Organizatorem Konferencji naukowej pt.: "Zamojszczyzna w służbie Polsce. Ludzie - myśli - czyny. Zamość 2009", która odbyła się (16.05.) w Zamościu było Ludowe Towarzystwo Naukowo - Kulturalne, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu oraz Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego.

O przesłaniu konferencji rozmawiam z Łukaszem Kotem, przewodniczącym Oddziału LTN-K w Zamościu oraz z prof. Janem Jachymkiem, opiekunem naukowy Konferencji.

Teresa Madej - Proszę powiedzieć o podjętej inicjatywie i idee konferencji naukowej. Czy nawiązujecie do Uniwersytetów Ludowych, bo to formuła edukacyjna?

Łukasz Kot - Nasze Towarzystwo jest całkowicie niezależne od jakiejkolwiek partii politycznej. Grupuje osoby, które badają ruch ludowy, mowa np. o ZSL, Polskim Stronnictwie Ludowym "Piast", tych stronnictwach ludowych, które były w historii naszego kraju, jak również o współczesnym PSL czy też programach partii politycznych, które się donoszą do kwestii rolnictwa, kwestii ruchu ludowego. Ta konferencja obejmuje polityków różnych orientacji, różnych partii politycznych. Jest Leopold Skulski, który był politykiem narodowym, potem przeszedł do Stronnictwa Ludowego "Piast". Jest Henryk Świątkowski, który należał do PPS, czyli był socjalistą; Maurycy Zamoyski - narodowiec współpracujący z Romanem Dmowskim. Wśród prezentowanych postaci są współcześni politycy - także ze Stronnictwa Ludowego, niektórzy reprezentują prawicę. To grono postaci jest bardzo zróżnicowane.

Teresa Madej - Założenie, jeśli dobrze odczytuję, to szerokie upowszechnianie, czyli przybliżenie tych postaci.

Łukasz Kot - Na tę konferencję mógł przyjść każdy. Ona ma służyć pokazaniu działalności pro-państwowej, pro-samorządowej. To wskazanie, jakimi drogami można kierować się, mając wykształcenie, w jakich kwestiach można się realizować, na przykładzie i zaproszonych gości i polityków z przeszłości, na postawie ich sylwetek. To chęć aktywizowania młodzieży i ukierunkowania jej na działalność pro-państwową w swojej "Małej Ojczyźnie". By można było coś zrobić, a tym samym zaistnieć.

Teresa Madej - Trochę szkoda, że tej młodzieży za dużo nie ma.

Łukasz Kot - Była młodzież z PWSZ, teraz mają dalsze zajęcia. Zaproszenia skierowaliśmy do wszystkich wyższych szkół zamojskich, na ręce rektorów i dyrektorów. Każdy mógł przyjść.

Teresa Madej - Reasumując - chcecie pokazać te wielkie postacie z historii naszego regionu, którzy działali z korzyścią dla naszego kraju. To stanowi wskazówkę, że także dzisiaj można, a nawet trzeba, angażować się i kreować społeczeństwo demokratyczne?

Łukasz Kot - Tak. O tych wielkich postaciach mówimy w tej pierwszej części konferencji. Te postacie zostały już ocenione przez historię. W drugiej części chcieliśmy pokazać te postaci, które aktywnie działają dziś. Są to referaty, które w sposób krytyczny odnoszą się do tego co udało się osiągnąć tym osobom/politykom, jak również do tego, czego nie udało się dokonać.

Teresa Madej - Kto typował osoby, których sylwetki zostały zaprezentowane podczas konferencji?

Łukasz Kot - To nie była lista nazwisk, tylko został zaproponowany temat. Każdy z naukowców badaczy mógł zaproponować osoby. Chyba są tu wszystkie zaproponowane. Chcieliśmy, aby te nazwiska były znane, by ranga konferencji była odpowiednio wysoka. Nie było to narzucone z góry. Była dowolność, a każdy wystawiał odpowiednią rekomendację za danym nazwiskiem, by o nim przygotować referat.

Z prof. Janem Jachymkiem, wykładowcą Wydziału Politologii UMCS i PWSZ Zamość, który w trakcie konferencji otrzymał najlepsze życzenia z okazji 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy, rozmawiam o społeczeństwie świadomym.

Teresa Madej - Dla mnie organizacja konferencji jest już służbą Ojczyźnie. Rozumiem, że to młodym ludziom organizatorzy chcą zaprezentować szlachetne wzorce, i te z XX wieku i te współczesne. Czy to potrzeba budowania społeczeństwa demokratycznego?

