Mozart u O.O. Franciszkanów - Triduum Caecilianum AD 2006

Tym razem organizatorzy uroczystości z okazji św. Cecylii zaprosili nas na prawdziwą ucztę duchową - "REQUIEM d-moll" KV 626 - Wolfganga Amadeusza Mozarta, który zaliczany jest do najwybitniejszych kompozytorów wszystkich czasów.

Mozart pozostawił bogaty zbiór muzyki kameralnej i orkiestrowej, a także serię oper, które uważane są powszechnie za jedne z najświetniejszych, jakie kiedykolwiek zostały napisane, szczególnie: Uprowadzenie z Seraju (KV 384), Wesele Figara (KV 492), Don Giovanni (KV 527), Czarodziejski flet (KV 620).

Muzyka sakralna Mozarta to głównie kompozycje wokalne, chociaż są też przykłady muzyki instrumentalnej, jak 17 sonat kościelnych (lub organowych) na dwoje skrzypiec, kontrabas i organy, (niektóre także z trąbkami i kotłami).

Kompozycje sakralne obejmują 19 mszy, wśród nich Weisenhaus Messe c-moll KV 139, pewną liczbę dzieł należących do gatunku Missa Brevis (tzw. msze krótkie), napisanych głównie w Salzburgu (KV 167-192-194-195-220 (Wróbla msza), Koronacyjna KV 317, Wielka Msza c-moll KV 427 (z nieukończonym Credo i brakującym Agnus Dei) i ostatnie dzieło Mozarta, Requiem d-moll KV 626, napisane w 1791 r., po 8-letniej przerwie, gdy w ogóle nie komponował mszy, a ukończone przez Franza Xaviera Süssmayra po śmierci Mozarta.

Mozart jest postacią niezwykłą wśród kompozytorów z racji licznych legend, które wokół niego narosły - jest nią na przykład opowieść, że Mozart komponował Requiem z myślą o własnej śmierci.

Muzyka sakralna Mozarta prezentuje bogatą stylistycznie mozaikę: elementy tematów chorału gregoriańskiego spotykają się z surowymi kontrapunktami, niekiedy pojawiają się elementy operowe. Jego muzyka przedstawia elementy o wielkiej jasności i uduchowieniu, łącząc w unikatowy sposób sacrum i profanum.

Requiem d-moll KV 626 (msza żałobna) powstałe w 1791 roku jest jednym z największych utworów sakralnych Wolfganga Amadeusza Mozarta, a zarazem jego ostatnią, niedokończoną kompozycją.
Mozart, będąc nadwornym kompozytorem w cesarskim Wiedniu, przeważnie pisał utwory na zamówienie lub na własne potrzeby, z myślą o występach. Dziełem wyjątkowym, otoczonym legendą, w której dziś trudno już oddzielić wydarzenia autentyczne od mitu, jest ostatnia kompozycja Mozarta, Requiem d-moll.

Napisanie tego dzieła zlecono Mozartowi w lipcu 1791 roku, listownie i anonimowo. Podczas pracy nad "Czarodziejskim fletem", latem 1791 roku Mozart otrzymał od tajemniczego posłańca anonimowy list. Zleceniodawca zamówił u kompozytora mszę żałobną. Podejmowanie prób w celu ustalenia nazwiska zamawiającego posłaniec określił jako niemożliwe i bezcelowe. Mozart otrzymał z góry honorarium, w takiej wysokości, jakiej zażądał. Nie został określony termin ukończenia dzieła. Nie określono też nawet ramowej koncepcji utworu.

Mimo iż kompozycja była dla Mozarta bardzo interesująca, nie od razu przystąpił do pracy. Kiedy komponował Requiem, był już bardzo chory. Kompozytor nie zdołał ukończyć dzieła, choć zaprzątało go do ostatnich chwil życia - jeszcze 4 grudnia pracował nad wątkami Lacrimosa dies illa. Mozart prowadził wyścig z czasem, uważając, że pisze requiem na własną śmierć. Z takim przekonaniem zmarł. Dzieło wykończyli na prośbę Konstancji, żony artysty jego znajomi kompozytorzy, Joseph Eybler i Freystadtler, oraz uczeń i przyjaciel rodziny Franz Xaver Süssmayr.

Niedługo po śmierci Mozarta wyjaśniła się tajemnica związana z Requiem. Zlecenie stworzenia mszy żałobnej Mozart otrzymał w lipcu 1791 od amatora muzycznego, który często przywłaszczał sobie cudze kompozycje, wydając je pod swoim nazwiskiem, hrabiego Franciszka Walsegga zu Stuppach. Człowiek ten stracił przed laty żonę, pamięć jej zapragnął zaś w owym czasie uczcić podniosłym Requiem.

