Polskie podziemie niepodległościowe w "Arsenale"

W Muzeum Barwy i Oręża "Arsenał" w Zamościu otwarto wystawę (19.02.) "Zaplute karły reakcji" - polskie podziemie niepodległościowe 1944-1956. Ekspozycja przygotowana przez Biuro Edukacji Publicznej IPN w Lublinie stała się znakomitą okazją dla promocji "Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956" oraz prezentacji dwóch filmów z archiwum IPN: "Rajd "Podkowy" i "Konspiracja w klasztorze".

W historycznym spotkaniu udział wzięli m. in.: Marcin Zamoyski prezydent Zamościa, Iwona Stopczyńska wiceprezydent, Wojciech Matwiejczuk przewodniczący rady Miasta Zamość oraz Jacek Welter dyrektor Oddziału IPN w Lublinie.

Uczestników spotkania przywitał Andrzej Urbański dyrektor Muzeum Zamojskiego. Dr Jacek Welter podziękował za przybycie środowiskom kombatanckim i młodzieży. Podkreślił wagę spotkania, na które złożyło się nie tylko udostępnienie fotografii i dokumentów na wystawę. Ekspozycja ma za zadanie wykreowania odpowiedniego klimatu dla promocji jednego z największych wydawnictw i nie o ciężar tu chodzi, choć książka waży ponad 4 kg i liczy ok. 600 stron.

"Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956".

To publikacja o unikatowym charakterze, wymiarze i sensie naukowym, ważna dla Polski - powiedział dr Jacek Welter. Unikatowa, ponieważ jest próbą powiązania wiedzy historycznej z wiedzą geograficzną, czyli usytuowania wydarzeń historycznych, które rozgrywały się na ziemiach polskich w latach 1944-1956 w kontekście geograficznym. To pokazanie pewnych procedur, zjawisk, zdarzeń wspartych bogatą ikonografią - ich usytuowaniem, czyli zilustrowanie przebiegu zdarzeń mapami.

Wydawnictwo staje się wydarzeniem bibliofilskim także z tego powodu, że sumuje okres sześciu lat pracy zespołu pięćdziesięciu pięciu osób. W historii polskiej historiografii jest to absolutnie wyjątkowe dzieło; dzieło, które wpisuje się w pewną funkcję, misję jaką pełni IPN - odkrywania jakże zafałszowania historii najnowszej Polski.

Zamiarem Biura Edukacji Publicznej IPN jest dotarcie do społeczeństwa z tym "Atlasem". Szkoły otrzymały już egzemplarze od IPN, trafiły także do większości bibliotek, szczególnie akademickich. Pragnieniem zespołu redakcyjnego jest by "Atlas" był nie tylko symbolem wieńczącym prace badawcze i naukowe IPN, ale by także inspirował badania skierowane na wymiar bardziej lokalny, pokazujące wysiłek zbrojny podziemia niepodległościowego w lokalnej przestrzeni.

W przerwie między projekcjami filmów dr Rafał Wnuk, przewodniczący zespołu redakcyjnego posiłkując się prezentacją multimedialną przybliżył idee i zawartość "Atlasu".
Wydawnictwo można nabyć w oddziałach IPN w cenie 90 zł.

Wystawa "Zaplute karły reakcji " - polskie podziemnie niepodległościowe 1944-1956.

Wystawa, promocja wydawnictwa oraz prezentacja filmów stała się znaczącym wydarzeniem dla osób uczestniczących w konspiracji - uczestników i świadków tych wydarzeń. Wagę tematu dla nauczycieli podkreśliła duża frekwencja młodzieży z zamojskich szkół.

Celem spotkania było wyeksponowanie przy pomocy dokumentów z IPN najważniejszych zjawisk determinujących charakter polskiej konspiracji niepodległościowej z lat 1944-1956. Przy pomocy ułożonych chronologicznie plansz z fotografiami i dokumentami oraz luźnych kart z komentarzem historycznym, autorzy w symboliczny sposób ukazali to, co stanowiło istotę Polski podziemnej. Fotografie i materiały wykorzystane na ekspozycji pochodzą z wydawnictwa "Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956".

Wśród omówionych tematów, które przybliżają czytelnikowi historię AK i podziemnych formacji zbrojnych od 21 lipca 1944r., zapada w pamięć tekst karty z komentarzem historycznym pt.: "Do lasu" - Ścigają, osaczają, wyłapują".

"Ważnym sygnałem dla ludzi pozostających w podziemiu było, rozwiewające ostatnie złudzenia, aresztowanie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Rzeczywiste intencje komunistycznych władz, zostały trafnie ujęte w wypowiedzi Władysława Gomułki - "władzy raz zdobytej nie oddamy".

Przeraża i poraża fala represji skierowana przez rząd sowiecki i rodzimy aparat bezpieczeństwa przeciwko tym, którzy się ujawnili jak i tym, którzy z amnestii nie skorzystali. Zasadzki, obławy, potyczki, a nawet bitwy, które miały na celu likwidację podziemia niepodległościowego. Polak strzelał do Polaka, torturował i więził go w wolnym już od okupanta kraju. Czy rzeczywiście wolnym?

"Z Archiwum IPN".

