"Prezentowana w salach BWA - Galerii Zamojskiej w Zamościu wystawa twórczości Barbary Szeptuch oprowadza widza po sferach jej własnych inspiracji i zaprasza do świata twórczych interpretacji zjawiska przyrody. Odkrywam w tej twórczości intymny szept do ucha - "Szeptuch 'a" - napisała w katalogu do wystawy Elżbieta Gnyp.

Spotkanie z autorką wystawy "Szeptuch'a co widzisz, czego szukasz, dokąd idziesz" - Barbarą Szeptuch miało miejsce 25 września br. na Rynku Wielkim. Wystawa czynna jest od 18 września do 18 października 2020 roku.

Poniższy tekst prezentujemy dzięki uprzejmości autorki tekstu do katalogu wystawy Barbary Szeptuch - Elżbiety Gnyp, artystki malarki, kuratorki wystaw sztuki współczesnej, animatorki i ambasadorkia kultury Zamościa.

Urokliwie znaleźć się w zaczarowanym świecie jakim jest miejsce pracy twórczej. Z radością przyjęłam zaproszenie artystki malarki Barbary Szeptuch spotkania się w jej pracowni, którą urządziła w cichym zakątku w Malewszczyźnie. Znałam to miejsce. Przed wieloma laty trafiłam na nie podczas wędrówek po roztoczańskich przestrzeniach w poszukiwaniu ulotnego piękna natury. Nasycona wspomnieniami, tkwiących w pamięci wrażeń i zauroczeń z przyjemnością wróciłam tam po raz wtóry. Pracownia Basi znajduje się na skraju sosnowego lasu, w niedalekiej odległości od rozkołysanych wiatrem pól, dziko rosnących kwiatów i ziół, rozłożystych krzewów i starych drzew, wśród czystej przyrody. Malewszczyzna, chata - pracownia wypełniona po brzegi obrazami, szkicami rozpoczętych pomysłów, grafikami, kompozycjami papierowymi. Tajemny świat twórczości. Miejsce, w którym w bezpośrednim kontakcie z przyrodą zrodził się nowy cykl.

Wrażliwość Barbary Szeptuch na świat Natury wydaje się bliska wielu artystów minionych epok, którzy wykorzystując własną wyobraźnię oddawali hołd światu przyrody. W bezpośrednim kontakcie z naturą malarka poszerza swój zasięg i pozwala wyobraźni na przekraczanie ograniczeń. Wypowiadając się w obszarze grafiki, malarstwa, poezji potrafi wyniesioną z obserwacji rzeczywistości, doświadczeń, własnych upodobań i fascynacji wiedzę, a nade wszystko misterium świta przyrody wyrazić kreską, plamą, słowem. W codziennej, nieco zgrzebnej prozie życia odnajduje formy istotne, którym nadaje znaczeń ponadczasowych. W ostatnim okresie twórczej aktywności powstał cykl kompozycji graficzno-malarskich wykonanych na papierze czerpanym. Małoformatowe, syntetyczne, zwarte i spójne studia natury stanowią opowieść o kruchości życia i przemijaniu. Płaszczyznę, na której artysta przedstawia swój zachwyt i zauroczenie światem roślin buduje na samodzielnie wykonanym papierze czerpanym, w który dyskretnie zatapia znaki przyrody.

Kompozycje tworzą: źdźbła traw, kłosy zbóż, baldachy polnego kwiecia, liści, witki dziko rosnących roślin - zdawałoby się, że mało ważnych drobiazgi przyrody. Odbieram ten cykl prac jak osobisty, intymny "Zielnik malarski", w którym na płaszczyznach o nieokreślonym, nieregularnym kształcie lub ukonkretnionych formatach prostokąta, kwadratu innym razem owalnej kompozycji notuje własne emocje. Zatrzymuje i utrwala detale przyrody poza ich naturalny czas życia. Nadaje im innego, nowego znaczenia i ważności, przedłuża żywot i trwanie w sztuce. To zatrzymane odruchy radości i światła życia. Sama malarka, doświadczając ulotności i kruchości życia ludzkiego, pragnie z tamtych emocji, przeżyć, wrażeń, utrwalonych w pamięci szczęśliwych chwil i nadal ekspresyjnych wspomnień - zatrzymać je na stałe w sztuce. Delikatne, niewielkich rozmiarów papierowe struktury kryją w sobie głębszą myśl, pewne przesłanie. W niektórych pracach widoczne są ślady słów i stylizowane znaki pisma zdają się być tajemne i mało czytelne. Inne zawierają układy kompozycyjne utworzone z zatopionych w środku linii z delikatnych i gibkich łodyg traw i ziół. Kolorystykę tworzą naturalne plamy uzyskane z kwiatów. Dodatkowej aury i nastrojowości dodają znaki - litery. Ułożone w tekst, odrębne słowa lub samodzielne znaki przekazują coś tajemnego i ważnego. Papierowy cykl zawiera subtelną nić poetyki. Jest w tych pracach spokój, cisza, kruchość materii, stan skupienia ale jednocześnie pokora i zgoda na nieustanne przemijanie wszystkiego i wszędzie. W nieskazitelnej bieli tła połączonej z subtelnością układów kompozycyjnych i kolorystycznych odnajduję przemijające piękno i tęsknotę za światem, który odchodzi. Przyroda zdaje się być jedynie pretekstem w poszukiwania piękna. Jest też ucieczką od świata realnego, próbą zapomnienia, zanurzeniem się w głąb siebie i podjęcie dialogu ze sobą. Uwikłana w codzienność, mam swój Ogród [...] i wracam po śladach... do życia - wyznaje malarka. Ostatnie prace Barbary Szeptuch wymagają od widza szczególnej wrażliwości, chwili zatrzymania, refleksji nad egzystencją i przemijaniem człowieka i natury.

