Warning: include(lewa-reklama.inc) [function.include]: failed to open stream: No such file or directory in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 409
Warning: include(lewa-reklama.inc) [function.include]: failed to open stream: No such file or directory in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 409
Warning: include() [function.include]: Failed opening 'lewa-reklama.inc' for inclusion (include_path='.:/opt/alt/php53/usr/share/pear:/opt/alt/php53/usr/share/php') in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 409
|
74. rocznica walk z UPA pod NarolemNocą z 21 na 22 maja 1944 na ziemiach Narolszczyzny ponad tysiąc dwustu nacjonalistów UPA napadło na osady ludności polskiej w Gminie Narol. W 74 rocznicę tamtych wydarzeń, krwawych i okupionych ofiarami walk, odbyły się w Lipsku uroczystości patriotyczne.
Co roku w maju, w kościele parafialnym w Lipsku odprawiana jest Msza Św. w intencji ofiar poległych 21 maja 1944 roku w obronie okolicznych domostw przed oddziałami UPA. Nocą z 21 na 22 maja 1944 na ziemiach Narolszczyzny ponad tysiąc dwustu nacjonalistów UPA napadło na osady ludności polskiej w Gminie Narol. W 74. rocznicę tamtych wydarzeń, krwawych i okupionych ofiarami walk, odbyły się w Lipsku uroczystości patriotyczne.
W miejscowym kościele parafialnym odprawiono Mszę Św. w intencji ofiar poległych w walkach z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Po nabożeństwie, żyjący jeszcze uczestnicy tamtych wydarzeń, mieszkańcy, młodzież szkolna z Gimnazjum w Łukawicy, Gimnazjum w Narolu i Szkoły Podstawowej w Narolu oraz przedstawiciele władz samorządowych z Narola i powiatu lubaczowskiego, w asyście pocztów sztandarowych udali się pod pomnik. Po odśpiewaniu hymnu narodowego i modlitwie ks. dziekana Juliana Leńczuka delegacje i młodzież złożyły wieńce i wiązanki pod pomnikiem oraz zapalono znicze. Jeden z zaproszonych gości zacytował fragment piosenki Marka Grechuty "Wolność":
Bo wolność - to nie cel lecz szansa by
Spełnić najpiękniejsze sny, marzenia
Wolność - to ta najjaśniejsza z gwiazd
Promyk słońca w gęsty las, nadzieja.
Przypomnijmy, że od jesieni 1943 roku tereny gminy Narol były w zasięgu działania sotni UPA. Od wiosny 1944 roku lokalne oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich były w stanie wojny obronnej przeciwko oddziałom Ivana Szpontaka, pseudonim Zalizniak. Linia obronna oparta na systemie placówek przebiegała na dwunastokilometrowym odcinku Bełżec, Brzeziny, Majdan, Łukawica, Pizuny, Michalec, Krupiec. Dniem i nocą czuwały tam na posterunkach połączone oddziały Batalionów Chłopskich Kompani Lipsko i oddziały Armii Krajowej kompanii Narol, pod wspólnym dowództwem por. Karola Kazimierza Kosteckiego ps. Kostek.
27 kwietnia i 2 maja 1944 roku na teren Narolszczyzny przybyła 87-osobowa kompania AK lubaczowsko-cieszanowsko-rawska, którą rozlokowano w Majdanie. Pododdziały tej kompani zasiliły placówki w Jędrzejówce i Brzezinach bełżeckich. Dowództwo nad kompanią lubaczowską objął początkowo kpt. Kazimierz Maciejewicz ps. Dar, a po nim por. Julian Bistroń ps. "Godziemba". Grasujące sotnie i czoty UPA dokonały kilku napadów - 4 kwietnia na Hutę Lubycką, 18 kwietnia o godzinie czwartej na Bieniaszówkę, a 2 maja na Jędrzejówkę. Szesnastego czerwca zamordowano pasażerów pociągu pod Bełżcem. Jeszcze dwa lata później 28 marca 1946 roku miał miejsce napad na posterunek MO w Łówczy.
