|
|
 Ze skarbca Kancjonału Zamojskiego ku czci bł. Jana Pawła IINa zakończenie obchodów Zamojskiego Dnia Papieskiego, zorganizowanego przez Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Medialnej im. Jana Pawła II w Zamościu, władze Zamościa oraz Katolickie Radio Zamość, w Katedrze Zamojskiej zaprezentowano "Kancjonał Zamojski" - jeden z najcenniejszych i najobszerniejszych zabytków literatury i muzyki polskiego renesansu (12.06.).
Zamojski Dzień Papieski, organizowany po raz trzynasty, jest szczególnym dziękczynieniem za wizytę w dn. 12 czerwca 1999r. bł. Jana Pawła II w Zamościu W uroczystościach wzięli udział m.in.: ks. abp Wacław Depo - Metropolita Częstochowski oraz Administrator Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej - ks. bp Mariusz Leszczyński.
Wydarzenie muzyczne, jakim był Koncert "Kancjonał Zamojski w hołdzie bł. Janowi Pawłowi II" sfinansował Urząd Miasta Zamość. Wykonany został przez Zespół Muzyki Dawnej Sabionetta z Warszawy, którego kierownikiem artystycznym jest Agnieszka Obst - Chwała, grająca również na fidelu. Zespół wystąpił w składzie: Ewelina Siedlecka - sopran, Magdalena Tejchma - flety proste, Paweł Zalewski - viola da gamba, Piotr Zalewski - viola da gamba, Wojciech Lubertowicz - instrumenty perkusyjne. Gościnnie wystąpili: Agnieszka Symela - alt, Andrzej Bożym -tenor Leszek Kubiak - bas z Zespołu Tempus, także z Warszawy.
W programie koncertu "Rozważanie Żywota Człowieka Krześcijańskiego (słownictwo z XVI w.) - Kancjonał Zamojski" znalazły się pieśni i psalmy religijne, które w swoim ideale miały być proste, przejrzyste i ogólnodostępne, śpiewane przez wiernych zarówno w miejscu odprawiania liturgii, jak i w domu.
Zaprezentowano piękne kompozycje: Pieśń nowa o krewkości więlkiei każdego człowieka, a którym obyczajem przyjść może ku łasce pańskiej - tekst Andrzej Trzecieski, Podobieństwo żywota Krześcijańskiego - tekst Mikołaj Rej, Napis nad grobem Barbary Radziwiłowny, Pieśń o posiędzieniu ziemie węgierskie - Anonim, Pieśń nowa w ktorej jest dziękowanie Panu Bogu Wszechmogącemu że malutkim a prostakom raczył objawić tajemnice Królestwa Swego - Cyprian Bazylik, Psalm Dawidowy CII - tekst Bernard Wojewódka, Dobrotliwość Pańska - Jakub Lubelczyk.
Ogromne wrażenie na słuchaczach zrobiło także wykonanie kompozycji - Pieśń o zimie ktora była roku od narodzenia Pana Krystusowego M. D. LVII nowo uczyniona - Anonim oraz Decalogus to jest Dźiesyęcioro przykazanie Boże ku śpiewaniu dla dziatek krotce uczynione - Anonim. Niezwykła, renesansowa lekkość kompozycji, a przy tym żywa dynamika i bardzo melodyjna linia przyjmowana była gorącymi oklaskami przez publiczność.
Do wykonania trzech kolejnych kompozycji Agnieszka Obst-Chwała zaprosiła koleżanki z Zespołu Muzyki Dawnej "Capella all'Antico", grające również na dawnych instrumentach oraz Zespół Wokalny "Nie Ten Dzień" z Zamościa. Zgromadzeni w Katedrze Zamojskiej mogli wysłuchać rewelacyjnego wykonania: Pieśni o weselu krola Zygmunta wtorego, Augusta pirwego - Anonim, Pieśni o Potopie - tekst Jan Kochanowski, muz. Agnieszka Obst-Chwała oraz Psalmu Dawidow C.XVI. Laudate Dominum omnes gentes - tł. Mikołaj Rej, kompozytor V. S. (i.e. Venceslaus de Szamotuły). Za przepiękny koncert muzykom zgotowano owacje.
Administrator Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej - ks. bp Mariusz Leszczyński serdecznie dziękował wykonawcom za "dzieło muzyczne odzwierciedlające piękno, które jest w samym Bogu i prowadzi do Boga".
