Kobiety w konspiracji bohaterkami III Konkursu Historycznego poświęconego Żołnierzom Wyklętym

Działające w konspiracji: Maria Teresa Biczyńska, Iza Bakońska Gajewska, Wanda Siwiłło - Fijałkowska były bohaterkami trzeciej edycji Konkurs Historyczny "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci", organizowanego przez Gimnazjum nr 1 im. Adama Mickiewicza w Zamościu i Muzeum Zamojskie (10.03.).

III Konkurs Historyczny adresowany był do uczniów gimnazjów województwa lubelskiego. Tegoroczna edycja poświęcona była kobietom działającym w konspiracji. Bohaterkami konkursu zostały:

Maria Teresa Biczyńska (1923 - 1992), ps. "Wredna", "Anielka", urodzona w Zwierzyńcu w rodzinie urzędniczej, pracującej w Zarządzie Ordynacji Zamojskiej. Przed wybuchem wojny uczęszczała do gimnazjum w Zamościu, w czasie wojny na tajne komplety, na których uzyskała maturę. W 1941 roku rozpoczęła pracę w aptece pani Gulińskiej w Zwierzyńcu. Od początku II wojny światowej związana z działalnością konspiracyjną w strukturach ZWZ - AK, do zadań dla niej wyznaczonych należało między innymi zaopatrywanie

Apteka Pani Gulińskiej w Zwierzyńcu, spłoneła w 1944 roku. Tam pracowała w czasie wojny Teresa Biczyńska

oddziałów partyzanckich w leki i środki opatrunkowe. W październiku 1944 roku brała udział w akcji odbicia żołnierzy Armii Krajowej z więzienia w Zamościu. Poszukiwana przez NKWD wyjechała do Lublina, następnie w marcu 1945 roku skierowano ją na teren Tomaszowa Lubelskiego jako łączniczkę radiostacji pod dowództwem cichociemnego Mieczysława Kwarcińskiego ps. "Leszcz". W 1946 roku wyjechała do Warszawy, pracowała w aptece, studiowała farmację na Akademii Medycznej. W 1950 roku pod pseudonimem "Anielka" wstąpiła do organizacji "Kraj". Aresztowano ją 28 VI 1952 roku, sądzono przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie i skazano na 15 lat. W wyniku sprzeciwu prokuratora sądzono ją ponownie i skazano na karę śmierci, po zastosowaniu prawa łaski zamieniono karę na 15 lat więzienia, została zwolniona warunkowo w 1958 roku. W ciągu sześciu lat przebywała kolejno w więzieniach w: Warszawie, Bydgoszczy-Fordonie, Inowrocławiu ponownie w Fordonie. W 1959 roku uzyskała tytuł magistra farmacji. Zmarła w 1992 roku w Warszawie.

Iza Bakońska Gajewska ps. "Hanka", ur. w 1930 roku w Zwierzyńcu w rodzinie urzędników Ordynacji Zamojskiej, była cioteczną siostrą Teresy Biczyńskiej. W 1943 roku razem z koleżankami zaangażowała się w niesienie pomocy mieszkańcom Zamojszczyzny wysiedlonm przez Niemców i więzionych w obozie przejściowym w Zwierzyńcu. Zbierały produkty żywnościowe i dostarczały je osobom bezpośrednio zaangażowanym w pomoc. Po wojnie kontynuowała naukę w gimnazjum w Zamościu, tam też wstąpiła do harcerstwa. W 1949 roku widząc zmiany w harcerstwie i jego ideologizację w duchu socjalistycznym wystąpiła z jego szeregów. W 1950 roku zdała maturę, niestety na studia nie została przyjęta. W 1952 roku wstąpiła do organizacji "Kraj", aresztowana, została poddana dotkliwemu

Izabela Bakońska Gajewska podczas pogrzebu drh. Jadwigi Harczuk Muszyńskiej (zdjecie ze zbiorów Krystyny Kabas)

