Pamięci dr Zygmunta Klukowskiego

W sali widowiskowej MDK w Szczebrzeszynie odbył się wieczór poświęcony pamięci Zygmunta Klukowskiego. Spotkaniu towarzyszyła promocja tomiku wierszy Dariusza Górnego pt. "do ZK" oraz projekcja filmu "Podkowa" z cyklu "Z archiwum IPN".

Wieczór swoją obecnością uświetnili między innymi pani Barbara Szleszyńska-Malec - prezes Związku Sybiraków w Zamościu oraz pan Aleksander Przysada - historyk, autor książki o Zygmuncie Klukowskim, którzy podzielili się z zebranymi wspomnieniami o "Kronikarzu ze Szczebrzeszyna". W spotkaniu uczestniczyła również grupa harcerzy z Suśca.

Zygmunt Klukowski - związany z Zamojszczyzną lekarz, historyk regionalista, bibliofil i społecznik - jest autorem "Dziennika", jednego z największych dzieł w polskiej literaturze faktu ubiegłego stulecia. "Dziennik" w którym opisał dzieje Zamojszczyzny pisany był przez dr Klukowskiego nieprzerwanie od 19 czerwca 1939 do 8 września 1946 oraz w 1947 roku. Pozostawione przez niego wspomnienia obejmują okres od 1918 do 1959 roku.

Zygmunt Klukowski urodził się w 1885 roku w Odessie. W październiku 1918 roku (po odzyskaniu przez Polskę niepodległości) przyjechał do Krasnobrodu, gdzie rozpoczął praktykę lekarską. Rok później został dyrektorem szpitala św. Katarzyny w Szczebrzeszynie i z tym miejsce związał się na stałe. Ze swojego szpitala w Szczebrzeszynie uczynił punkt obserwacyjny, a obserwacje i przemyślenia, dość regularnie, zapisywał w dzienniku. Przedstawił w nich bezkompromisowy opis wojennej rzeczywistości, okrucieństwa okupantów, walki podziemnej i demoralizacji jaka ogarnęła część społeczeństwa. Po kampanii wrześniowej Klukowski został żołnierzem Związku Walki Zbrojnej a później Armii Krajowej. Po wojnie był trzykrotnie aresztowany przez komunistów. Ostatni raz trafił w ręce "bezpieki" w 1952 roku w związku z działalnością konspiracyjną jego syna Tadeusza i został skazany na 10 lat. Związany z podziemną organizacją "Kraj" Tadeusz Klukowski otrzymał najwyższy wyrok kary i został rozstrzelany (1953). Zygmunt Klukowski został zrehabilitowany trzy lata później. Zmarł w 1959 w swoim szpitalu w Szczebrzeszynie.

Wyświetlany podczas wieczornicy poświęconej dr Zygmuntowi Klukowskiemu film "Podkowa" w reżyserii Adama Sikorskiego poświęcony jest sylwetce por. Tadeusza Kuncewicza ps. "Podkowa", znanemu dowódcy partyzanckiemu AK - WiN na Zamojszczyźnie. Odział "Podkowy" wsławił się obroną ludności przed niemieckimi wysiedleniami na przełomie 1942 i 1943 roku. Po "wyzwoleniu" nie złożyli broni i podjęli opór wobec nowej okupacji, komunistycznej.

W połowie 1945 roku "Podkowa" z grupą 23 partyzantów porwaną ciężarówką przedostał się przez Czechy do amerykańskiej strefy okupacyjnej. Amerykanie "oddali" Polaków czechosłowackiej "bezpiece". Po dwóch latach brutalnego śledztwa "Podkowa" wrócił do Polski, gdzie otrzymał wyrok 15 lat. Na wolność wyszedł w 1955 roku i praktycznie do końca PRL (1989) był inwigilowany przez "bezpiekę".

Poniżej prezentujemy trzy wiersze Dariusza Górnego z tomiku "do ZK"

do zk

powinowaty przez esencję słowa
krew wolność i socjalizm
z potocznej codzienności
tworzymy
płynną architekturę składni
moc myśli
ocaleni
przez etykę pracy
stoicki spokój
pogodny uśmiech
ocaleni
przez świecką świętość
na przekór intelektualnemu banałowi
i trywialnemu cynizmowi
będący miarą dla samych siebie
ocaleni
przez
słowo
ocaleni
o ca le ni
o c a l e n i

wojenna noc ciszy

nocna cisza
przy migotliwej lampie
siedzi pochylony doktor
zapisuje
ręka płynie
przez meandry
dramatycznej nicości
codzienną wzniosłość
trupią gwałtowność
szlachetne bohaterstwo
kiedy bóg zamilkł
zza łuny chmur
wychynął i gna
złowrogi ares
zaglądam przez ramię
nienaganna rytmiczna kaligrafia
powoli pokrywa się cienką patyną historii
wpisuje się w słowa
bo one dają schron
płoną żagwią pamięci
żyję decorum
znam ich wszystkich
szmalcowników szpicli folksdojczów
dobrych jak chleb miód i krew
tych mogę zniszczyć
tych uwznioślić

szebreszin
pamięci Jankiela Grojsera

stoimy na rynku
ja i duchy tego miasteczka
w którym zamordowani żydzi
zbierają się na minjan
na kirkutowym wzgórzu
rozsiani jak kwiaty czerwonego maku
słońce opada żarem
chybotliwie załamuje się
i spada bursztynowym pyłem
jeszcze kilka pstryknięć aparatem
kilka uśmiechów
niedzielne dandysowanie
rzut oka na kamieniczki
szpital klukowskiego, kościół, synagogę
poobiednia sytość
przechodzi w atrofię pamięci
i gnuśność myślenia
pyzate twarze
swobodne uśmiechy
bezkompromisowo życzliwe
malują banalnie synagogę
jedyna
apollińska radość
słowo żywe
słowo
słowo
słowo
krew płynie w stronę zatyłów
uderzenia ostatnie tchnienia
rozdzierający krzyk dzieci
ogłuszające strzały
aj aj aj
mój sztetl szebreszin
miasteczko z wybitym zębem

Zobacz podobne:
     Zamość czyta Klukowskiego / 2019-11-10
     Andrew Klukowski Polakiem / 2018-12-09
     Krym, Podole, Wołyń i Lwów w życiu Zygmunta Klukowskiego / 2018-11-04
     Wznowienie książek dra Zygmunta Klukowskiego / 2018-08-30
      IX Wojewódzkiego Konkursu Historycznego "Dzieci Zamojszczyzny. Dziennik z lat okupacji" / 2018-05-24
     Pamięci Zygmunta Klukowskiego / 2015-11-26
     "Z Odessy do Krasnobrodu" - promocja książki o Zygmuncie Klukowskim / 2015-08-04
     Szukają nazwy dla instytucji upamiętniającej postać dra Zygmunta Klukowskiego / 2015-03-16
     W Szczebrzeszynie powstanie muzeum im. dr Klukowskiego? / 2014-12-20
     Konferencja popularno-naukowa poświęcona kronikarzowi ze Szczebrzeszyna / 2014-10-12
     Książnica Zamojska: Spotkanie poświęcone pamięci Zygmunta Klukowskiego / 2014-01-21
     Wieczór pamięci doktora Klukowskiego / 2013-11-21

Warto przeczytać:

[do góry]