Największa napaść band UPA miała miejsce w nocy z 21 na 22 maja 1944 roku. Pod osłoną deszczowej nocy zaatakowano Lipsko i Jędrzejówkę. Cztery sotnie (tj. kompanie) pod dowództwem Ivana Szpontaka w sile około tysiąca dwustu strzelców, przedzierając się lasami wzdłuż rzeki Tanew, około drugiej w nocy dotarły pod zabudowania Lipska i Jędrzejówki. "Upowcy" wychodząc z lasu natknęli się na trzyosobową czujkę z placówki Lipsko i nawiązała się wymiana ognia. UPA kulami zapalającymi podpaliła skrajne zabudowania obu miejscowości. Odgłos strzelaniny zaalarmował placówki w obwodzie. W walce obrońcy Lipska i Jędrzejówki ponieśli znaczne straty. Był to początek krwawej bitwy. Kierowanie walką obronną przejął dowódca kompani AK Karol Kostecki, który po przybyciu plutonu Narol-Zagrody-Narol Wieś wyruszył na odsiecz obu atakowanym wsiom. Plutony Lipie i Kadłubiska natknęły się na czotę UPA, zdążającą w kierunku Lipia przez wzgórze Hassa. Połączone oddziały AK i BCh po bohaterskiej obronie odparły w końcu atak od strony Lipska i Jędrzejówki i podążyli z pomocą walczącej placówce w Łukawicy. Placówki w Brzezinach i Majdanie odparły ataki wychodzących sotni UPA ze wsi Kołajce. Dzięki ofiarnej, zbrojnej walce napastnicy zostali wyparci z Lipska, Jędrzejówki i Łukawicy. UPA wycofując się paliło ocalałe zabudowania wsi Pizuny, Pawelce i Brzezinki, mordując napotykanych mieszkańców narodowości polskiej, w tym kobiety i dzieci. Atak UPA załamał się i większość ich oddziałów zaległa w skrajnych zabudowaniach Woli Wielkiej, gdzie również silnym ogniem z broni maszynowej zatrzymały na polach pod wsią oddziały "Kostka" Kosteckiego.
Do walczących dotarła wiadomość o ruchach wojsk niemieckich stacjonujących w Bełżcu. Po skontaktowaniu się przez łączników z komendantem rejonu V AK Susiec - Marianem Wardą, ps. "Polakowski" i zastępcą komendanta obwodu AK Tomaszów Lubelski - por. Władysławem Surowcem ps. Sosna, zarządzono odwrót zabierając po drodze rannych, zabitych i broń. Rannymi (25 osób) zaopiekował się patrol sanitarny Wojskowej Służby Kobiet pod dowództwem por. rezerwy - lekarza Józefa Jabłońskiego, których przetransportowano do szpitala w Tomaszowie Lubelskim, gdzie dr Janusz Peter "Kordian" udzielił im pomocy chirurgicznej.
Po wycofaniu się oddziałów AK, do Narola wjechało pięć samochodów niemieckich dla podkreślenia władzy okupacyjnej. W walkach obronnych poległo, zostało zamordowanych, przepadło bez wieści czy tez zmarło na skutek odniesionych ran 37 osób, w tym siedmiu żołnierzy Armii Krajowej. Po stronie UPA straty wyniosły 80 zabitych i rannych.
Przeprowadzone badania historyczne i kronikarskie ustaliły, że z rąk UPA zginęło około stu mieszkańców Narolszczyzny. Społeczeństwo Narolszczyzny oraz Koło ZBoWiD w dowód pamięci pomordowanych przez UPA, ufundowały liczne tablice w kościołach i pomniki na terenie niemal całej gminy Narol. Po 1989 roku chlubną tradycję przejęły Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej oraz Związek Sybiraków, upamiętniających bohaterską walkę swych towarzyszy w obronie Ojczyzny i swoich domostw. Wkład finansowy w budowę i odnowę istniejących miejsc pamięci wnoszą władze Miasta i Gminy Narol. Młodzież z narolskich szkół opiekuje się tymi miejscami i uczestniczy w uroczystościach patriotycznych w ramach projektu pn. "Przygotowani". Godna pochwały jest postawa pana Świętojańskiego z Lipska, który osobiście dba o pomnik poległych bohaterów i estetykę placu na którym stoi.
Uroczystości, upamiętniające wydarzenia sprzed lat, odbyły się przy pomniku w Lipsku, który został wzniesiony z piaskowca w 1975 roku. Naniesiono na nim imiona i nazwiska poległych w tę majową noc bohaterów. U góry pomnika osadzony jest Krzyż Grunwaldu, a poniżej na kamiennej płycie wyryto napis "Polegli w dniu 21 maja 1944 r. w obronie swoich zagród. Cześć ich pamięci".
autor / źródło: Teresa Madej, fot. Stanisław Koper dodano: 2018-06-02 przeczytano: 14208 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
Warning: include(prawa-gl.inc) [function.include]: failed to open stream: No such file or directory in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 756
Warning: include(prawa-gl.inc) [function.include]: failed to open stream: No such file or directory in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 756
Warning: include() [function.include]: Failed opening 'prawa-gl.inc' for inclusion (include_path='.:/opt/alt/php53/usr/share/pear:/opt/alt/php53/usr/share/php') in /home/klient.dhosting.pl/wbrzyski/zamosconline.pl/public_html/img/text.php on line 756
|
- - - - POLECAMY - - - -
|