|
|
 Podsumowanie konkursu "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci"W konkursie historycznym "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci" uczestniczyło osiem drużyn z sześciu szkół gimnazjalnych. Wspólnie z uczniami i opiekunami poznawaliśmy miejsca pamięci związane z tematem konkursu oraz życiorysy bohaterów: Tadeusza Niedziałkowskiego, Romana Szczura i Jana Zamoyskiego (24.03.).
Niespodzianką konkursową było to, że pytania rozwiązywano w plenerze poprzez odczytywanie treści zawartych na tablicach inskrypcyjnych znajdujących się na terenie Zamościa. Pierwszym problemem okazało się określenie daty końcowej upamiętniającej to samo wydarzenie. Pojawiły się daty 1945, 1947, 1956, 1989. Drugim problemem odczytanie co oznaczają skróty: 9. P.P. Legionów Ziemi Zamojskiej, BCH, SZP, ZWZ, AK, WIN, Gestapo, NKWD, UB.
W wyniku zaciętej rywalizacji pierwsze miejsce zdobyła drużyna Gimnazjum Nr 1 im. A. Mickiewicza w Zamościu w składzie: Kacper Nowak, Łukasz Góra, Karol Stepanienko. Prawdziwym mistrzem okazał się Kacper Nowak zdobywając maksymalną ilość punktów.
Drugie miejsce przypadło drużynie z Gimnazjum Nr 2 im. Jana Zamoyskiego XVI ordynata, reprezentowanej przez: Szymona Łagowskiego, Julię Ohniowską, Karola Kaleniuka.
Trzecie miejsce zajęła drużyna Publicznego Gimnazjum w Sułowie reprezentowana przez Katarzynę Mróz, Lidię Knap, Patrycję Hadaj.
Bardzo dobre wyniki tuż za podium uzyskała drużyna Gimnazjum nr 3 im. Papieża Jana Pawła II w Zamościu reprezentowana przez Pawła Cejnowa, Ewelinę Gajewską, Maję Łobuś.
W konkursie uczestniczyły drużyny z Gimnazjum nr 1 im. A. Mickiewicza w Zamościu: Michał Paszko, Marcin Konraciuk, Karolina Religa, Gimnazjum nr 5 im. Sybiraków w Zamościu: Olga Jankowska, Sandra Pliżga, Julia Pliżga, Gimnazjum nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi im. Polskich Noblistów w Zamościu: Michał Gąbka, Marcin Tarłowski, Wojciech Magdziak i druga drużyna z Publicznego Gimnazjum w Sułowie: Kinga Koziej, Karol Poździk, Jakub Kamiński.
Muzeum Zamojskie dziękuje nauczycielom: Magdzie Bojarczuk, Małgorzacie Maślanej, Idze Niewiadomskiej - Kostrubiec, Małgorzacie Zachajczuk, Waldemarowi Orzechowskiemu, Monice Paska za to, że zachęcili uczniów do udziału w trudnym konkursie historycznym i za pomoc w przygotowaniu. Dziękujemy dr Justynie Dudek z IPN Oddział Lublin za prezentację tematyczną i za wspaniałe nagrody, które przekazał Lubelski Oddział IPN. Dziękujemy także za nagrody ufundowane przez posła Sławomira Zawiślaka, prezesa Zarządu Okręgowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, którego reprezentowała Izabela Kawałko - Terlecka.
Podczas uroczystości podsumowującej wyniki konkursu nie zabrakło kombatantów w osobach: majora Tadeusza Kopcia, kapitana Józefa Łabę oraz reprezentującego ŚZŻAK Ryszarda Jabłońskiego. W uroczystości uczestniczyli wiceprezydent miasta Zamość, Magdalena Dołgan, dyrektor Wydziału Edukacji i Sportu Jerzy Michalski oraz organizatorzy konkursu - przedstawiciel Zespołu Szkół nr 2 w Zamościu oraz przedstawiciel Muzeum Zamojskiego. Koordynacja przedsięwzięć konkursowych należała do Marty Słomianowskiej, Marii Rzeźniak i Łukasza Hasiora.
Oprawę muzyczną do wierszy Jana Zamoyskiego ostatniego ordynata przygotowała Katarzyna Beda. Organizatorzy konkursu mają nadzieję, że za rok odbędzie się kolejna edycja.
Krótkie informacje o tegorocznych bohaterach konkursowych:
Tadeusz Niedziałkowski (1908 - 1944), ps. "Tomasz", harcmistrz, absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Szczebrzeszynie, nauczyciel geografii, żołnierz Armii Krajowej. W czasie wojny był komendantem Rejonu IV Obwód AK Tomaszów, (gminy Krynice, Tarnawatka, Rachanie). Dowodził III zgrupowaniem w walkach z Ukraińską Powstańczą Armia (UPA) i Ukraińską Samoobronę Narodową (USN) wspieraną przez Niemców pod Posadowem i Rzeczycą i innymi miejscowościami w kwietniu - czerwcu 1944 roku. Pod jego dowództwem był samodzielny pluton harcerski "Puchacze". Od września 1944 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel. Zastrzelony 10 XI 1944 r. przez funkcjonariuszy PUBP z Tomaszowa Lubelskiego podczas pracy w szkole w Tyszowcach. Ciało Tadeusza Niedziałkowskiego spoczęło na zamojskim cmentarzu przy ul. Peowiaków.
Roman Szczur (1910 - 1950) używał konspiracyjnego nazwiska Szumski i pseudonimów "Halina", "Nadzieja", "Urszula", podoficer Korpusu Ochrony Pogranicza, żołnierz Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Urodził się w Kolonii Rzszki Udryckie.
