11 października 2019 r. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków wydał Postanowienie uzgadniające projekt zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Zamość wraz z prognozą oddziaływania na środowisko opracowanego w obrębie Osiedla Stare Miasto - rejon ul. Sadowej i ul. Dzieci Zamojszczyzny z wyznaczeniem linii rozgraniczających pod obiekt filharmonii, siedzibę Orkiestry Symfonicznej w Zamościu.

Stanowisko WUOZ zaprezentowano podczas konferencji prasowej poświęconej pozytywnej decyzji w sprawie lokalizacji filharmonii przy ul. Sadowej z udziałem Zastępcy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Marii Gmyz oraz Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka, która odbyła się 21 października 2019 r. w Delegaturze Urzędu Wojewódzkiego w Zamościu.

* * *

Uzasadnienie i opis procedury WUOZ:

Zamość miasto Wyjątkowej Uniwersalnej Wartości, jest unikatowym przykładem miasta renesansowego z XVI wieku, które zachowało swoje oryginalne rozplanowanie, fortyfikacje, oraz dużą liczbę budynków łączących włoskie i środkowo - europejskie tradycje budowlane.

Miasto Zamość objęte jest najwyższym rodzajem ochrony prawnej zarówno na szczeblu krajowym (rejestr zabytków, status Pomnika Historii), światowym- (wpisane zostało na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO), jak i lokalnym (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego).

W celu wzmocnienia ochrony dobra jakim jest Stare Miasto w Zamościu, wyznaczona została strefa buforowa (214,91 ha). Zasady ochrony dziedzictwa wraz ustaleniami szczegółowymi /ich przeznaczenie i zasady ochrony/ zapisane są w miejskich dokumentach planistycznych - miejskim planie zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonego Uchwałą Rady Miasta.

W 2017r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazało do Urzędu Miasta Decyzję Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO podjętą w Stambule i Paryżu dotyczącą dobra światowego dziedzictwa UNESCO - Stare Miasto w Zamościu, która jest podstawą ochrony i zarządzania dobrem jakim jest dla nas Stare Miasto w Zamościu. Zapisy tam zawarte są punktem odniesienia przy podejmowaniu jakichkolwiek działań konserwatorskich i inwestycyjnych na obszarze całego wpisu na Listę światowego dziedzictwa.

Podobne w treści dokumenty z Ministerstwa Kultury i Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w sprawie ochrony i opieki nad obiektami wpisanymi na Listę światowego dziedzictwa przesłane zostały do Zamościa i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jeszcze w 2015 r.

Wzywa się w tych dokumentach do przyjęcia, w celu odpowiedzialności za ochronę dziedzictwa, nowych zasad działania i podjęcia ścisłej współpracy przez wszystkie jednostki administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje państwowe.

Jedną podstawową zasadą i wymogiem jest ścisła współpraca, we wszystkich działaniach, które mogą mieć wpływ na jakość ochrony dóbr światowego dziedzictwa, Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków z Ośrodkiem ds Światowego Dziedzictwa w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Dotyczy to przede wszystkim uzyskiwania opinii Ośrodka w kwestii oceny planowanych prac i każdorazowe konsultacje przed wydaniem:

- wytycznych konserwatorskich do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
- opinii i uzgodnień planistycznych,
- zaleceń konserwatorskich do korzystania z zabytku,
- prac konserwatorskich w zastosowaniu materiałów i technologii,
- przed wydawaniem pozwoleń i wszelkich innych działań, które mogą mieć negatywny wpływ na chronione wartości dobra.

Uzgadnianie studium krajobrazowego dla lokalizacji filharmonii rozpoczęło się w kwietniu 2017r. Korespondencja WKZ z Miastem i NID trwała jak widać przeszło dwa lata.

Opinie NID nie dawały szans na pozytywne opinie w tej kwestii "Narodowy Instytut Dziedzictwa opiniuje negatywnie propozycję zmiany obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w związku z planowaną realizacją obiektu kubaturowego filharmonii w przedstawionej lokalizacji".

"Zaproponowana lokalizacja obiektu kubaturowego ingerować będzie w przedpole fortyfikacji zakłócając percepcję chronionych ciągów widokowych i sylwety Starego Miasta w Zamościu, co w znaczący sposób obniży jego walory krajobrazowe".

Po licznych poprawkach Projektantów i wnioskodawców stanowisko NID z kwietnia 2019r. Było już bardziej przychylne z określeniem szeregu wytycznych dla inwestycji, ale nie jednoznaczne. "(...) z analizy obecnego zagospodarowania tej części miasta należy wnioskować optymalne przeznaczenie terenu dla usług sportu i rekreacji, natomiast lokalizacja budynku rangi centrum kultury wymaga bardziej prestiżowego i lepiej skomunikowanego miejsca..."

Kolejna korespondencja, po naszym wniosku do NID , z sierpnia 2019 r. nie wniosła szczególnego przełomu w opinii. NID aczkolwiek pozytywnie zaopiniował zmianę w planie miejscowym , podtrzymywał wcześniejsze wątpliwości dotyczące zasadności lokalizacji Filharmonii na historycznie wolnym od zabudowy obszarze III obwodu strategicznego fortyfikacji Zamościa, gdzie utrwaloną funkcją zagospodarowania są tereny sportowe i rekreacyjne.

Ostatnia opinia NID z października br. jest kolejnym przybliżeniem do pozytywnej decyzji co do zmiany planu zagospodarowania. Analizując cały powyższy tok postępowania Wojewódzki Konserwator Zabytków przychylił się do wniosku Prezydenta Miasta Zamościa i 11 października wydał postanowienie uzgadniające projekt zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Zamość wraz z prognozą oddziaływania na środowisko.

Jednocześnie w swym postanowieniu WKZ przypomina, że jest to początek trudnej drogi projektowej. Docelowy projekt filharmonii z relacjami szerszego otoczenia winien być wyłoniony w szerokim konkursie przeprowadzonym przez Inwestora, którego wytyczne regulaminowe nakazywałyby uwzględnienie pełnego kontekstu krajobrazowego i funkcjonalnego.

Wszelkie działania w tej kwestii dalej podlegają uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków jak również wcześniej z Wojewódzką Radą Konserwatorską i Narodowym Instytutem Dziedzictwa.

Kończąc życzymy Dyrekcji i Zespołowi Orkiestry Symfonicznej szybkiej realizacji podjętych zamierzeń i dalszego rozwoju.

Z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
mgr inż. arch. Maria Gmyz