alei Sław / 2011-07-08
     "Brama" dla Zanussiego / 2011-03-16
     Sposób na odkrywanie świata - rozmowa z Krzysztofem Zanussim / 2010-10-10
     Zanussi prezentuje: "Głosy wewnętrzne" / 2010-10-08
     Krzysztof Zanussi w Zamościu / 2010-08-17
     Mistrz Zanussi w zamojskiej Alei Sław / 2010-08-16
     Pisarz filmowy Zanussi w księgarni "Efemeros" / 2010-08-15
     Z wizytą u Państwa Zanussich / 2010-08-12
     Wystawa: "Filmowiec Krzysztof Zanussi" / 2010-08-04
     Zaproszenie do Alei Sław i Centrum Kultury Filmowej "Stylowy" / 2010-08-01
     Tablica pamiątkowa Krzysztofa Zanussiego / 2010-07-29
     XI LETNI FESTIWAL FILMOWY, 13-19 sierpnia 2010 / 2010-07-05
     Krzysztof Zanussi trzeci w zamojskiej Alei Sław / 2010-05-11

Warto przeczytać:

[do góry]