|
|
 Mityczne bitwy polskie w ocenie historyków "...aby poznanie ojczyzny dało pożądany wynik, musi być poznaniem wielkich i pięknych stron jej dziejów i kultury". / J. M. Bocheński w rozprawce "O patriotyzmie"/
W jednym ze swoich utworów Jan Kochanowski tłumaczy, że poświecenie życia za Ojczyznę, nawet w przegranej bitwie ma sens, ponieważ świadczy o męstwie żołnierza.
O ważnych bitwach i ulubionych dowódcach mówią historycy - dr Jacek Feduszka z Muzeum Zamojskiego i dr Jacek Danel z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Zamościu.
Teresa Madej - Która z zaprezentowanych, na wystawie "Dzieje polskie" Stanisława Bodesa bitew, panów zdaniem, była bitwą ważną w dziejach polskich?
Dr Jacek Feduszka - Obrazy są bardzo sugestywne, dopracowane heraldycznie i zbrojnie. Moim zdaniem - znacząca bitwa to pod Malinówką. To ważny moment z powstania styczniowego na ziemi chełmskiej. Malinówka była potyczką nierozstrzygniętą, wzięło w niej udział kilkuset powstańców pod znakomitym dowództwem Karola Krysińskiego i pułk. Kozłowskiego, słynnego "Ćwieka". Jest to przykład determinacji walki, co jest oddane w obrazie Bodesa. Bardzo sugestywnie pokazany jest bitwa, która miała miejsce 21 listopada, w scenerii zimowej, kojarzącej się bezpośrednio z powstaniem listopadowym. Połączone oddziały Krysińskiego i Kozłowskiego odniosły sukces. To istotny moment bitwy, mimo, że później szala zwycięstwa nieco przechyliła się na stronę rosyjską. Straty jakie Rosjanie ponieśli w czasie tej bitwy spowodowały, że całość zgrupowania, skierowanego przeciwko Krysińskiemu, musiała się wycofać.
Tych epizodów wojennych jest tutaj sporo, są bardziej i mniej znane. Spośród bardziej znanych - bitwa pod Cecorą i moment otoczenia hetmana Stanisława Żółkiewskiego przez siły tatarskie. To jest moment bardzo newralgiczny i znany z historii. Mniej znane fakty, epizody z historii wojskowości polskiej, to bitwa pod Orszą z 1514. Jest to bardzo ciekawy moment, oddany przez artystę w formie szarży ciężko zbrojnej jazdy polskiej.
Teresa Madej - Z pokazanych na wystawie bitew największą wiktorią jest...?
Dr Jacek Feduszka - Jeśli chodzi o wielkie triumfy - Psków. Jest istotny ze względu na oddanie postaci dwóch najważniejszych aktorów tego przedsięwzięcia wojennego: króla Stefana Batorego i hetmana Jana Zamoyskiego.
Triumf całkowity, to bitwa pod Beresteczkiem, jedna z najkrwawszych bitew połowy XVII wieku. Moment najistotniejszy, załamania potęgi kozackiej jest oddany bardzo sugestywnie przez artystę.
Można także wytypować jako konsekwencję słynnego triumfu pod Wiedniem Jana III Sobieskiego, bitwę pod Parkanami, z 9 października 1683 r.
Natomiast pod względem zachowania pełnej wierności, zarówno otoczenia jak też i poszczególnych elementów składowych bitwy, to bitwa pod Podhajcami z 1667 r. Jest to skuteczna obrona obozu umocnionego i wystąpienie, z niewielkimi w sumie siłami, przez hetman Jana Sobieskiego przeciwko Tatarom.
Teresa Madej - Proszę się odnieść do prezentacji Stanisława Bodesa dziejów oręża polskiego z uwzględnieniem naszych zwycięstw, które przełożyły się później na politykę kraju. Proszę też powiedzieć o czasach mniej chlubnych, ale wymuszonych przez historię Europy, kiedy musieliśmy się bronić.
Dr Jacek Danel - Jest tu przedstawiona bitwa, trochę symboliczna. Ona była zwycięską, choć żadnych większych owoców nie przyniosła, bitwa pod Rokitną z 1915 roku. Brała w niej udział II Brygada Legionów, gdzie polska kawaleria, drugi szwadron pod dowództwem rotmistrza Zbigniewa Wąsowicza dokonała szarży na okopy rosyjskie. Zginęło wówczas dużo ułanów.
Ta bitwa jest porównywalna do Samosierry, okresu napoleońskiego. Rotmistrz Wąsowicz był potomkiem walczącego pod Samosierrą Wąsowicza. To bitwa mityczna, ważna w historii Polski, dla etosu polskiej kawalerii. Ta bitwa w okresie miedzy wojennym była przykładem ofiarności żołnierza polskiego, zgodnie z tym co śpiewali legioniści I Brygady, że "na stos rzucimy nasz życia los, na stos, na stos."
Ci żołnierze spod Rokitnicy, którzy przeżyli, byli wzorem. Słynna pieśń Feliksa Konarskiego z II wojny światowej "Czerwone maki pod Monte Cassino" w swoim fragmencie odnosi się do Rokity: "Jak ci z Samossiery szaleńcy, jak ci spod Rokity sprzed lat".