Mozart jest autorem w całości partii wokalnych i instrumentalnych z Introitus Requiem aeternam, wokalnych z Kyrie (instrumentalne uzupełnione wg szkiców Mozarta przez Süssmayra i Freystadtlera), wokalnych Dies Irae, Tuba Mirum, Rex tremendae, Recordare, Confuntatis (instrumentalnie uzupełnione wg szkiców Mozarta przez Eyblera). Partie wokalne i instrumentalne Lacriomosa i Amen według szkiców wykończył Süssmayr. Mozart ukończył także partie wokalne Domine Jesu i Hostias, niepełna instrumentacja zaś wykończona została przez Süssmayra. On też samodzielnie skomponował Sanctus, Benedictus, Agnus Dei oraz Lux aeterna (na wzór Introitus i Kyrie Mozarta).

Rękopis mozartowski, ostatnie nuty postawione jego ręką, przypadają na 8. takt partii wokalnych Lacrimosa. Pierwsze wykonanie requiem miało miejsce 14 grudnia 1793 roku w posiadłości hrabiego von Walsegga pod Wiedniem. O Agnus Dei, końcowej części Requiem powiedziano: "Nie napisał tego Mozart - niech będzie. Ale ten, kto to napisał, jest Mozartem".

Requiem d-moll KV 626 w świątyni zamojskiej wykonali artyści - soliści z Ukrainy: Elena Stachowska - sopran, zasłużona artystka, profesor Akademii Muzycznej w Odessie; Elena Vyshnevska - mezzosopran, laureatka Międzynarodowego Konkursu im. S. Moniuszki, profesor Akademii Muzycznej w Odessie; Władysław Garaj - tenor, profesor Akademii Muzycznej w Odessie; Wal Nawrocki - bas, zasłużony artysta ukraiński, profesor Akademii Muzycznej w Odessie. Aby wykonać mszę żałobną Mozarta, niezbędny był chór i orkiestra. To zadanie znakomicie wykonali Chór "Gloria" ze Lwowa i Polska Orkiestra Włościańska im. Karola Namysłowskiego. Solistami, chórem oraz orkiestrą dyrygował Volodymyr Syvokhip - dyrygent Opery Lwowskiej. Kilka słów o wykonawcach Mozartowskiej mszy:

Volodymyr Syvokhip - urodzony w 1965 r. w Drohobyczu, ukończył Narodowe Lwowskie Konserwatorium oraz Instytut Sztuki, Folkloru i Etnologii przy UAN - jest członkiem i kierownikiem artystycznym Kameralnego Chóru "Gloria" od jego powstania. Swoją działalność chór i dyrygent rozpoczęli w 1999 r., występując na XXI Festiwalu Muzyki Dawnej w Nowym Sączu, a następnie na Międzynarodowym Festiwalu w Kijowie. Pod jego kierownictwem "Gloria" odbyła wiele wojaży i wykonywała kompozycje M. Skorka, A. Nikodemowicza, Z. Bojarskiego. Volodymyr Syvokhip za zasługi na rzecz propagowania muzyki ukraińskiej został odznaczony Nagroda Państwową im. M. Łysenki w 2003 r. oraz nagrodą im S. Ludkiewicza - wybitnego kompozytora ukraińskiego. Dyrygent jest także pracownikiem Ukraińskiej Opery Narodowej im. Salomei Kruszelnickiej we Lwowie.

Kameralny Chór "Gloria" ze Lwowa to jeden z pierwszych chórów na Ukrainie, który po latach nieobecności muzyki ukraińskiej na scenach, rozpoczął prezentację muzyki ukraińskiej z okresu XVII - XIX wieku. W swoim repertuarze ma zachodnio - europejską muzykę kościelną, między innymi: "Pasję św. Jana", "Glorię" - Vivaldiego, "Mszę Berlińską", "Mszę" I. Strawińskiego, "Stworzenie świata" Haydna. Chór jest laureatem wielu konkursów w Grecji, Francji i Włoszech. Brał udział na festiwalach w Kijowie, Macedonii, Finlandii i Niemczech. W Polsce wystąpił w Warszawie, Nowym Sączu, Przemyślu. Chór "Gloria" nagrał płytę z operą "Alkid" D. Bortniańskiego oraz kompozycjami St. Ludkiewicza.

