2 maja 2014 roku obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Święto ustanowione zostało przez polski parlament 20 lutego 2004 roku - mówi ppłk Marek Kwiecień, znawca weksylologii i ceremoniału dyplomatycznego, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu.

Ppłk Kwiecień dodaje, że Dzień Flagi RP w założeniu ma również mieć charakter edukacyjny i ma służyć propagowaniu polskich symboli państwowych i narodowych.

- Proszę powiedzieć jaka jest geneza polskich barw narodowych?


ppłk Marek Kwiecień: Znane od wieków barwy herbu: biel orła - godło i czerwień - tarczy herbowej uznano za barwy narodowe ponad dwieście lat temu, ale uchwałę w tej sprawie podjęto dopiero w 1831 r., aby ujednolicić kolor kokard przypinanych przez żołnierzy polskich do kapeluszy. Sejm 7 lutego 1831 r. - po burzliwej dyskusji uchwalił, że Kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. W trakcie trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego podjął następującą uchwałę:

"Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią: Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku"

Realizując w naszej rozmowie edukacyjny wymiar święta polskiej flagi, każdy od razu może stwierdzić, że ustawa mówi o dwóch herbach a nie o jednym. Te herby bowiem symbolizowały Rzeczpospolitą przez ponad 500 lat.
Biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych.
Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy.

- Proszę opisać flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej.

ppłk Marek Kwiecień: Flaga Rzeczypospolitej Polskiej to prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 5:8, umieszczony na maszcie. Ustawa stanowi, że barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Należy dokładnie wczytywać się w załączniki do ustawy.

- Czy proporcje flagi są charakterystyczne tylko dla Polski?

ppłk Marek Kwiecień: Flaga Polski ma określone proporcje - 5:8. Jeżeli kupujemy biało - czerwoną o wymiarach 50 cm na 80 cm - to jest to polska flaga. Ale jeśli jej wymiary są np. 100 cm na 140 cm - to nie mamy flagi, tylko szarfę w narodowych barwach. Powinniśmy dostrzegać te ważne szczegóły. Proporcje flagi określane są przez wszystkie kraje np. tak jak Rzeczypospolita 5:8 ma Szwecja ale już 2:3 (Czechy, Indie, Austria) czy z niekiedy bardzo dużą dokładnością 10:19 (USA) lub 189:335 (Salwador). Proporcje flag podobnych do polskiej flagi, tylko kolory są odwrócone: flaga Indonezji 2:3 i 4:5 flaga Monako.

- Wspomniał Pan o zamieszczonym na YouTube filmie "Szacun dla flagi - RESPECT FOR FLAG".

ppłk Marek Kwiecień: Filmik pokazuje w jaki sposób pewien człowiek podczas oficjalnych uroczystości odsłonięcia pomnika potraktował Polską flagę po zdjęciu z odsłanianego pomnika. Zmiął ją w rękach i rzucił na ziemię. Dla przeciwwagi można obejrzeć ceremoniał składania flagi przez żołnierzy US Army. Ten przykład pokazuje ile pracy edukacyjnej i legislacyjnej przed nami. U nas, w praktyce urzędów cywilnych, taki ceremoniał nie istnieje. Nawet podczas uroczystości oficjalnych może dojść do takiej sytuacji, czy też dochodzi i będzie dochodzić bo nie posiadamy przepisów regulujących te sytuacje.

- Czy w związku z tym nie powinny wprowadzić przepisów, które uściśliłyby w jaki sposób traktować polską flagę?

