Szwedzi w Zamościu i pod jego murami A.D. 2014

Parada grup rekonstrukcyjnych na Rynku Wielkim, musztra i pojedynki, bitwy na zamojskich Plantach oraz wieczorna na moście przy (Nowej) Bramie Lubelskiej, czyli Szturm Twierdzy Zamość A.D. 1656 "Legenda Stołu Szwedzkiego - Scholla Militaris"- to imponujący scenariusz spotkania z XVII-wieczną historią Zamościa (31.05. - 1.06.).

Zamojskie Bractwo Rycerskie, wspólnie z Urzędem Miasta i Muzeum Zamojskim, było organizatorem kolejnego "wojennego" epizodu z historii naszego miasta-twierdzy, zapisanej złotymi zgłoskami na kartach historii Polski i słowem samego noblisty Henryka Sienkiewicza na stronach "Potopu", tyleż samo odnotowane w zapiskach: "Efemeros, czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656 - 1672" - ręką profesora Akademii Zamojskiej Bazylego Rudomicza.

Na wieść o tym, że "Idą Szwedzi na Zamość A.D. 2014", zjechało się do twierdzy wielu zaciężnych zbrojnych. Nie szczędząc sił, kosztów ani czasu, stawili się na wezwanie, by służyć sprawie: Bractwo Rycerskie Zielonej Góry, Stajnia Buńczuk, Bractwo Rycerskie Ziemi Lwowskiej, Zaciężna Rota Piechoty Polskiej, Poczet Mikołaja Bieganowskiego, Dragoni Fredry, Pospolite Ruszenie Szlachty Ziemi Krakowskiej, CywilBande Regiment, Komputowa Chorągiew Stefana Czarnieckiego, Drużyna Łucznicza "Hultaje i Swawolnicy", Kijowski Pułk Kozaków Regestrowych, Wolna Kompania Sarmacka, Bethlen Gábor Hagyományőrség Egyesület oraz Zaciężna Rota Piechoty Polskiej, w sile około 200 żołnierza.

W czym rzecz konkretnie? Ano Zamościa przed innowiercami bronić trzeba, a i zabawy historycznej nieco użyć, bo powszechnie wiadomym jest, że 358 lat temu, 26 lutego 1656 roku, niezwyciężony w Europie król szwedzki Karol X Gustaw, po zajęciu znacznych obszarów Rzeczypospolitej i Warszawy, stanął pod murami potężnej twierdzy typu nowowłoskiego, zbudowanej przez hetmana Jana Zamoyskiego. Uczeni w piśmie i mowie historiografowie, dobrze wiedzą, że szanse szwedzkiego króla, na zdobycie Zamościa, były znikome. Jak to? Zapyta Czytelnik. Tysięczna armia to nic strasznego?

Ano, tak to. Karol Gustaw, będąc jeszcze daleko od Zamościa, dobrze wiedzę przyswoił. Znał walory twierdzy nie do zdobycia oraz postawę wobec niego hetmanowego dziedzica. Mowa o Janie Sobiepanie Zamoyskim, zacnym, choć nieco rozwiązłego życia, magnacie. Ten zręcznie deklaracji Gustawowi nie składał i po stronie króla polskiego, Jana Kazimierza, się opowiadał. Inaczej, jak spora grupa odmieńców, co to zachłysnęła się poklaskiem i bogactwem Szwedów.

Ordynat, Pan na Zamościu, śmiale sobie poczynał i Szweda w swoim grodzie, za żadne skarby, nie widział. Pierwszej delegacyji, co to wzywała do poddania, rzekł, że strzelając z armat, wołu ubili z rana. Drugiej, na czele z Sapiehą, czyniącej obietnicę, że księciem zostanie - odrzekł, że w zamian za ich darowanie - Niderlandy im darowuje. Ot, takie darowanie ziem nie swoich - jak podsumował Sienkiewicz. I jeszcze dodał, że koncept był samego imć Onufrego. Zagłoby, rzecz jasna. Niektórzy też twierdzą, że Jana Skrzetuskiego także wówczas w twierdzy widziano. Więc, sprawa jest oczywista, że noga Szweda, z szablą w ręku, muszkietem u boku, w "Grodzie Hetmana" nie stanie.