Odmienne w nastroju i klimacie jest malarstwo. Można wyodrębnić kilka tematów, które dla artystki zdają się być najważniejsze, i które od wielu lat podejmuje, przerywa by ponownie do nich powrócić. Jest to krajobraz, człowiek, a przede wszystkim motyw z ptakami - wronami. Malowane na tekturach, najczęściej wielowarstwowo, oszczędne w kolorze, utrzymane w wąskiej gamie kolorystycznej pozwalają dotrzeć do środka wyobraźni. W kręgu szczególnego zainteresowania są ptaki - czarne wrony. W przekazach tradycji i legend regionalnych czarne wrony niosą złe skojarzenia, symbolizują smutne wieści, wywołują niepokój. Na przekór legendarnych przekazom, artystka oswaja je i odczarowuje przypisane im moce. Wrony współtworzą, dominuję lub dopełniają obraz. Innym razem przedstawione są w ekspresyjnym dialogu ze sobą lub śpiewają czy krzyczą. Wrony w malarstwie Barbary Szeptuch są intrygujące, zwracają na siebie uwagę, ale nie straszą Malowane sugestywnie, zdecydowanymi pociągnięciami pędzla artystka sytuuje je w otwartej przestrzeni, wokół własnego gniazda, na płocie, w zaczarowanym kręgu. Bywa, że uzupełnieniem kompozycji takiego obrazu jest tło w całości pokryte energicznie zapisanym tekstem. W niektórych miejscach tekst jest wyrazisty by dalej stać się nieczytelnym, po malarsku przetartym. Malarka pozostawia widzowi możliwość dopowiedzenia kolejnej, własnej sentencji myśli.

Spokój i dyscyplina malarstwa obejmuje obrazy z kręgu fascynacji czystą przyrodą. Wiele z nich powstało na plenerach w Zwierzyńcu, gdzie niczym nie zmącony kontakt z naturą i innymi znanymi artystami wnosił nowe inspiracje. Natura zachwyca ale także wprowadza w zakłopotanie i wymusza nieustanne dokonywanie wyborów z mnogości i różnorodności kształtów i barw. Dla malarki kluczowe w malarstwie jest materia i faktura. Podłoże, tektury, papier, na których maluje obrazy pokrywa warstwami, przeciera, stosuje laserunki, wzbogaca fakturę, wydobywa skalę niuansów kolorystycznych, które wpływają na końcowy efekt obrazu. Kadry, wyselekcjonowane fragmenty otaczającej rzeczywistością w efekcie końcowym przybierają formę tajemnej abstrakcji. Obrazy wyciszone, stłumione, z dyskretnie położoną bielą, ugrami i szarością niemalże monochromatyczne często podkreśla mocnym akcentem światła. Jest w tych pejzażach poetyka miejsca i czasu, w których one powstały. Wyrazisty i intrygujący cykl tworzą zatrzymane w kadrze płaszczyzny obrazu postacie. Są samotne, w opuszczonej i pozbawionej detalu przestrzeni, zastygłe w bezruchu - trwają, czekają. Uwagę zwracają kompozycje muzyczne, które przedstawiają grających jazzmanów. Postać muzyka w całości pochłoniętego jest grą na określonym instrumencie. Artystka umiejscawia ich postać w kawiarni, przy barze, w niepokreślonej przestrzeni i na neutralnym tle. Tak zakomponowana scena powoduje, że widza w całości ogarnia tylko muzyka... Ważną sferą twórczości plastycznej Barbary Szeptuch jest grafika. Swą twórczą przygodę rozpoczęła, tuż po studiach odbytych na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu, właśnie od grafiki. Nagrody i wyróżnienia związane są także z graficzno-rysunkową odsłoną zainteresowań artystki. We wszystkich dziedzinach artystycznych wierna jest fascynacji naturą. Podobnie jest z grafiką. W czarno-białych linorytach zobaczyć można motywy nawiązujące do obrazów widzianych, przeżytych i zapamiętanych w świecie rzeczywistym. Są kamienie, stogi siana, krajobraz, jest także człowiek, jego życie i emocje np. w pracach pt. "Krzyk", "Kontakt". W pracach graficznych operuje różnorodnością faktur, kontrastami czerni i bieli. Umiejętnie wykorzystuje subtelności niuansów szarości by pokreślić klimat rozgrywającej się sceny. Innym razem energicznie i zdecydowanie ostrą kreską kreśli emocje, dramaty i niezgodę człowieka na zaistniałą sytuację.