Prof. Jan Jachymek - Mieliśmy na uwadze, by połączyć przeszłość z teraźniejszością, i jednocześnie w tej triadzie, mieć na uwadze to, co na przyszłość. Referaty będą drukowane i będą służyły jako lektura wszystkim zainteresowanym. Prezentujemy to co najlepszego było w naszej przeszłości. Lepsze rozumienie przeszłości pozwala lepiej rozumieć współczesność i pokazywać, jaka powinna być przyszłość. Z dobrych doświadczeń trzeba korzystać, a takie płyną. Osoby o których mówimy, to ludzie różnych orientacji, stanowisk państwowych i lokalnych. Chodzi o służenie państwu, wzmacnianie Państwa, a jednocześnie służba społeczności lokalnej.

Teresa Madej - Pierwsza część konferencji poświęcona była tym, których historia pięknie oceniła. Ale czy ciągle nie pokutuje w nas przekonanie, że "Polak mądry po szkodzie"? prof. Jan Jachymek - To też prawda.

Teresa Madej - Kanclerz Wielki Koronny Jan Zamoyski rzekł bowiem, że "dla Polaków można coś zrobić, ale z Polami nigdy". Czy Polacy potrafią się dogadać? Czy potrafimy wyciągnąć wnioski z przeszłości z korzyścią dla przyszłości?

Prof. Jan Jachymek - Ja osobiście jestem przekonany, że tak będzie. Mnie dał dowód na to rok 1989. Byłem członkiem obrad Okrągłego Stołu. I tam Polacy dowiedli, że są mądrzejsi przed szkodą. Udało się zmienić system polityczny w państwie bez czołgów, bez inwazji, bez dramatycznych działań, tylko drogą porozumienia, a istotą demokracji jest umiejętność porozumienia.

Teresa Madej - Czy nasze narodowe wady pozwolą nam znaleźć drogę porozumienia w dzisiejszej dobie?

Prof. Jan Jachymek - Dobrze, ze pani o tym wspomniała. Obecnie jesteśmy świadkami jak ludzie "Solidarności" walczą ze sobą zapominając o tym, co mówił nasz Wielki Rodak Papież. A mówił, że solidarność to jest jeden za drugim. Zły przykład dają nasi czołowi politycy. On są zaciekle przeciw sobie. Przeważa ambicja, chęć sprawowania najwyższej godności, a trzeba mieć poczucie służby państwu. Ambicje trzeba schować gdzieś na dno, bo jeśli będzie ten stopień zajadłości w walce politycznej, to on przekracza granice rozumu. Nie prowadzi do niczego.

Teresa Madej - Stoimy w miejscu kłócąc się.

Prof. Jan Jachymek - A inni idą do przodu. Dlaczego w Polsce jest jak jest? Bo do tej pory źle była organizowana praca.

Teresa Madej - Czy my ciągle dajemy mandat na rządzenie nieodpowiednim osobom?

Prof. Jan Jachymek - To jest tak jak z demokracją. Churchil powiedział, że "nikt lepszego ustroju nie wymyślił". Jednocześnie kij ma dwa końce. Demokracja obok cech pozytywnych ma negatywne. Wybory mogą wynieść do władzy zwykłego oszołoma. Człowieka bez wiedzy, nie potrafiącego rozmawiać z drugim. Demokracja przynosi też straty. Rzecz w tym, by przeciętny obywatel podchodził świadomie do wyborów, by miał ocenę własną, na doświadczeniu opartą. Nie, że ktoś kazał na kogoś głosować. By był świadomy i nie był leniwy w dniu wyborów.

Teresa Madej - A czy przeciętny obywatel posiada taką wiedzę, by pozwoliła mu wybrać z korzyścią dla Ojczyzny, a nie przez pryzmat "co ja z tego będę miał"?

Prof. Jan Jachymek - Obywatel powinien też od siebie wymagać. Idzie i spełnia akt wyborczy w sposób świadomy.

Teresa Madej - A może my już nie wierzymy, że coś możemy zmienić i wybrać najlepszego?

Prof. Jan Jachymek - To byłoby już źle. Bo jakbyśmy stracili wiarę, to i nadzieję byśmy stracili. Trzeba to "odchorować" co jest. Ci ludzie odejdą. Młyny historii mielą powoli ale skutecznie. I plewy pójdą na bok, zostanie ziarno, tylko na to trzeba czasu. Bo można czas stracić, zamiast go wykorzystać.