Nie koniec opowieści, bo Karol Gustaw fortel zastawił, ale go przejrzał syn kanclerzowy. Śniadanie chcecie? Po staropolsku? Niech będzie, lecz nie w komnatach pałacowych. Z rozkazu Pana, stoły stawiano lecz przed murami, suto je nawet zapełniano, lecz zydla, ławy tam nie było, bo szwedzkie wojsko prawa boskie i ludzie naruszyło. Jedli i pili w pozie na baczność i heca z tego wyszła na wieczność! A morał z tego niech będzie taki: Nie pchaj się Szwedzie, jak Zamoyski na koniu jedzie!

Tak więc, że świadomością klęski odstąpił od murów twierdzy Zamość Karol Gustaw. W kraju podbitym i upokorzonym zdradami pojawiła się nadzieja na wyzwolenie, bowiem dwie fortece - Jasna Góra i Zamość skutecznie oparły się najeźdźcy. Jasna Góra - forteca klasztorna i Zamość - twierdza prywatna. Wiktoria jasnogórska na trwałe weszła do polskiej tradycji narodowej. Odparcie przez twierdzę Zamość armii szwedzkiej w 1656 roku zostało jakby zapomniane. Wielką rolę polityczną i wojskową twierdzy Zamość w dobie "potopu" szwedzkiego przypominała rocznicowa sesja naukowa, wystawa i widowisko historyczne. I tak już nam zostało. Zamojscy zbrojni nadal tę wiktorię przypominają, w całkiem zgrabny i sympatyczny sposób.

Zatem, po raz kolejny, choć nie w lutym, a w pełni sezonu turystycznego, jako żywo, tamte czasy przypomniano, młodszym, starszym i przyjezdnym. I warto było dziwować się i oklaskiwać paradę, pokazy, bitwy i iniscenizacyję. Bogate i cenne stroje, pasja i umiłowanie historii to ważka część życia znacznej grupy rekonstruktorów - pań i panów. Detale, czyli poznanie regimentów, rodzaju broni, czy kolejnych faz obrony, czy jak kto woli szturmu Szwedów na twierdzę Zamość, można dalej doczytywać. Daje to bowiem asumpt by zagłębiać się w barwne i burzliwe czasy szlacheckiej, I Rzeczypospolitej. A zaprawdę, umiejętności z zakresu musztry i pojedynków na szable są imponujące. Sądzę, że niektórzy z nas tak liczną załogę twierdzy Zamość widzieliby na dłużej...

Zamość onLine był patronem medialnym Szturmu Twierdzy Zamość A.D. 1656 "Legendy Stołu Szwedzkiego"

Zobacz podobne:
     Szturm Twierdzy Zamość / 2018-05-24
     Szturm Twierdzy - program / 2017-05-24
     Jak to z "Legendą Stołu Szwedzkiego" było / 2016-06-05
     Wspomnienie największych wiktorii Jana Zamoyskiego - szturm twierdzy Zamość / 2015-08-16
     Szturm twierdzy Zamość 2015 z komentarzem / 2015-08-14
     Szturm Twierdzy Zamość - Największe Wiktorie Jana Zamoyskiego / 2015-08-05
     Szturm Twierdzy Zamość 2015 - program / 2015-07-26
     Szturm Twierdzy Zamość A.D. 1656 "Legenda Stołu Szwedzkiego" - program / 2014-05-14
     Zarys działań wojennych wokół Zamościa w roku 1656 / 2014-05-14
     Majowy Turniej Rycerski w Zamościu / 2014-04-15
     Obronili twierdzę przed najazdem kozacko-tatarskim / 2013-06-03
     Szturm Twierdzy Zamość A.D. 2013 / 2013-05-28

Warto przeczytać:

[do góry]