Mistrza z ze Stratfordu znają chyba wszyscy. W Zamościu rozpowszechnił jego dzieła Jan Machulski podczas Zamojskiego Lata Teatralnego. Teraz w promocji jego dzieł zacny udział mają ilustratorzy z Polski, Ukrainy, Rosji i Słowacji. Kilkadziesiąt ilustracji i plakatów zaprezentowano w BWA (21.08.).

Poplenerowa wystawa ilustracji w BWA Galeria Zamojska jest rezultatem i miłą tradycją odbywających się od trzydziestu lat Międzynarodowych Plenerów Ilustratorów. W związku z przypadającą w ubiegłym roku 450-rocznicą urodzin Williama Szekspira, zdecydowano, że jubileuszowy plener będzie dedykowany genialnemu "wizjonerowi, pierwszemu dramaturgowi, który powiedział wszystko, co można powiedzieć o człowieku". W swoich dziełach - dramatach, komedii i poezji, Szekspir mówi o miłości, często kontrowersyjnej, zazdrości, zdradzie, zabójczych namiętnościach, intrygach, manipulacji, kłamstwach, okrucieństwie i bezwzględnym dążeniu do władzy, czyli o tym wszystkim, co tak fascynuje nas w losach ludzkich, bez względu na stulecie.

Ponadto, jego dzieła niosą uniwersalne gawędy o niezbadanej naturze ludzkiej, które ciągle są aktualne. Pokazują świat, w którym emocje są na usługach interesów, a wzniosłe ideały rozbijają się o cynizm i wyrachowanie. Szekspir genialnie rozszyfrował psychikę ludzką, jak nikt przed nim i po nim. W pewien sposób stał się dla nas autorytetem, przekazując w swoich dramatach mądrość i prawdę.

- Do Szekspira zabrałem się "na rozkaz" dyrektora Jerzego Tyburskiego. Mnie się wydał interesujący pomysł, żeby zdarzyć Williama Szekspira z Janem Zamoyskim, założycielem miasta i Ordynacji. Porównałem daty i gdyby los pozwolił im się spotkać, to byłoby to niesamowite spotkanie. My na Szekspira patrzymy z perspektywy 450 lat. Tak naprawdę, Szekspir był znany w Anglii, ale poza nią wówczas nie wychodził. Dopiero pod koniec XVIII wieku zaczął być tłumaczony na język niemiecki, później na język polski. Dopiero wtedy poznała go Europa. Uznałem, że to dobry pomysł na początek tekstu do katalogu poplenerowej wystawy poświęconej życiu i twórczości Williama Szekspira. Pomyślałem też, że warto byłoby napisać więcej o samych ilustracjach, ale nie mogłem tego zmieścić na dwóch stronach teksu. Co do ilustracji - zaskoczył mnie Marek Terlecki pracami plakatowymi, z mocną symboliką. Najbardziej lubię ilustracje poetyckie - powiedział Adam Kulik.

Mówi się, że mistrz ze Stratfordu wątki do swoich historycznych sztuk podkradał od Plutarcha, zaś do komedii i romansów - od współczesnych sobie literatów. W jego dziełach znaleźć można również wątki polskie, choćby w "Komedii omyłek", "Miarce za miarkę" czy "Hamlecie". W rzeczy samej, mogło być ich więcej, bo na przykład wielce interesującym tematem dla dramaturga mógł być konflikt Jana Zamoyskiego z rodziną Zborowskich i ścięcie Samuela na dziedzińcu zamku wawelskiego w 1584 r., bowiem powstająca na gorąco literatura z Samuela czyniła ofiarę prywatnej zemsty kanclerza i nietolerancji oraz męczennika wolności. Wówczas był dramaturg w najlepszej formie, chociaż przed Hamletem, Makbetem i Otellem - jak podaje we wstępie do katalogu Adam Kulik.

Gdyby nieco dłużej pożył Szekspir - zmarł w 1616 r. - z powodzeniem mógłby sięgnąć do biografii Jana Sobiepana Zamoyskiego i opisać jego romans, a może nawet lepiej romans Jana Sobieskiego z Marią Kazimierą de La Grange d'Arquien, Marysieńką, późniejszą królową Polski. To nawiązanie do konwencji jaką przyjął Adam Kulik i prawdopodobnego spotkania dwóch nieprzeciętnych postaci dobry renesansu w renesansowym Zamościu.