* * *
O pomyśle na wykonanie "Kancjonału zamojskiego" opowida Agnieszka Obst-Chwała, założycielka i kierownik artystyczny Zespołu Muzyki Dawnej Sabionetta - W końcu udało się nam z tym koncertem przyjechać do Zamościa. Ten koncert planowaliśmy od początku, właściwie celem tego projektu związanego z "Kancjonałem Zamojskim" było wykonanie pieśni z "Kancjonału" tutaj, w Zamojskiej Katedrze. Trafiliśmy na konkurencję w postaci meczu Polska-Rosja, ale mam nadzieję, że to nie był ostatni raz. Nazwa "Kancjonał Zamojski" wzięła się stąd, że księga składająca się z wielu mniejszych książeczek zawierających pieśni i psalmy, przez wiele, wiele lat znajdowała się w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej. Ta biblioteka została później przeniesiona do Warszawy. Teksty są niesamowite, to jest kawał polskiej historii, bardzo często niektóre zwrotki są pomijane, bo są zbyt drastyczne jak chociażby w bitwie pod Budą (dzisiejszym Budapesztem), czy zwrotki o śmierci Barbary Radziwiłłównej. Myśmy się starali tego nie ukrywać, wręcz to wyeksponować, ponieważ tak ludzie wówczas to czuli, tym żyli, tak odbierali świat.
Zespół Sabionetta działa od 2004 r. Młodzi ludzie spotkali się na studiach, wcześniej widywali się na warsztatach muzyki dawnej organizowanych w całej Polsce. Ponownie spotkali się w Warszawie i tam Agnieszka Obst-Chwała, córka Jolanty Obst-Kalinowskiej (założycielki i kierownika artystycznego ZPiT "Zamojszczyzna") i Krzysztofa Obsta (założyciela i kierownika artystycznego Zespołu Muzyki Dawnej "Capella all'Antico") poszła w ślady rodziców i założyła Zespół. W planach Zespołu rozszerzenie programu o kolejne pieśni z "Kancjonału Zamojskiego" oraz nagranie płyty. Jest to możliwe ponieważ wiele lat temu tata pani Agnieszki, Krzysztof Obst wraz z profesorem z KUL-u zdobył płytę ze wszystkimi kartkami "Kancjonału Zamojskiego i Puławskiego". Także na stronach Biblioteki Narodowej można odnaleźć świetnej jakości niektóre pieśni. Pracy nad "Kancjonałem" było jednak sporo, bo niektóre rzeczy musiała pani Agnieszka dokomponować, w tym całą Pieśń o Potopie, ponieważ nie zachowała się do niej muzyka.
* * *
Jak podaje Magdalena Tejchma w programie koncertu - Kancjonał Zamojski powstawał w Polsce w XVI w., w okresie całkowitej tolerancji religijnej, będącej ewenementem na europejską skalę. Model kancjonału jako zbioru popularnych pieśni religijnych i okolicznościowych rozpowszechnił się w XV w. na terenie Czech i Niemiec. Na ziemiach polskich początkowo wydawano tłumaczenia pieśni niemieckich i czeskich (m. in. Johanna Waltera i Jana Roha), a z czasem twórczość rodzimych kompozytorów i poetów. Kancjonał Zamojski jest typowym przykładem tzw. kancjonału składanego - zbioru osobno drukowanych utworów, zbieranych na zasadzie dzisiejszego segregatora. Obejmuje obecnie 58 unikatowych druków, które (z wyjątkiem Pieśni o potopie Jana Kochanowskiego wytłoczonej przez Stanisława Szarfenbergera około 1570 roku) wyszły w latach 1558-1561 z oficyny Mateusza Siebeneichera. Jest najobszerniejszy spośród trzech znanych i zachowanych tego typu obiektów w polskich zbiorach.
Większość kompozycji muzycznych i wierszy zachowała się jako anonimowa, jednak przy niektórych utworach można odnaleźć inicjały zdradzające nam autorów: VS (Wacław z Szamotuł), CB (Cyprian Bazylik), CS (Cyprian z Sieradza, jeden z monogramów Cypriana Bazylika). Wśród autorów tekstów pojawiają się najwybitniejsze postaci polskiego renesansu oraz reformacji: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Andrzej Trzecieski, Bernard Wojewódka, Jakub Lubelczyk. Kancjonał jest w większości zatem dziełem kompozytorów i poetów kalwińskich związanych z dworem Mikołaja Radziwiłła Czarnego w Brześciu Litewskim.
Muzycznie Kancjonał Zamojski stanowi typowy przykład XVI-wiecznej twórczości protestanckiej. Wśród zawartego w Kancjonale repertuaru można wyróżnić dwa główne typy utworów: w typie motetowym (przeznaczone raczej dla wykonawców edukowanych muzycznie) oraz proste utwory w kontrapunkcie nota contra notam (z cantus firmus w tenorze lub najwyższym głosie).
Wszystkie druki Kancjonału Zamojskiego zgodnie z duchem reformacyjnym zawierają teksty w języku polskim. Zbiór ten jest zatem swoistym świadectwem kultury i zmian tamtych czasów, zmian zarówno w postrzeganiu muzyki religijnej, jak też i w jej wykonywaniu. Protestantyzm wprowadził przeżycie i uniesienie religijne poprzez muzykę do użytku prywatnego, domowego poprzez obcowanie zbiorowe jak też indywidualne.
Portal Zamość online był patronem medialnym Zamojskiego Dnia Papieskiego autor / źródło: Teresa Madej, fot. Stanisław Smutniak
dodano: 2012-06-14 przeczytano: 14304 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