ppłk Marek Kwiecień: Nie my a legislatorzy, Sejm Rzeczypospolitej. Zawsze w takiej sytuacji sprawdza się wojsko. Zauważyło "lukę" i uszczegółowiło tą problematykę. W Dzienniku Urzędowym MON z dnia 10 kwietnia 2014r. opublikowano:
- poz. 125 Zarządzenie Nr5/MON z dnia 9 kwietnia 2014r. w sprawie sposobu i okoliczności stosowania symboli Rzeczypospolitej Polskiej w jednostkach Rzeczypospolitej Polskiej; - poz. 126 Zarządzenie Nr6/MON z dnia 9 kwietnia 2014r. w sprawie sposobu używania flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej przez oddziały i jednostki Sił Zbrojnych RP podczas oficjalnych uroczystości poza granicami państwa oraz w kontaktach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Również w 2012 roku ukazała się publikacja Biura Bezpieczeństwa Narodowego z okazji Dnia Flagi RP, która nosi tytuł "Duma i szacunek. Zasady oraz dobre praktyki godnego postępowania wobec polskich symboli państwowych".
Niestety, nie ma w Polsce czegoś takiego jak polski protokół flagowy. Najwyższy czas stworzyć nowoczesne, zwarte przepisy protokolarne i ceremonialne Rzeczypospolitej Polskiej, a protokół flagowy powinien być ich częścią. Jeśli przed wojną stać nas było na takie regulacje, to dlaczego teraz nie?

- Mówimy cały czas o fladze biało-czerwonej. W sklepach sprzedawane są też flagi z herbem Polski. Ludzie chętnie kupują, bo wydaje im się ładniejsza, odświętna. Nadają się do uczczenia 2 czy 3 Maja?

ppłk Marek Kwiecień: Nie. Polska jest jedynym państwem na świecie, w którym są dwie flagi państwowe a nie ma flagi narodowej. Podnoszenie i eksponowanie flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej zastrzeżono dla :

- przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz innych oficjalnych przedstawicielstw i misji za granicą, na budynkach lub przed budynkami ich siedzib urzędowych, a także kierowników tych przedstawicielstw, urzędów i misji na swych rezydencjach i środkach komunikacji,
- cywilnych lotnisk i lądowisk,
- cywilnych samolotów komunikacyjnych podczas lotów za granicą,
- kapitanatów (bosmanatów) portów - na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi ich siedziby urzędowe.

Do niedawna był to znak zastrzeżony dla tych podmiotów, ale wyraźnie do użytku na zewnętrz. Nowelizując ustawę i wpisując używanie tejże flagi także przez jednostki i oddziały Sił Zbrojnych podczas oficjalnych uroczystości poza granicami państwa, dopisano zgodę, by wojsko używało jej także w kontaktach międzynarodowych na terytorium Rzeczypospolitej. Zarządzeniem wykonawczym MON z 2007 roku do tej noweli, wprowadzono występowanie "pocztu flagowego z flagą państwową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej na drzewcu". Odtąd kompania honorowa Wojska Polskiego, czyli wojskowa asysta honorowa, i taki poczet z flagą z "godłem", wita przedstawicieli państw obcych w naszym kraju.
Używanie za granicami kraju flagi biało-czerwonej z herbem budzi też wątpliwości, zwłaszcza wśród cudzoziemców, co do faktycznego wyglądu flagi Polski. W polskim ustawodawstwie flagą państwową nazwano bowiem zarówno flagę biało-czerwoną, jak i biało-czerwoną z godłem Rzeczypospolitej Polskiej. Weksylolog Alfred Znamierowski jest zdania, że flagę biało-czerwoną winno się oficjalnie nazwać "narodową", gdyż od wielu lat jest symbolem narodowym i mieli prawo używać jej wszyscy Polacy. Flaga biało-czerwona z herbem winna stać się "flagą państwową" w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli powinna być flagą urzędów i instytucji państwowych w kraju i symbolem państwa polskiego na arenie międzynarodowej.

- 1 maja minęła 10. rocznica wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Co zrobić z flagami Unii Europejskiej ?