Polska Orkiestra Włościańska im. K. Namysłowskiego to jedna z najbardziej znanych orkiestr nie tylko w Polsce, ale i w Europie. W tym roku obchodziła piękny jubileusz 125 lat muzykowania. Zespół powstał 4 listopada 1881 roku. Jego założycielem i wieloletnim dyrygentem był Karol Namysłowski (1856-1925), absolwent warszawskiego Instytutu Muzycznego. Do roku 1939 zespół finansowany był przez rodzinę Namysłowskich. Orkiestra cieszyła się ogromną popularnością, stale występowała w kościołach Lubelszczyzny, w Warszawie i innych polskich miastach i uzdrowiskach, odbywała podróże koncertowe po Rosji, Litwie i Białorusi. Po wojnie opiekę nad zespołem objęło państwo, a od 1984 roku nosi on nazwę Polska Orkiestra Włościańska im. K. Namysłowskiego. Na bogaty i różnorodny repertuar Orkiestry składa się polska muzyka symfoniczna, oratoryjno-kantatowa i ludowa, pieśni religijne, patriotyczne i obrzędowe, związane z tradycjami ludu polskiego, kolędy i pastorałki. Dorobek orkiestry utrwalony został na siedmiu płytach, taśmach Polskiej Kroniki Filmowej, licznych audycjach radiowych i telewizyjnych. Z zamojskimi muzykami występowali m.in. Kaja Danczowska, Konstanty Andrzej Kulka, Piotr Paleczny, orkiestry, zespoły kameralne i chóry z całego kraju. Orkiestra od dwudziestu czterech lat organizuje Zamojskie Dni Muzyki.

Tego ostatniego dnia koncertów na cześć św. Cecylii świątynia franciszkanów wypełniła się do ostatniego miejsca. Można było doświadczyć uczucia, że niebo się otwiera, by posłuchać przepięknej mszy żałobnej. To także dowód jak bardzo potrzebujemy takich spotkań, doznań i jak duża jest moc oddziaływania muzyki.

Należy podkreślić ogromy wysiłek logistyczny włożony w przygotowanie tak dużego koncertu z udziałem solistów, zespołu, chórów i orkiestry. Alicja Zych - Adamczuk - Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Chóru "Rezonans" wraz z Alicją Saturską - kierownikiem artystycznym i dyrygentem Chóru "Rezonans" to sprawczynie tego wspaniałego wydarzenia muzycznego w regionie. To także dwie koleżanki z liceum; potrzeba serca, chęć zrobienia czegoś dobrego dla innych - to przesłanie, którym się kierują. Stowarzyszenie wypełnia rolę służebną wobec chóru, a chór "śpiewająco" wypełnił swoją rolę wobec zamojskiej publiczności w te listopadowe dni.

Wkrótce napiszemy szerzej o Chórze "Rezonans", jego sukcesach, podróżach i codziennych próbach.

Zobacz podobne:
     Na jubileuszu Stowarzyszenia na Rzecz Chóru "Rezonans" / 2012-06-25
     Uświetniły obchody Święta Niepodległości w Żółkwi / 2011-11-16
     VIII Triduum Caecilianum - program / 2011-11-03
     Zaśpiewają i zagrają ku czci św. Cecylii / 2011-10-24
     Z Chórem "Rezonans" na Kresach / 2011-01-25
     Carmen patrium Chóru "La Musica" / 2010-11-27
     Sławny "Dudaryk" w Zamościu / 2010-11-25
     Obrazy VII Triduum Caecilianum - Zamość 2010 / 2010-11-23
     Radosne gospel na Triduum Caecilinaum 2010 / 2010-11-23
     Ku czci patronki muzyki - rozmowa z Alicją Saturską / 2010-11-18
     VII Triduum Caecilianum - Zamość 2010 / 2010-11-08
     Chór "Rezonans" koncertował w Żółkwi / 2010-05-14
     Program VI Triduum Caecilianum / 2009-11-17
     Piękno sztuki dla św. Cecylii, czyli V Triduum Caecilianum 2008 / 2008-11-29
     Wielka Gala Chóru "Rezonans" / 2008-11-22
     Koncert Galowy na 25-lecie Chóru "Rezonans" / 2008-11-21
     Alicja Saturska ma głos / 2008-11-15
     Koncert Galowy Chóru "Rezonans" i V Triduum Caecilianum / 2008-11-09
     25 lat Chóru "Rezonans" / 2008-11-09
     Chóralny śpiew w pięknym Mieście / 2008-05-22

Warto przeczytać:

[do góry]