Czar fotoplastykonu

Ma swój fotoplastykon Warszawa przy Alejach Jerozolimskich 51, ma i Zamość przy ulicy Staszica 19. Adam Gąsianowski, właściciel Galerii starej fotografii i starych aparatów fotograficznych uruchomił fotoplastykon kolumnowy, dostarczając sobie satysfakcji, a miastu naszemu - atrakcji (28.06.).

Rok temu, otwierając pierwszą wystawę w galerii, sieni kamienicy - Adam Gąsianowski, fotograf z zawodu i pasji, zapowiadał: jeśli przetrwam z moją Galerią starej fotografii i starych aparatów pod adresem Staszica 19, to w przyszłym roku będzie w tym korytarzu/sieni następna wystawa.

Znany zamojski fotograf przetrwał ze swoim zakładem i słowa dotrzymał, nie tylko przygotował kolejną wystawę starej fotografii, to także dokonał uroczystego otwarcia jedynego w Polsce fotoplastykonu kolumnowego. Najpierw gospodarz uroczystości dokonał prezentacji wystawy, nietypowo, na dziedzińcu kamienicy, w sieni której mieści się galeria fotografii.

- Na wystawie znajduje się ponad 70 zdjęć. Wszystkie zdjęcia wykonane są ze starych negatywów. W większości negatywy zostały znalezione w Suścu, Zwierzyńcu, Tomaszowie Lubelskim i w Zamościu. Są też zdjęcia przywiezione przez turystów, którzy odwiedzili mój zakład: to panowie z Francji i z Niemiec - mówił Adam Gąsianowski, który na tę okoliczność założył zabytkowy cylinder.

Potem było o historii fotografii, która powstał w 1839 roku. To były dagerotypy, czyli zdjęcia na płytce miedzianej. Potem przyszedł II etap - płytka stalowa - ferrotyp, który można zobaczyć w kolekcji Gąsianowskiego, i następny krok - rok 1850 i szklany negatyw. Różne formaty negatywów znajdują się także w rękach pasjonata starej fotografii.

- Posiadam negatywy zamojskiego fotografa pana Dziuby. On robił wszystko w wielkim formacie 15x21 i 13x18, oczywiście im większy negatyw tym lepsza jakość tego zdjęcia. Drewnianymi aparatami robił stykówki, czyli kładł negatyw na papier, zapalało się światło pod powiększalnikiem i zdjęcie było gotowe - objaśniał tajniki powstawania starych fotografii Adam Gąsianowski.

Niezwykle urokliwa i wzruszająca jest wystawa w renesansowej sieni. Doskonałe fotografie prezentują odświętne twarze ludzi, uroczystości rodzinne - i pamiątkowe fotki sprzed prawie wieku, utrwalone obiektywem drewnianego aparatu na szklanej płytce. Mocno nostalgicznie.

\

Kolejno właściciel galerii przybliżył historię fotoplastykonu, który zbudował samodzielnie, wykorzystując oryginalny okular z 1895 r. Zainstalował 58 zdjęć, następna porcja fotografii zostanie przygotowana na przyszły sezon turystyczny. Fotoplastykon Adama Gąsianowskiego, czyli automat do oglądania fotografii z całych cykli fotograficznych na jednym stanowisku wizualnym, różni się nieco od pierwowzoru, bowiem z powodu ograniczeń lokalowych - jest typem kolumnowym, co oznacza, że fotografie przesuwają się w układzie góra-dół, a nie dookoła. Jest tylko jedno stanowisko, a nie kilkanaście czy kilkadziesiąt jak w warszawskim fotoplastykonie, gdzie równocześnie 24 osoby mogą odbywać magiczną podróż.

Taką podróż, jako że fotoplastykony były oknem na świat dla ludzi, którzy przed stu laty nie podróżowali tak jak dziś, a interesowali się dalekimi krajami - mogli odbyć goście uroczystości. Kręcąc korbką mogliśmy podziwiać fotografie w trójwymiarze, oświetlone światłem ledowym, z Krymu - najlepszej jakości, prawie jak nowe, nieco gorszej jakości z Rzymu, Berlina, Drezna, Hamburga i jedynego - pokazującego warszawską Zachętę, wszystkie z lat 1911-1916. Niezwykłe urządzenie, niezwykłe wrażenie. Był też muzyczny akcent w podcieniach, czereśnie i malinowe oraz jabłkowe wino. Było jak za dawnych, dobrych lat.... Świetna inicjatywa panie Adamie! Nasze gratulacje!

* * *

Za ojca fotoplastykonu uważany jest August Fuhrmann, fizyk i wynalazca, który pierwsze samodzielnie skonstruowane urządzenie otworzył we Wrocławiu w 1880 roku. Wokół ogromnego drewnianego cylindra o średnicy 3,75m. Fuhrmann przewidział 25 miejsc z wizjerami dla widzów, którzy oglądali 50 par zdjęć stereoskopowych umieszczonych na specjalnym pierścieniu, przesuwającym się wewnątrz konstrukcji. Każdej parze obrazów towarzyszył podpis ukazujący się w okienku nad okularami. Pierścień uruchamiał specjalny nakręcany mechanizm zegarowy, a poszczególne przesunięcie fotografii sygnalizowane było zgrzytnięciem - gongiem. Podświetlenie szklanych płytek z przezroczami od środka dodatkowo uwydatniało efekt trójwymiarowości. Tak zaczęła się kariera tego medium, dostępnego także w Zamościu.

Zobacz podobne:
     Mistrz Duda na wystawie w Galerii Starej Fotografii / 2022-06-25
     Czar starej fotografii z albumów Róży i Jana Zamoyskich / 2022-06-24
     "Trzy dekady z aparatem..." Adama Gąsianowskiego / 2021-06-29
     Trzy dekady z aparatem... - wystawa Adama Gąsianowskiego / 2021-06-22
     Fotograficznym szlakiem przedwojennego, literackiego Zamościa / 2018-11-14
     "Czar starej fotografii z albumów rodzin Zamojszczyzny" duetu Horbaczewski i Gąsianowski / 2018-09-23
      Muzeum Fotografii zaprasza na promocje książki i wystawę / 2018-09-19
     "Austriacy na Zamojszczyźnie" w kawiarni Bohema / 2018-06-02
     Muzeum Fotografii: "Ach, co to był za ślub" na starej fotografii / 2016-06-12
     Czar starej fotografii ślubnej / 2016-06-06
     Muzeum Fotografii Adama Gąsianowskiego już działa / 2015-06-03
     Czar starej fotografii: Siła grajków / 2014-07-27
     Wystawa: Jest w grajkach taka siła / 2014-07-16
     Kolejna odsłona starej fotografii Adama Gąsianowskiego / 2013-06-28

Warto przeczytać:

[do góry]