ppłk Marek Kwiecień: Flagi organizacji międzynarodowych w tym Unii Europejskiej nie mają statusu flag państwowych. Powinny zajmować drugie miejsce w stosunku do flag państwowych, tj. po lewej stronie. Flaga Unii Europejskiej powinna być eksponowana na stałe na budynkach, w których mieszczą się siedziby agend UE oraz na granicach stanowiących granice zewnętrzne UE. W innych miejscach flaga UE może być eksponowana w dniach wyborów do Parlamentu Europejskiego, oficjalnych wizyt z udziałem przedstawicieli Unii Europejskiej oraz 9 maja (Dzień Europy). W celach informacyjnych flaga UE może być eksponowana na jednostkach realizujących programy unijne. Przy okazji warto przypomnieć inną kwestię flagi Unii Europejskiej. Polska nie podpisała deklaracji uznającej symbole Unii Europejskiej (deklaracja 52 do Traktatu z Lizbony). Wieloletni ambasador Jan Wojciech Piekarski napisał o tej sprawie tak (artykuł Nieznane skutki traktatu lizbońskiego Jan Wojciech Piekarski, Przegląd, 10 stycznia 2010r.). "Powiewanie flag unijnych przed Pałacem Prezydenckim, Kancelarią Prezesa Rady Ministrów i wielu innych miejscach publicznych oparte było na faktycznym uznaniu przez Polskę tych symboli po przystąpieniu do Unii Europejskiej w 2004 r. Inna sytuacja jest obecnie. Polska nie przystępując do deklaracji 52., nie uznała tych symboli za swoje. Skoro ich nie uznała, trzeba być konsekwentnym i ściągać flagi unijne sprzed państwowych instytucji". Niezależnie od braku litery prawa należy zachować racjonalizm. Eksponowanie flagi europejskiej obok flagi polskiej jest łączeniem idei jedności europejskiej z ideą państwa narodowego. To się nie wyklucza. Prawo powinno być prawem. Swoją drogą Sejm RP problem te powinien rozwiązać natychmiast.

- Flaga, którą z okazji świąt eksponujemy na domu, spłowiała, podarła się. Jak się jej pozbyć?

ppłk Marek Kwiecień: Rzeczywiście, z kwestią poszanowania flagi państwowej wiąże się też problem, jak godnie pozbyć się zniszczonej flagi. Na to jest tylko jeden sposób - tkaninę flagową należy spalić (przed spaleniem flaga powinna być rozcięta, aby rozdzielić barwy), ale... nie publicznie. Nie wyrzucać do śmietnika. Dotyczy to również flagi z papieru, używanej podczas różnego rodzaju uroczystości np. na Rynku Wielkim w Zamościu. W Zamościu jest na to sposób. Aby zamościanom umożliwić w godny sposób pozbycia się zniszczonej flagi od 2 maja 2012 roku w Zamojskim Ośrodku Informacji Turystycznej, Ratusz - Rynek Wielki 13 i Muzeum Zamojskim ul. Ormiańska 30 można ją wrzucić do pojemnika z napisem "USUWANIE FLAGI" - "FLAG DISPOSAL". Jest to pierwsza i jedyna w Rzeczypospolitej praktyczna realizacja ustawy "O godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej..." w tym zakresie.

- Gdzie powinniśmy szukać wiedzy z zakresu posługiwania się i postępowania z flagą Polski?

ppłk Marek Kwiecień: By poszerzyć wiedzę w zakresie postępowania z flagą Rzeczypospolitej i innymi symbolami państwowymi polecam coś nietypowego - dokument pokontrolny NIK z 15 kwietnia 2005r. - Najwyższa Izba Kontroli -"Używanie symboli państwowych przez organy administracji publicznej". Najpełniej wiedzę w zakresie symboli państwowych i ceremoniału znajdzie Pani i wszyscy Czytelnicy w publikacjach znamienitych weksylologów i heraldyków Krzysztofa J. Guzka, Tomasza Orłowskiego, Alfreda Znamierowskiego, Andrzeja Ludwika Włoszczyńskiego.
Może jeszcze na koniec jedno spostrzeżenie wynikające z naszej rozmowy i merytoryczna uwaga dla dziennikarzy, organizatorów publicznych przedsięwzięć samorządowych czy państwowych - flagi się podnosi i opuszcza, natomiast na budynkach flag się nie wywiesza lecz eksponuje!

- Dziękuję za rozmowę.

ppłk Marek Kwiecień: Dziękuję również. Gratuluję organizatorom reaktywacji pierwszego po 75-letniej przerwie "Biegu dookoła Twierdzy Zamość", który był początkiem dzisiejszych zamojskich obchodów Dnia flagi RP. Na koniec zaproponuję hasło i apel na 2 maja, który popularyzuje inicjator i pomysłodawca Dnia Flagi RP Pan Leszek Rodziewicz, Prezes Stowarzyszenia Rodu Rodziewiczów. BĄDŹ DUMNY - WYWIEŚ FLAGĘ.