śledztwu w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Następnie Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie 17 października 1952 roku skazał ją na 12 lat więzienia. Osadzona w Zakładzie Karnym Bydgoszcz - Fordon, w którym wielokrotnie zmuszano ją do czyszczenia kloak. Wspomnienia tych strasznych chwil były tak bolesne, że do końca życia nie mogła się od nich uwolnić. Zwolniona z więzienia po rewizji procesu w 1956 roku wróciła do Zwierzyńca, pracując - ukończyła Wyższą Szkołę Rolniczą w Lublinie, założyła rodzinę, aktywnie włączyła się w pracę Związku byłych Więźniów Politycznych Zamojszczyzny okresu lat 1944 - 1989, którego kilka kadencji była prezesem. Zmarła 14 października 2016 roku w swoim ukochanym Zwierzyńcu.

Wanda Siwiłło - Fijałkowska urodzona w 1932 roku w Zamościu, córka znanej kupieckiej rodziny z tradycjami patriotycznymi. Ojciec Piotr jako ochotnik walczył w wojnie z Rosją w 1920 roku, za odwagę został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. W latach 1922 - 1949 prowadził sklep kolonialny w Zamościu. W lutym 1949 roku w Liceum Plastycznym powstała niezależna grupa harcerska "Szara Brać" nawiązująca do idei skautingu. Komendantem został uczeń III klasy Liceum Plastycznego Edmund Winiarski. Młodzież

Zdjęcie śledcze Wandy Siwiłło

opracowała treść przysięgi, którą uroczyście złożono w lutym 1949 roku w celi harcerzy w Rotundzie Zamojskiej. Dalszy etap działalności polegał na werbowaniu uczniów do organizacji i prowadzeniu akcji ulotkowej. Na początku roku szkolnego nastąpiły aresztowania, uwięziono ją wraz z innymi uczniami, a w październiku 1949 roku po krótkim pobycie w Zamościu, przewieziono do więzienia na zamku w Lublinie. Po 15 miesięcznym śledztwie ogłoszono wyrok, okres pobytu w więzieniu został wliczony do kary, zwolniono ją z więzienia. Powróciła do szkoły, którą ukończyła w 1953 roku, następnie wyjechała na studia do Poznania gdzie mieszka do chwili obecnej.

Do konkursu przystąpiło 10 drużyn z 6 szkół: Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Szczebrzeszynie, Zespół Szkół w Żdanowie, I Społeczne Gimnazjum im. Unii Europejskiej w Zamościu, Zespół Szkół w Werbkowicach, Gimnazjum nr 2 im. Jana Zamoyskiego XVI Ordynata w Zamościu, Gimnazjum nr 1 im. Adama Mickiewicza w Zamościu.

Uczniowie wraz z opiekunami przeszli trasą od Muzeum Zamojskiego do Klubu Harcerskiego "Wiking", gdzie powitała ich druhna Sława Bilska i w wielkim skrócie przekazała informacje o 100. letniej tradycji harcerstwa zamojskiego, zapoznając również z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim w 100. letniej przestrzeni czasowej. Kolejnym etapem był kościół ojców Franciszkanów, w którym to mieściło się Liceum Plastyczne. Zgromadzoną tam młodzież przez łącze telefoniczne pozdrowiła Wanda Siwiłło z "Szarej Braci", jedna z żyjących bohaterek konkursu z "Szarej Braci". Z kościoła ojców Franciszkanów nastąpiło przejście na Rotundę, gdzie w celi harcerskiej została odczytana przysięga uczniów z 1949 roku. Kolejnym punktem była Infułatka, w której mieści się Muzeum Sakralne i w którym przechowywana jest replika sztandaru Zamojskiego Hufca Harcerek z 1939 roku (wykonaną ją w 1948 roku). Sztandar, tak jak i harcerki, został poddany wirowi historii, - był "aresztowany", ukrywany i dopiero w listopadzie 1991 przekazano go oficjalnie do Muzeum Sakralnego. Od Infułatki uczestnicy konkursu udali się do Lunety, miejsca, gdzie były rozbijane obozy harcerskie, tam też przy ognisku mogli posilić się wojskową grochówkę przygotowaną przez żołnierzy z 3 Batalionu Zmechanizowanego w Zamościu i zobaczyć musztrę harcerzy z 1 Zamojskiej Drużyny Harcerzy "Wiatr". Zakończenie konkursu odbyło się w Galerii Rzeźby prof. Mariana Koniecznego. Poprzedzono je wykładem dr Justyny Dudek (OBBH IPN w Lublinie) na temat: "Służba kobiet w konspiracji". Uczestnicy obejrzeli film pt.: "Inka", a także część artystyczną wykonaną przez uczniów Zespołu Szkół nr 2 w Zamościu pod kierownictwem Katarzyny Bedy.

