Zamość onLine

Korzeniami z Michalowa "Matka papieża"

Nie byłoby Bł. Jana Pawła II, gdyby nie jego matka. Z okruchów wspomnień, z analizy dokumentów i archiwaliów powstała poruszająca książka poświęcona matce papieża. Emilia Wojtyłowa, z Kaczorowskich, których korzenie sięgają Michalowa na Zamojszczyźnie - doczekała się wyczerpującej biografii pióra Mileny Kindziuk.

Milena Kindziuk przez kilka miesięcy przemierzała Polskę w poszukiwaniu wspomnień o Emilii Wojtyłowej. Rozmawiała z krewnymi rodziny Wojtyłów oraz najbliższymi współpracownikami Jana Pawła II, przeglądała księgi parafialne, miejskie kroniki, muzealne zbiory. Dotarła do niepublikowanych wcześniej zdjęć i nieznanych dokumentów. To wszystko pozwoliło jej na stworzenie jedynego w swoim rodzaju portretu matki Świętego Papieża - Polaka, kobiety niezwykle silnej, odważnej i całkowicie oddanej swojej rodzinie. Także za cenę swojego życia.

Kim była ta niezwykła kobieta? Jakie były jej losy? Jaki był dom, w którym wychowywał się Papież?

Autorka odtwarza atmosferę i styl życia mieszczańskiej krakowskiej rodziny, przywiązanej do tradycji i manier, dbającej o piękno w życiu codziennym. Niewiele jednak wiadomo o samej bohaterce. Urodziła się 26 marca 1884 r., mieszkała wraz z rodziną przy ul. Starowiślnej, później Smoleńsk. Miała dziewięcioro rodzeństwa, a kobiety w tej rodzinie umierały młodo. Nie wiadomo jednak, mimo iż krakowskie archiwa przetrwały wojnę, gdzie Emilia uczęszczała do szkoły. Brak informacji o jej dorosłym życiu - nie wiadomo, gdzie poznała swojego przyszłego męża, być może w Białej, z którą była związana rodzina Wojtyłów. Wiadomo sporo o losach rodziny w czasie I wojny światowej, o jej prawie rocznym pobycie na Morawach, o osiedleniu się w Wadowicach, atmosferze miasteczka. Autorka mocno eksponuje opisywany wcześniej fakt, który szczególnie poruszył włoskiego autora biografii Wojtyłowej, że choć jej ciąża z Karolem była zagrożona, zdecydowała się na poród, ryzykując życiem i zdrowiem.

Cały świat poznał jej syna, a on często mówił o tym, jak wiele zawdzięcza swojej matce i rodzinie, którą udało jej się stworzyć. Jaką więc była kobietą ta, która ukształtowała charakter i postawę przyszłego papieża? Jakie są korzenie Karola Wojtyły i jego matki Emilii? Jakie wychowanie odebrała matka Lolka i w jakim środowisku się obracała? W imię jakich wartości gotowa była oddać swe życie z jego życie? "Matka papieża" to opowieść o kobiecie, która dała życie Świętemu Papieżowi.

Jeśli ktoś mógł zdobyć się na takie wyzwanie jakim jest opisanie życia i korzeni Emilii Wojtyłowej to mogła to być tylko Milena Kindziuk, autorka m.in. książki o Mariannie Popiełuszko - "Matce Świętego". Podjęła się przybliżenia czytelnikom postaci kobiety, która poprzez realizację swojego macierzyńskiego powołania pośrednio wpłynęła na losy Kościoła w Polsce i na świecie. To nie było łatwe zadanie. Zachowało się bowiem dużo informacji i dokumentów o ojcu Karola Wojtyły, lecz bardzo niewiele o matce papieża. Trzeba było wręcz benedyktyńskiej pracy aby wydobyć na światło dzienne najdrobniejsze ślady obecności Emilii Wojtyłowej i wspomnień z nią związanych i stworzyć biografię tej niezwykłej kobiety.

"Matka papieża" to niezwykła podróż w przeszłość, nie tylko do epoki Emilii, która pozwala poznać korzenie Jana Pawła II, wielkiej postaci Kościoła i moralnego autorytetu dla większości Polaków. Mówienie o matce to mówienie o rodzinnym domu Karola Wojtyły. Książka pomaga odkryć atmosferę w jakiej dorastał przyszły papież i jakie wartości starano się mu zaszczepić od najmłodszych lat. To także odpowiedź na pytanie, dlaczego dla Jana Pawła II do końca bardzo ważna była pamięć o matce, którą utracił mając zaledwie 9 lat.

Autorka biografii kreśląc sylwetkę Emilii Wojtyłowej dysponowała zaledwie okruchami wspomnień kolejnych pokoleń - członków rodziny, nielicznymi dokumentami. Złożyła jednak w znakomitą całość obraz kobiety, która mimo przeciwwskazań lekarza (zagrożenia życia) nie zawahała się zaryzykować i urodziła swoje trzecie dziecko - Karola, a później przygotowywała go do I Komunii św. Milena Kindziuk próbuje wyjaśnić milczenie Jana Pawła II o matce. Otóż kilka lat po jej śmierci rodzina Wojtyłów nie korzystała z salonu, w którym zmarła Emilia - być może nie przeżyta żałoba spowodowała powściągliwość papieża. Ojciec Święty słabo pamiętał matkę, ale ona towarzyszyła mu duchowo do śmierci - jej zdjęcie trzymał na biurku w pałacu Apostolskim w Watykanie.