Źródło: Elżbieta Gnyp

* * *

Barbara Szeptuch, dyplom z grafiki w pracowni wypukłodruku na Wydziale Sztuk Pięknych w Toruniu. Podyplomowe studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie. Uczestniczyła w plenerach  min. w Kazimierzu, Roztoczu, wystawach i Ogólnopolskich Przeglądach Grafiki Kraków, Lublin, Katowice, Rzeszów, Tarnów. Udział w Sympozjum Sztuki Kobiet w Bad Oeynhausen w Niemczech. Jest laureatką trzech drugich nagród za "Grafikę i Rysunek Roku" w  Lublinie, Wyróżnienia w Ogólnopolskim Konkursie "Prace na papierze" Galeria Muzeum Plakatu w Wilanowie  oraz Nagrody I Stopnia Dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej za Osiągnięcia w Pracy Pedagogicznej. Zajmuje się twórczością w dziedzinie malarstwa, grafiki, rysunku, form przestrzennych. Od 1997 roku pracuje w Liceum Plastycznym w Zamościu. Ma na swoim koncie 12 wystaw indywidualnych i udział w 46 wystawach zbiorowych.

Nagrody i wyróżnienia: 1993 - "Grafika Roku 92" Lublin II nagroda, 1994 - "Grafika Roku 94" Lublin II nagroda, 1995 - "Grafika i Rysunek Roku 95" II nagroda za grafikę, 1997 - "Grafika i Rysunek Roku 97" II nagroda, 1998 - Nagroda na Konkursie "Prace na papierze", Galeria Muzeum Plakatu w Wilanowie, 2009 - Nagroda I Stopnia Dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej za Osiągnięcia w Pracy Pedagogicznej.

* * *

Elżbieta Gnyp, zamościanka, artystka malarka, kuratorka wystaw sztuki współczesnej, animatorka kultury. Absolwentka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Zamościu. Studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, w pracowni doc. Rajmunda Dybczyńskiego, dyplom z wyróżnieniem(1988 r.). Studia Podyplomowe na Wydz. Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (1991 r.).Członkini Stowarzyszenia Pastelistów Polskich, Zamojskiej Grupy Fotograficznej.

Wypowiada się w: malarstwie, rysunku, grafice, ilustracji, fotografii. Autorka 14 wystaw indywidualnych, uczestniczyła w ponad 100 prezentacjach zbiorowych: regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych. Kuratorka artystyczna ponad 80 wystawa sztuki współczesnej m. in. Zamojskiego Leśmianowego Biennale Sztuki oraz plenerów malarskich. Zajmuje się dydaktyką artystyczną, eseistyką i publicystyką w zakresie sztuki (red. nacz. periodyku Zapis Czasu. Dziedzictwo i współczesność).

Autorka ponad 150 tekstów o sztuce i kulturze publikowanych w periodykach: Zamojski Kwartalnik Kulturalny, Akcent, Zapis Czasu, Plastyka i Wychowanie, prasie, w wydawnictwach zwartych: albumach, katalogach wystaw, periodykach, tomach poezji oraz ponad 100 zrealizowanych projektów graficznych znaków akcydensowych, katalogów wystaw, tomów poezji, wydawnictw. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007 r.). W 2000 r. uczestniczyła w Kongresie Kultury Polskiej w Warszawie. Od 2010 r. wykładowca na Wydziale Sztuka Nowych Mediów w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie. Prezes Zamojskiego Towarzystwa "RENESANS".

Wielokrotnie nagradzana i wyróżniana. Dwukrotna laureatka Konkursu Dziennikarskiego im. M. Dereckiego (SDP, Lublin 2004, 2005). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007); "Animator Kultury Zamościa'2009"; uhonorowana przez Marszałka woj. Lubelskiego odznaką "Zasłużony dla woj. Lubelskiego" (2010); przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za "wybitne dokonania na rzecz dziedzictwa wielkiego kompozytora, którego dzieło stanowi fundament polskiej kultury" - za wystawę i cykl wydarzeń artystycznych pt. "Chopinowi - nie wysłane listy" (2011) i odznaką honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej" (2012); Ambasador Kultury Zamościa'2013".