Tak czy inaczej, genialny Anglik opisał całe mnóstwo wielkich problemów, ważnych pytań, dylematów moralnych i wspaniałych charakterów. Trudno znaleźć taką złożoność relacji człowieka z drugim człowiekiem i człowieka z historią. Nie dziwi więc ani legenda geniusza ze Stratfordu, ani emocje jakie wyzwalają jego sztuki, i wreszcie - nie dziwi - zainteresowanie jego życiem i twórczością uczestników XXX Międzynarodowego Pleneru Ilustratorów w Zwierzyńcu, którzy "przyrządzili", inaczej zinterpretowali i zilustrowali jego obfitą spuściznę na kilkadziesiąt, wyrafinowanych plastycznie, sposobów. Miłośnicy ilustracji, którzy w najbliższych tygodniach odwiedzą BWA, mogą się spodziewać klasycznej ilustracji, plakatu i grafiki, a nawet zobaczyć mikro teatrzyk. Są też eksperymenty, bo sztuki Szekspira dalej tak samo ciekawią, zadziwiają, śmieszą, przerażają, a jak by tego było mało, dzieła te są nieustanną inspiracją dla artystów.

Jakie dzieła i w jaki sposób zaprezentowało 27 ilustratorów? Pokazali swoje przemyślenia, obserwacje i swój sposób patrzenia na życie i twórczość Williama Szekspira. Sądzę też, że wszyscy pragną, aby ich dzieła zapadły w pamięć gościom Galerii. Mnie najbardziej podobają się ilustracje Wandy Orlińskiej. Jak zwykle są poetyckie i cudnej urody ze względu na kolorystykę. Ilustracjom pani Wandy do Snu nocy letniej pozostaję więc wierna. Intrygująca jest również ilustracja Stanisława Pasiecznego do Hamleta. Fajny pomysł zaprezentowała Aleksandra Michalska-Szwagierczak, bo w kostium Lady Macbeth ubrała - według mnie - szczurzycę. Na uwagę zasługuje praca Jowity Kamińskiej-Peruzzi, która wykonała teatrzyk z szekspirowską sztuką. Co prawda nie ma na nim napisu, jaki widniał nad wejściem do Teatru Glob w Londynie, którego udziałowcem był Szekspir: "Totus mundus agit histrionem" - "Cały świat gra jakąś rolę", ale za to można obejrzeć sztukę w małym teatrzyku.

O swoich wyborach i pomysłach na ilustrację mówią artyści, stali bywalcy plenerów i najnowsi goście:

Serhij Michnowskij (Ukraina - Lwów): - Wybrałem Sen nocy letniej bo urodziłem się latem. Znalazłem też w Internecie, że słynny zespól The Beatles parodiował ten spektakl Szekspira. Druga ilustracja to portret dramaturga i zrekonstruowany teatr (Globe Theatre) w Londynie. Chciałem wstawić Szekspira w nasz czas. Aktualnie grają tam sztuki angielskiego dramaturga. Gdyby żył w dzisiejszych czasach używałby techniki i współczesnych mediów. Nie byłby taki konserwatywny i jego tematy byłyby tak samo ciekawe. Ludzie się nie zmieniają, zmieniają się tylko kostiumy/stroje. Mentalność i charaktery są takie same jak przed czterystu laty.

Zbigniew Kołaczek (Żyrardów): - Ilustracja na okładce katalogu to karykatura Szekspira i trzech kultowych bohaterów jego sztuk. Ja robię cały cykl karykatur słynnych ludzi z różnych epok i robię to trochę w innym stylu niż te ilustracje do utworów, a ostatnio do Sonetów Szekspira. Będąc już na plenerze zorientowałem się, że wszyscy inni idą w kierunku dramatów, długich form literackich. Natomiast ja postanowiłem tym razem zaskoczyć widza i wybrałem sobie Sonety, które są bardzo krótkie, bardzo zwięzłe i postanowiłem je zilustrować w swoim stylu.