Od marca 1941 r. dowodził poszerzonymi Placówkami Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej Stary Zamość i Nielisz. Zorganizował i dowodził licznymi akcjami bojowymi i dywersyjnymi w obronie wysiedlanej ludności polskiej, skierowanymi przeciw pododdziałom niemieckim i pomocniczym formacjom ukraińskim stacjonującym w Białobrzegach, Huszczce, Bełżcu, Równem, Sochach i Starym Zamościu. Pełnił funkcję podoficera szkoleniowego Rejonu 12. W czasie okupacji niemieckiej władze wojskowe Polski Podziemnej odznaczyli "Urszulę" Krzyżem Walecznych. Po zajęciu Zamościa przez Armię Czerwona Roman Szczur pozostał w podziemiu.
7 października 1944 r. uwolnił z więzienia w Zamościu 30 więźniów NKWD i UB, w tym por. Jana Turowskiego "Norberta" (dowódcę oddziału partyzanckiego, zalążka 1. batalionu odtwarzanego 9. pp Legionów AK). Wieczorem 8 maja 1946 r. przeprowadził swoją najgłośniejszą akcję zbrojną. Na czele 12 żołnierzy WiN rozbił więzienie w Zamościu, uwolnił 301 (według innych źródeł 346) więźniów, w tym czterech swoich podkomendnych skazanych na karę śmierci. Zagrożony aresztowaniem wyjechał na ziemie zachodnie Polski. 22 marca 1947 r. ujawnił się z działalności w AK i WiN przed komisją amnestyjną działającą przy WUBP w Warszawie. Ostatnią akcją była rekwizycja pieniędzy w Banku Spółdzielczym w Nowej Soli. Zdobyte pieniądze były przeznaczone dla kolegów z konspiracji z którymi miał kontakt i którym pomagał. Aresztowany 28 marca 1949 r. przez funkcjonariuszy UB z Leszna. Dnia 21 września 1949 r. po procesie pokazowym przeznaczonym dla lokalnego społeczeństwa, Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu na sesji wyjazdowej w Nowej Soli skazał go na karę śmierci. Przewieziony z Nowej Soli do więzienia nr 1 przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu, 23 stycznia 1950 r. o godz. 19.00 Roman Szczur "Urszula", razem ze Stanisławem Rydzewskim i Józefem Olkiem, został rozstrzelany na dziedzińcu więzienia przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu.
Na kilka minut przed egzekucja komendant więzienia zezwolił na napisanie listu do rodziny: "Najdroższa Mamusiu, Siostry, Bracia i całe rodziny, wszystkie dzieci chrzestne. Darujcie mi wszyscy za cierpienia, które znosiliście za mnie. Ponieważ nie skorzystałem z prawa łaski i dziś odchodzę na tamten świat do Tatusia i Braci naszych. Taka wola Boga Najwyższego. Pogódźcie się z wolą Boską i ja się godzę, żegnajcie w zgodzie. Pomagajcie sobie. Żegnam Was wszystkich, ściskam i całuję Mamusię, Braci, Siostry i wszystkie dzieci, wszystkich bliskich i znajomych dobrych. Niech mi przebaczą, jeśli im coś zrobiłem. Wasz syn i brat i wujek, zawsze oddany dla swoich. Roman Szumski". List nigdy do rodziny nie dotarł. Odnaleziono go w 1995 roku.
Jan Zamoyski (1912 - 2002) XVI ordynat, ps. "Forian", porucznik kawalerzysta Wojska Polskiego, walczył podczas wojny 1939 roku, żołnierz AK, senator II kadencji RP, Honorowy Obywatel Zamościa. W czasie wojny w majątku ordynackim zatrudniał osoby poszukiwane przez gestapo a także 2 rodziny żydowskie wywiezione z getta warszawskiego. Interweniował u dowódcy SS na dystrykt lubelski Odila Globocnika w sprawie uwolnienia dzieci z obozu niemieckiego dla ludności polskiej w Zwierzyńcu. Wraz z żoną Różą z Żółtowskich uratował ponad 450 dzieci, utworzył ochronkę i szpital. W marcu 1945 r. przebywając w Ojcowie k/Krakowa został aresztowany i przewieziony do Kielc, gdzie bez śledztwa i bez wyroku był przetrzymany do 12 listopada 1945 r. Wraz z rodziną mieszkał od 1946 roku w Sopocie pracował między innymi w American Scantic Line w Polsce. 25 stycznia 1949 r. ponownie aresztowany pod zarzutem szpiegostwa, przewieziony do Warszawy, następne w sierpniu 1950 r. skazany na 15 lat więzienia. Przebywał m.in. w więzieniu na Mokotowie, Rawiczu, Wronkach, Inowrocławiu. W drugiej połowie 1956 r. zwolniony z tytułu amnestii. Po zwolnieniu z więzienia pracował kiosku z warzywami, w redakcji "Rynków Zagranicznych" i w przedstawicielstwie "Swissair". W latach 1985 -1997 pełnił funkcje prezesa Warszawskiego Koła Zamościan. Przez wiele lat czynił starania o ratunek dla zamojskiej starówki. Jest autorem wierszy pisanych w więzieniu i podczas wędrówek po lasach zwierzynieckich.
Zmarł 29 czerwca 2002 roku, spoczął w kryptach rodowych w katedrze Zamojskiej.autor / źródło: Maria Rzeźniak, fot. Marta Słomianowska
dodano: 2015-03-31 przeczytano: 18248 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