Nagrody ufundowane przez IPN Oddział w Lublinie i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość trafiły do drużyn: I miejsce drużyna z Gimnazjum nr 2 im. Jana Zamoyskiego XVI Ordynata w Zamościu w składzie: Kamila Śledź, Wiktoria Tochman, Mateusz Kasjaniuk; II miejsce drużyna z Gimnazjum nr 1 im. A. Mickiewicza w Zamościu w składzie: Ada Kostrubiec, Wiktor Wachowicz, Jakub Kopiel; III miejsce drużyna z I Społecznego Gimnazjum im. Unii Europejskiej w Zamościu w składzie: Danuta Ciupała, Aleksandra Magryta, Nina Kowalczyk. Indywidualną Nagrodę Główną zdobyła Wiktoria Tochman.

Wśród uczniów, którzy wykazali się bardzo dobrą wiedzą, na szczególne wyróżnienie zasługują: Cezary Toczyński i Marcin Malec ze Szczebrzeszyna, Jakub Romaszko z Zamościa, Klaudia Bochenko i Krystian Pupiec ze Żdanowa. Dziękujemy wszystkim osobom zaangażowanym, a szczególnie uczniom i nauczycielom, którzy podjęli się trudnej pracy przygotowania i uczestnictwa w Konkursie "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci".

wykorzystano: wspomnienia Izabeli Bakońskiej - Gajewskie i Wandy Siwiłło - Fijałkowskiej; Otwinowska Barbara "Zawołać po imieniu", wyd. Vipart, 2010

Zobacz podobne:
     "Wilcze tropy Żołnierzy Wyklętych" - wygrała "Inka" / 2017-03-31
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" / 2017-02-24
     "Zapora" w Muzeum Fortyfikacji i Broni Arsenał / 2017-02-15
     "Konspiracja w Klasztorze" - program / 2016-05-15
     "Konspiracja w Klasztorze" - uroczystości rocznicowe w Radecznicy / 2016-05-15
     Zakończył się II Konkurs Historyczny o Żołnierzach Wyklętych / 2016-03-15
     Życiorysy zamojskich Żołnierzy Wyklętych / 2016-03-15
     Młodzież w hołdzie Żołnierzom Niezłomnym / 2016-03-08
     W Zamościu upamiętniono Żołnierzy Wyklętych / 2016-03-06
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w "Arsenale" / 2016-03-04
     "Historia Roja" w CKF Stylowy / 2016-02-29
     Pamięci Żołnierzy Wyklętych w "Arsenale" / 2016-02-24
     Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" / 2016-02-24
     Tropem Wilczym - Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych / 2016-02-23
     69. rocznica odbicia żołnierzy AK z zamojskiego więzienia / 2015-05-07
     Podsumowanie konkursu "Trudne decyzje, kontrowersyjne wybory - Żołnierze Wyklęci" / 2015-03-31
     Koncert Tadek Firma Solo z okazji Dnia Żołnierzy Wyklętych / 2015-02-28
     Zaproszenie: uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych / 2015-02-21
     "Historia mojej małej Ojczyzny" - konkurs historyczny / 2015-01-30
     Ruszyła strona internetowa IPN o polskim podziemiu niepodległościowym / 2014-10-26

Warto przeczytać:

[do góry]