Te trzy bitwy są porównywalne - Samosierra, Rokitna i Monte Cassino. Małymi siłami Polacy potrafili zdobyć coś, czego nie potrafili zdobyć inni.
Podsumowując, pan Bodys akcentuje dzieje polskiej kawalerii. Tu zaczyna się od Koronowa - 1410r., to są początki polskiej kawalerii, a kończy się na bitwie pod Krasnobrodem, ostatniej bitwie polskiej kawalerii we wrześniu 1939 roku. Polscy kawalerzyści starli się z kawalerzystami niemieckimi. To zdarzyło się jeden raz w kampanii wrześniowej, wcześniej ani później tego nie było. Bitwa nie była do końca rozstrzygnięta, Polacy pokonali Niemców, potem weszli na ogień niemieckich karabinów maszynowych, dowódca por. Gerlecki zginął w późniejszej fazie bitwy.
To symboliczne zakończenie kampanii wrześniowej jeśli chodzi o polską kawalerię, która w okresie Polski Ludowej była ośmieszana, kompromitowana, kiedy to powtarzano bzdury propagandy niemieckiej czy włoskiej, że Polacy z szablami na czołgi ruszali w 1939 r. W ten sposób chciano ośmieszyć żołnierza polskiego. To nie była prawda, ułani to nie byli idioci, nikt z szablą na czołgi się nie wybierał. Kawaleria była bardzo niebezpieczną bronią dla piechoty. Ułan jadąc na koniu to piechotę "ścinał".
Ta bitwa jest dla nas cenna bo związana z ziemią zamojską, ale jest bardzo mało znana. Mówi się o 1939 r. i bitwie pod Bzurą, pod Kockiem, mówi się o obronie Warszawy, ale czy ktoś wspomina Krasnobród? Warto mówić o tej bitwie, ponieważ brali w niej udział znani dowódcy, tacy jak Władysław Anders. To ważna bitwa, nie tylko dla historii Zamojszczyzny i Krasnobrodu, ale także dla kampanii wrześniowej.
Niestety, nie uczy się o niej w szkole. To co robi Stanisław Bodes jest wspaniałe i bardzo interesujące, ponieważ on przybliża te fragmenty historii Polski, te chlubne, które do młodych ludzi inaczej by nie dotarły. Młody człowiek, kiedy zobaczy taki obraz, to się zainteresuje, bo on jest barwny, są liczne szczegóły, których się nawet nie spotyka u Matejki, na którym wzorują się malarze.
Mówiąc jeszcze o bitwie pod Rokitną, to jest słynny obraz Kossaka - "Rokitna 1915", gdzie Kossak pokazuje kawalerzystów od tyłu, skaczących na koniach na okopy rosyjskie, natomiast Bodes pokazuje kawalerzystów z przodu, atakujących Rosjan. To jest ta różnica,
i gdyby tak te dwa obrazy wystawić byłoby ciekawe, choć trudno Bodesa porównywać do Kossaka. To są dwaj różni artyści, którzy mają coś do powiedzenia.
Teresa Madej - Poruszyli panowie temat dowódców. Zapytam o ulubionych dowódców
z historii Polski.
Dr Jacek Feduszka - Myślę, że hetman Karol Chodkiewicz. W drugiej kolejności, mimo kontrowersji, hetman Jan Zamoyski, przynajmniej w tej fazie kampanii prowadzonej u boku Stefana Batorego, jak i w kampanii mołdawskiej. Z okresu powstania listopadowego - gen. Ignacy Prądzyński, mimo, że nie prowadził działań o znaczącym zasięgu, ale pod względem koncepcji, jakie wypracował. Z XX wieku, okres odzyskania niepodległości - Józef Piłsudski.
Dr Jacek Danel - Józef Piłsudski, tu nie ma wątpliwości. Z nowszej historii generałowie, którzy są niedoceniani: gen. Władysław Anders II Korpus, ale w II Korpusie byli inni wybitni generałowie: Nikodem Sulik 5. Kresowa Brygada, gen. Władysław Duch, gen. Stanisław Maczek I Korpus Polski, gen. Stanisław Sosabowski. To są generałowie, o których mało się wspomina. Ja podkreślam szczególnie Ducha i Sulika, bo to byli dwaj wybitni generałowie.
Inni to gen. Roman Odzierzyński, wybitna postać na emigracji po 1939 r. Są generałowie, którzy na polu bitwy szczególnie się nie zasłużyli, ale zasłużyli się dla polityki i historiografii polskiej - gen. Marian Kukiel. Dziś mija 35 rocznica śmierci generała Kukiela.
Teresa Madej - Były bitwy, dowódcy, pora na armie świata. Która według panów najlepsza?
Dr Jacek Feduszka - Armia Stanów Zjednoczonych, Francji i Wielkiej Brytanii na trzecim miejscu.
Dr Jacek Danel - Izrael, USA i armia rosyjska.
Teresa Madej - Dziękuję panom za rozmowę.autor / źródło: Teresa Madej
dodano: 2008-08-21 przeczytano: 16996 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