Irina Novikova (Rosja - Smoleńsk - Warszawa): - Zrobiłam plakaty. W wystawie i plenerze biorę udział po raz pierwszy. W zasadzie nie zajmuję się ilustracją tylko plakatem i stąd taka wizja dzieł Szekspira. Wykładam projektowanie graficzne na Państwowym Uniwersytecie w Smoleńsku.
Teresa Madej: Bez wątpienia mogłyby zostać wykorzystane przez teatr lub kino.
Irina Novikova-Mazurek: -Taki był pomysł.
- Czy to oznacza, że brała pani udział w plenerze?
Irina Novikova: -W tym roku tak, w ubiegłym roku nie, tylko przesłałam prace.
- W jaki sposób trafiła pani na wernisaż i plener?
Irina Novikova: - W zimie, z mężem, który pochodzi z Zamościa i jest po warszawskiej ASP (poznałam go w Smoleńsku podczas remontu konsulatu RP), przyszliśmy do BWA i spotkaliśmy się z dyrektorem, który złożył nam taką propozycję. Po tej wystawie wiem już jakie muszę/mogą być prace. Wystawa jest dla mnie inspirująca, niesamowita i bardzo mi się podoba. Pierwszy raz jestem na wystawie ilustracji. Teraz pracuję nad klasyczną ilustracją, ale nie odpuszczam swojego pomysłu na plakat, który najbardziej lubię i w którym jest najwięcej symbolizmu. Wybrałam Otello i Hamleta bo w tych sztukach jest moc i charyzma. Mam też nadzieje, że będą jeszcze plakaty z tej serii szekspirowskiej i będzie można spotkać Romeo i Julię. Zamość mi się bardzo podoba, jest w moim klimacie.

Wojciech Zembrzuski (Warszawa): - Tym razem, zamiast ilustracji zaproponowałem plakaty do Makbeta i Hamleta. Jest krew i korona, czyli ujmuję całość zjawiska. Te poplenerowe zamojskie wystawy są piękne. Ważna jest ta różnorodność. Uczestnicy pleneru robią różne ujęcia tematu i w swoim stylu. Na innych wystawach takiej różnorodności nie ma, są sztampowe rzeczy.

Dariusz Piekut (Skierbieszów): - "Burza" jak burza w życiu, w sztuce? Chciałem pokazać ten temat w nawiązaniu do pejzaży, z którymi jestem związany. Ostatnio realizowałem cykl "Zamojska Bajka", do której ciągle nawiązuję i maluje z tego cyklu kolejne prace. Rozszerzyłem swoje zainteresowania jeszcze o Sandomierz. Ale wracając do Szekspira, wybrałem takie utwory, w których mogłem zrealizować się w pejzażu. W ilustracji do "Króla Leara" jest symbolika nawiązująca do moich prac rysunkowych. Obiekty w tej kompozycji tworzą wyobrażenie postaci tego króla. Element oderwany od całości to korona. Przemycam tu elementy roztoczańskiej przyrody, która mnie ciągle fascynuje. Jest industrializacja, która musi być zawsze, bo tak już mam w rysunkach, że ona się ciągle pojawia.

Adam Bańkowski (Zamość): - Robię też ilustracje, ale teraz to ujęcie plakatowe. Jest tu Makbet, trochę wystraszony bo na niego "idą" choinki, Król Lear skojarzył mi się z kartą do gry - królem karo i jest też Szekspir. Wszystko jest robione w programie ilustrator i jest to grafika wektorowa. Natomiast poezja ks. Twardowskiego jest trudna i jeszcze nie wiem jak to ugryźć. Zrobiłem kilka prac, ale to posłuży mi jako koncepcja żeby bardziej to rozwinąć. Trzeba nad tym jeszcze posiedzieć i przyjdzie to "coś". U Szekspira jest konkretna fabuła, a poezję ks. Jana trzeba zrozumieć i dopiero ją zinterpretować.

W wystawie udział biorą: Adam Bańkowski, Andrzej Heidrich, Joanna Hrk, Jowita Kamińska-Peruzzi, Mikołaj Kamler, Zbigniew Kołaczek, Halina Kuźnicka, Irena Łakomiec-Kamińska, Franciszek Maśluszczak , Serhij Michnowskij, Aleksandra Michalska-Szwagierczak, Irina Novikova, Zuzanna Orlińska, Wanda Orlińska, Bogusław Orliński, Stanisław Ożóg, Jacek Pasieczny, Stanisław Pasieczny, Jevgien Piczykievicz, Dariusz Piekut, Jozef Pilat, Piotr Rychel, Denisa Slavkovska, Marek Antoni Terlecki, Magdalena Wosik, Wojciech Zembrzuski, Magdalena Żmijowska. Ich najnowsze prace trafią do kolekcji ilustracji przy BWA Galeria Zamojska, największej, jaka istnieje w Polsce. Wystawa ilustracji p.t. "William Szekspir-życie i twórczość" będzie czynna do września 2015 r.

Zamość onLine jest patronem medialnym poplenerowej wystawy ilustracji
w BWA Galeria Zamojska