Postać Emilii nadal w dużym stopniu jest zagadką. Pozostało po niej dosłownie kilka przedmiotów - dwie haftowane przez nią serwetki, misternie wykonana ze srebrnych drutów torebka, medalion z wygrawerowaną czterolistną koniczyną, który Jan Paweł II miał cały czas przy sobie. Była pobożna, często chodziła do kościoła, jednej z sąsiadek mówiła, że należy godzić się z wolą Bożą.

Wszystko jednak wynika z relacji innych ludzi, krewnych i sąsiadów, Emilia nie przemawia własnym głosem, bo nie pozostawiła żadnych listów, kartek, zapisków... Nie wiadomo też, na co zmarła, "przeżywszy 45 lat", jak głosi nekrolog. Wiadomo, że całe tygodnie spędziła w łóżku, a młodszy syn chyba był chroniony przed widokiem umierającej matki.

Milena Kindziuk uwzględniła całą tradycję ustną, przekazywaną o matce papieża, gdyż rodziny przekazują sobie wspomnienia o zmarłych członkach, zaś brakujące fakty uzupełniła wyobraźnią - w tych miejscach opowieść o Emilii została zbeletryzowana. Nie mniej jednak, jej żmudna praca pozwoliła na przybliżenie światu postaci wyjątkowej matki, naznaczonej znakiem świętości. W książce czytelnik znajdzie nekrolog matki papieża, dokładnie wyjaśnienie jej pochówku - nie spoczęła na cmentarzu w Wadowicach, od razu ciało przewieziono do grobowca rodziny Kaczorowskich na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Milena Kindziuk, łącząc pasję dziennikarska z historyczną - publikuje także drzewo genealogiczne rodziny Kaczorowskich sięgające czterech pokoleń wstecz. Osobny rozdział poświęcony jest przodkom Emilii. Genealogia Wojtyłów i Kaczorowskich ułatwia czytelnikowi zorientować się w relacjach rodzinnych bohaterów.

Początek gałęzi po mieczu dali dwaj synowie Franciszka Wojtyły, najstarszego znanego przodka rodu: Maciej i Paweł. Rodzina Pawła pozostała w Czańcu i rozrosła się w wiele rodzin. Jego synem był Franciszek Wojtyła, rolnik z Czańca, śpiewak kościelny i pielgrzym kalwaryjski, ojciec Albina, Bronisława, Józefa i innych dzieci, których potomkowie nadal żyją w Czańcu i okolicach; a także Karol Wojtyła, którego potomkowie Jan i Michał żyją w Czańcu. Druga linia, wywodząca się od Macieja Wojtyły (ur. 1852), wymarła. Maciej bowiem miał syna Karola i córkę Stefanię (niezamężną), inne jego dzieci zmarły przedwcześnie. Karol Wojtyła senior (ur. 1879), mąż Emilii, miał troje dzieci, z których dwoje umarło bezpotomnie, a Karol został księdzem, a potem papieżem Janem Pawłem II. Ciekawostką dla czytelników z Zamojszczyzny będzie fakt, że Autorka starannie odtwarza także dzieje rodziny Kaczorowskich. Nie ma wątpliwości, że Michalów, wieś położona na wschodnim skraju gminy Sułów, niedaleko Szczebrzeszyna, była kolebką przodków papieża Jana Pawła II. Ojciec Emilii, Feliks urodził się w 1849 r. w Michalowie. Dzień po narodzinach został ochrzczony w swojej rodzinnej parafii, czyli w kościele św. Mikołaja w Szczebrzeszynie (akt chrztu Feliksa z Archiwum Państwowego w Lublinie). Jego ojciec, Mikołaj, był stangretem w rodzinie Zamoyskich - pisze Milena Kindziuk.

"Nie jest wykluczone, że Mikołaj i Feliks Kaczorowscy niekiedy brali nawet udział w rodzinnych przyjęciach, piknikach i balach (w pałacu w Klemensowie). - Starzy ludzie we wsi opowiadali, że Zamoyscy ufali Kaczorowskim i że mieli oni bezpośredni dostęp do hrabiostwa - wspomina Kazimiera Słomińska, która od 1957 r. mieszka w niewielkim, starym, ale pięknym domku obok pałacu Zamoyskich w Klemensowie - na stronach książki "Matka papieża".

Feliks Kaczorowski wyjechał wraz z ordynatem Andrzejem Zamoyskim do Krakowa, a po jego śmierci w 1874 r. przeniósł się do Białej (obecnie Bielsko-Biała), gdzie poznał Marię Scholz. Młodzi małżonkowie po kilku latach przenieśli się do Krakowa. Mieli dziewięcioro dzieci, piątym była Emilia, matka Bł. Jana Pawła II. Feliks zachował rodzinne tradycje - w Krakowie założył firmę, specjalizującą się w wykonywaniu uprzęży końskiej, siodeł i powozów. Wiedzę i praktykę wyniósł od ojca, osobistego stangreta hrabiego Zamoyskiego.

Chociaż Milena Kindziuk zgromadziła w swej książce wszelkie dostępne informacje o Emilii Wojtyłowej i na ich podstawie wysnuła wiele domysłów i przypuszczeń to osoba matki Jana Pawła II nadal pozostaje tajemnicza i zagadkowa. Owoce jej krótkiego życia potwierdzają jednak jej wyjątkowość, a przesłanie płynące z książki sformułować można następujące: Nowonarodzone życie jest największą wartością, bo nigdy nie wiadomo kiedy urodzi się Święty!

Milena Kindziuk, Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej, Wydawnictwo Znak 2013. Książkę poleca Księgarnia im. B. Leśmiana w Zamościu.

autor / źródło: Teresa Madej, fot. Janusz Kapecki
dodano: 2014-03-05 przeczytano: 12940 razy.