Następnie uczestnicy mogli obejrzeć dwa filmy dokumentalne z cyklu "Z Archiwum IPN", wyprodukowane we współpracy z Oddziałem Lubelskim Telewizji Polskiej. Zamojskim widzom zaprezentowano filmy ściśle związane z Zamojszczyzną, z okresem po 1944r.: "Rajd "Podkowy" i "Konspiracja w klasztorze".

Film "Rajd "Podkowy" poświęcony jest sylwetce por. Tadeusza Kuncewicza ps. "Podkowa", znanemu dowódcy partyzanckiemu AK - WiN na Zamojszczyźnie, który wsławił się obroną ludności przed niemieckimi wysiedleniami na przełomie 1942/1943 r.

Był to człowiek, który posiadał niezwykłe szczęście żołnierskie i bohaterstwo - powiedział w filmie Jan Sitek. Ten człowiek potrafił w czasie okupacji hitlerowskiej dokonać cały szereg akcji ponosząc najniższe straty ludzkie. Jego dewizą było: "broń, sprzęt można zawsze zdobyć, ale ludzkiego życia się nie przywróci".

Po "wyzwoleniu" podjął opór wobec nowej władzy komunistycznej. Następnie dokonał brawurowej ucieczki przez Czechy do amerykańskiej strefy okupacyjnej. Niestety - czekała go tam zdrada. Wraz z towarzyszącymi mu żołnierzami zostaje wydany czechosłowackiej służbie bezpieczeństwa. Brutalne śledztwo trwało dwa lata, przypisywano żołnierzom polskim, że są grupą oprawców niemieckich. Wydany "polskiej" bezpiece w 1947 r. opuszcza więzienie w 1955r.

Dokument "Konspiracja w klasztorze" opowiada o związkach klasztoru bernardynów w Radecznicy koło Zamościa z konspiracją niepodległościową AK, a następnie WiN. Klasztor w Radecznicy oraz w kalwarii Zebrzydowskiej, obsługiwany przez bernardynów stanowił niezawodne oparcie dla podziemia; tu odbywały się odprawy i ukrywano dokumenty dowództwa. Za swoją patriotyczną postawę bernardyni zapłacili wysoką cenę. W 1950 r. Urząd Bezpieczeństwa aresztował wszystkich zakonników, a klasztor zamknięto. Rok później otrzymali wysokie wyroki wiezienia.

Propaganda komunistyczna wykorzystała udowodnione związki zakonników ze zbrojnym podziemiem w rozpoczętej nagonce na Kościół katolicki. Uderzeniu w Kościół przyświecała idea walki o "rząd dusz". Do klasztoru wprowadzono zakonników "lojalnych" wobec nowej władzy.

Film ten, tak jak poprzedni wywołuje w widzu jednocześnie wzruszenie i złość, szczególnie podczas opowieści Adama Hadama o swoim ojcu Janie, działaczu niepodległościowym, który ukrywał się 2 lata i 3 miesiące w bunkrze na podwórzu domu, gdzie zginął od kuli w wyniku zasadzki przygotowanej przez aparat bezpieczeństwa.

Jako komentatorzy w filmach występują historycy IPN Lublin: dr Sławmir Poleszak i dr Rafał Wnuk. O "Podkowie" opowiada również prof. Jerzy Markiewicz i Jan Sitek, były żołnierz AK, WiN oraz więzień polityczny.

Słowami - Mam nadzieję, że ta trudna historia stanie się trochę jaśniejsza i łatwiejsza - Agnieszka Jaczyńska, pochodząca z Zamojszczyzny współautorka "Atlasu" zakończyła spotkanie związane z promocją wydawnictwa.

Zobacz podobne:
     Targi Książki Historycznej / 2012-01-29
     Spotkanie autorskie: wywiad rzeka z cichociemnym Marianem Gołębiewskim / 2012-01-03
     "Zagłada Żydów polskich" - warsztaty historyczne / 2012-01-03
     "Wasza Solidarność - nasza wolność" wspomnienia z grudnia 1981 / 2011-12-30
     Spotkania z autorami książek historycznych IPN / 2011-10-20
     "Kolekcje i dary" w Muzeum Zamojskim. Wystawa jubileuszowa / 2011-10-20
     Zamojska Noc Muzeów do powtórki / 2011-05-18
     "Muzea i Pamięć" Zamojska Noc Muzeów / 2011-05-10
     Skarb z Głogowa w Muzeum Zamojskim / 2011-04-23
     Nie ma mocnych / 2011-04-18
     "Ósemka" bezkonkurencyjna z wiedzy o Zamościu / 2011-04-15
     Zmiana organizacji ruchu w obrębie Starego Miasta / 2011-02-22
     Muzealne skarby / 2010-02-01
     "Świat karpackich świątyń" w Muzeum Zamojskim / 2009-12-03
     "Wojenne ślady" w Muzeum Zamojskim / 2009-10-22
     Znaki i miary. Urządzanie lasu / 2009-10-19
     Lato w Mieście / 2009-08-07
     Dzień Dziecka z Zabawną Historią / 2009-05-23
     "Muzealia", Międzynarodowy Dzień Muzeów / 2009-05-12
     Spotkania z książką historyczną: prof. Jerzy Eisler / 2009-05-08

Warto przeczytać:

[do góry]