Do napisania tego tekstu skłoniło mnie wydarzenie w zasadzie bardzo codzienne. Tak bardzo, że dla wielu osób pewnie nawet nie stanowiące inspiracji do czegokolwiek. Otóż w minionym tygodniu odbywała się w Zamościu zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Samochody Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej jeździły po mieście zbierając wystawione na ulice - po wcześniejszym zgłoszeniu - wszelkiego rodzaju rzeczy zbyt duże na wyrzucanie do śmietników. Tymczasem część Karolówki przygotowała się na zupełnie inne zbieranie. Na skutek błędnego odczytania danych z karteczki przez jednego z mieszkańców rozeszła się po osiedlu wieść, że PGK będzie tego dnia zgarniało plastiki. W efekcie w tamten czwartek jadąc wspomnianymi ulicami można było zobaczyć mnóstwo wypełnionych po brzegi żółtych worków wystawionych przez praktycznie każdą z posesji. W tym także przed posesją jednego z zamojskich radnych. Osobliwy widok można było podziwiać przez cały dzień. W piątek większość z worków mieszkańcy przenieśli już za bramy, aczkolwiek wciąż stanowiły "ozdobę" okolicy. Dodam, że przed bramą pana radnego worek wciąż stał.

Zastanawiam się jak wielka siła sugestii musiała tu wystąpić, skoro tyle osób uwierzyło de facto plotce niż oficjalnemu komunikatowi. Nie wierzę bowiem, że oni wszyscy nie skonfrontowali tej wiedzy ze stosowną kartką zawczasu rozesłaną, na której gołym okiem było widać, że plastiki będą odbierane dopiero w kolejnym miesiącu. Wnioski po tej historii optymistyczne zatem być nie mogą.

To prawda, że teoria społecznego dowodu słuszności jest w psychologii bardzo dobrze znana, zbadana i opisana. Według niej człowiek ma przekonanie, że inni posiadają informację sprzeczną od tej, jaka płynie z oficjalnych źródeł, dlatego lepiej będzie zastosować się do ich postępowania. Reklamy zresztą często wykorzystują tę zależność informując nas na przykład, że większość badanych wyżej ocenia smak właśnie ich kabanosów lub napojów gazowanych. A wspomniane kabanosy są przy tym tańsze, czyli tym bardziej warte konsumpcji. Często to zresztą działa na dłużej, zwłaszcza w dobie coraz bardziej powszechnego zatracania poczucia dobrego smaku, co ma wymiar również stricte dosłowny.

Przeciwnicy powyższej teorii najczęściej głoszą, że w takiej sytuacji należy zaufać muchom i spożywać coś, co one jedzą, a co normalnie wywołuje w nas odruch dokładnie odwrotny. Obraz to dość skrajny, ale w miarę dobrze oddający istotę sprawy. Ślepe podążanie za tłumem zawsze niesie ryzyko zguby. Nic zaś nie zastąpi używania rozumu.

Piszę o tym na fali dyskusji o aborcji, jaka nie po raz pierwszy przetacza się przez nasz kraj. Pełne są jej zarówno media tradycyjne, jak i społecznościowe. Środowiska feministyczne oraz ich pobratymcy zorganizowali nawet "Czarny protest", w którym głosili, że oto wracamy do średniowiecza, a kobiety zostają sprowadzone do roli "maszynek do rodzenia". Pomijając kwestię, że na ogół mało kiedy kobieta zachodzi w ciążę sama z siebie, czyli bez udziału mężczyzny, a tym samym nie jest uczciwe mówienie, że to wyłącznie sprawa niewiast, w oczy rzuciło mi się jeszcze jedno. Otóż niemal wszystkie protestujące panie wcale nie czytały projektu ustawy, którym się zajął parlament. Nie wiedzą zatem - a co bardziej zatwardziałe w ogóle nie chcą przyjąć do wiadomości - że wciąż będzie dozwolona aborcja w przypadku ratowania życia matki. Nie chcą też zrozumieć o co tak naprawdę chodzi w kwestii rodzenia dzieci poczętych w wyniku gwałtu, a tak naprawdę "czynu zabronionego", który wcale gwałtem być nie musi, a co nie jest rozróżnione przy obecnych przepisach. Protestujący słuszność mają w zasadzie tylko w jednej kwestii, a mianowicie, że państwo powinno bardziej wspierać osoby, którym rodzi się niepełnosprawne dziecko lub które poczęły naprawdę bez swojej woli. Tyle, że o tym na "Czarnym proteście" było niestety najciszej.