Wysiedlenia Wysokiego - relacja naocznego świadka

Pierwsze wysiedlenia ludności na Zamojszczyźnie rozpoczęły się 6 listopada 1940 roku.

Nasza wieś Wysokie, Gmina Wysokie obecnie Gmina Zamość w tamtych latach liczyła ok 700 osób, w tym ok. 550 osób ludności polskiej, 45 osób pochodzenia żydowskiego (8 rodzin), 30 osób pochodzenia ukraińskiego (5 rodzin) oraz 15 rodzin spokrewnionych z narodowością niemiecką, które przeszły na stronę okupanta podpisując listę "folksdojcza".

W dniu 8 listopada 1941 roku o godzinie 6 rano rozpoczęło się wysiedlenie Wysokiego. Wysiedlenie przeprowadzali umundurowani Niemcy oraz folksdojcze. Akcja obejmowała wszystkie rodziny polskie, żydowskie i ukraińskie z wyjątkiem kilku tych, których członkowie pracowali w zakładach niemieckich (firma Zipser) lub urzędach (Arbajcamt) w Zamościu. Folksdojczów nie wysiedlano. Niemcy umundurowani nie znęcali się nad wysiedlanymi. Pozwalali zabrać niewielką ilość żywności i dobytku a także jechać własnymi furmankami. Natomiast folksdojcze byli gorsi, zabraniali niektórym rodzinom zabierać swoje rzeczy.

Pamiętam, że Niemiec, który był w naszym domu najpierw pozwolił na spakowanie rzeczy, po czym wyszedł. Po chwili wrócił i wszystko, co było spakowane, kazał zostawić.

Ludność usunięta z domów została zgromadzona i ustawiona w kolumny - "stara wieś" Wysokie zebrała się przy Domu Ludowym, natomiast "nowa wieś" Wysokie przy szkole i budynku gminy.

Pamiętam wyjazd ze wsi - było błoto, siąpił deszcz, ludzie siedzieli na wozach okryci, czym się dało i śpiewali pieśń "Serdeczna Matko opiekunko ludzi".

Kolumna była eskortowana przez Niemców i folksdojczów. Około godziny 9 utworzono jedną kolumnę, którą skierowano do Zamościa.

Wysiedlonych umieszczono w budynku "Kawaler" obecnie "Nadszaniec" w salach w piwnicy. Jedynym wyposażeniem takiej sali była słoma, cienko rozścielona na podłodze, na której siedzieliśmy i spaliśmy. Szczególnie straszne były noce, kiedy słychać było jęki i płacze. Ciasnota była ogromna. Dzieci, dorośli, starcy i chorzy leżeli obok siebie. W takich warunkach przetrwaliśmy 2 tygodnie. Z powodu przepełnienia i dalszych wysiedleń, wysiedleńców przewieziono do obozu w Hostynnem w powiecie hrubieszowskim. Umieszczono nas w szkole w salach lekcyjnych, ich jedynym wyposażeniem była również słoma.

W początkowym okresie wysiedleń Polaków i Ukraińców traktowano jednakowo, natomiast Żydów traktowano wyjątkowo brutalnie, bito i znęcano się nad nimi, zapędzano ich do najbardziej ciężkich prac.

Po 2 tygodniach Żydów wywieziono do Zamościa a potem do Izbicy, gdzie zostali wymordowani (wg zeznań świadka Bolesława Waśki, przed Sądem Powiatowym w Zamościu wydział karny w dniu 30.11.1968 r.).

Wyżywienie w obozie było bardzo złe. Rano i wieczorem otrzymywaliśmy kromkę razowego chleba, na obiad polewkę z marchwi, brukwi lub ziemniaków. Mężczyzn zatrudniono do przywozu drzewa na opał oraz prac porządkowych.

Po przyjeździe do Hostynnego, wysiedleńcom zabrano konie i wozy. Kilku rodzinom z obozu przyznano posesje po wywiezionych Żydach. Pozostałych wysiedleńców w dniu 24.12.1941 r. zwolniono z obozu bez prawa do powrotu do swojej miejscowości. W gospodarstwach po wysiedlonych Polakach osadzono osadników niemieckich z okolic Radomia oraz Besarabii (zwanych Czarnymi) i Litwy. (...)

Nasza wieś Wysokie była jedną z pierwszych wysiedlonych na Zamojszczyźnie, otrzymała nazwę Hochdorf. W listopadzie 1941 roku wysiedlano jeszcze następujące wsie: Huszczka Duża, Huszczka Mała, Podhuszczka.

Zobacz podobne:
     Dzień Muzealnika w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem / 2012-05-06
     Dzień Muzealnika w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem / 2012-04-22
     W Święto Niepodległości oddali hołd wysiedlonym z Wysokiego / 2011-11-20
     Pokaz międlenia lnu w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem / 2011-11-20
     Uczczą 93. rocznicę odzyskania niepodległości oraz 70. rocznicę wysiedleń Wysokiego / 2011-11-06
     "Dekada smaków" w Wysokiem / 2011-10-22
     Dni z tradycją zamojskiej wsi / 2011-05-07
     Dzień Muzealnika w Wysokiem / 2011-05-07
     Dzień Tradycji i Muzealnika w Wysokiem / 2008-04-24
     Dni z Tradycją w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem / 2008-04-06
     Dzień Muzealnika w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem / 2008-04-06

Warto przeczytać:

[do góry]