W najbliższy piątek, 10 października Zamość odwiedzi delegacja z miejscowości Piuro we Włoszech. Nasze miasto odwiedzi około 40 osób: badaczy, naukowców, archeologów, historyków sztuki, przedstawicieli Włosko-Szwajcarskiego Stowarzyszenia wykopalisk w Piuro, (Associazione italsvizzera per gli scavi di Piuro) miejscowości położnej przy granicy Włoch ze Szwajcarią.

Badacze przyjadą do Polski na zaproszenie konserwatora dzieł sztuki Stanisława Kłosowskiego, który od wielu lat pieczołowicie konserwuje leżajskie sanktuarium i klasztor Bernardynów. - Projektantem tegoż kościoła i klasztoru był architekt Antonio Pelacini (rówieśnik Bernarda Morando).

Leżajsk, klasztor Bernardynów, spotkanie z delegacją z Piuro, referaty A. Szykuła-Żygawska i S. Kłosowski, październik 2012 r.

Prowadzone od kilku lat badania nad archiwami dowiodły, że to właśnie z miejscowości Piuro pochodził leżajski architekt.

Odnalezienie tej informacji, przekazanie jej mieszkańcom Piuro zapoczątkowało kilkuletnia już konfrontację naukową, m.in. na łamach czasopism "Plurium" i "Almanach Leżajski". Powstała tez książka zawierająca nowe informacje o Antonio Pelacini (Agnieszka Szykuła-Żygawska, Stanisław Kłosowski, Matki Bożej Leżajskiej wędrowanie źródłami Sanu, Kraków 2011. W tym roku Piurejczycy wyrazili chęć zwiedzenia Zamościa - miasta wpisanego na listę UNESCO.

Śladami wielkich XVII-wiecznych architektów z Piuro w Polsce południowo-wschodniej: Antonio Pelacini, Giovanni Maliverne i Piotr Bonay, to trzydniowa wycieczka na trasie Leżajsk - Zamość - Lublin.

Leżajsk, klasztor Bernardynów, spotkanie z delegacją z Piuro, referaty A. Szykuła-Żygawska i S. Kłosowski, październik 2012 r.

W piątek 10. października uczestnicy wycieczki przyjadą do Zamościa. O godzinie 10.30 spotkają się z prezydentem Zamościa Panem Marcinem Zamoyskim w Ratuszu miejskim. W godzinach 11.00-13.00 przewidziane jest zwiedzanie Zamościa - miasta wpisanego na listę UNESCO oraz wizyta w Muzeum Sakralnym Katedry Zamojskiej.

W programie wycieczki znajdzie się również zwiedzanie barokowego drewnianego kościoła w Krzeszowie nad Sanem - jedynego portowego miasta Ordynacji Zamojskiej (w ubiegłych stuleciach)

* * *

Włoskie miasto Piuro swoją historią sięga czasów cesarstwa rzymskiego, na co wskazują wykopaliska. Pierwsza wzmianka o Piuro jako miejscowości usytuowanej w najszerszym punkcie doliny Bregaglia pojawiła się w 973 roku.

Z Piuro pochodzi wielu artystów, kompozytorów (Nikolaus de Ventretis, Giovanni Bernardo Lucchinetti), budowniczych kościołów i pałaców oraz mostów i fortyfikacji (Joannes di Piuro, Giuliermo Volpi Ponzoni, Francesco Vertemate, Francesco Ventretta, Giovanni Battista Vertemate, Piotr Bonai). W Piuro urodzili się także znani artyści włoskiego malarstwa renesansowego i barokowego (Antonio di Piuro, Nicolo Crollalanza, Sebastiano di Piuro i Domenico Brusasorci). Z Piuro wyszedł Giovanni Rogantino, wykonujący zawód budowniczego organów, autor wielu instrumentów, a następnie ich konserwator w Valtellina i Valchiavenna.

Leżajsk, spotkanie z delegacją z Piuro, październik 2012 r.

W poczet piurejskich artystów - architektów należy w końcu zaliczyć Antonio Pelaciniego, który największe dzieło swojego życia pozostawił w Leżajsku. Przekazanie tej informacji dwa lata temu w Piuro (która wcześniej była nieznana) stało się powodem do dumy dla mieszkańców i władz miasta.

Dalszą historię miasta bogatego i wspaniale rozwijającego się przerwała katastrofa, której nikt z mieszkańców nie przewidział. Miasto położone w dolinie rzeki Mery leży u stóp wysokich szczytów Alp. Ta bliskość gór o złożonej i nierównej budowie geologicznej była powodem wielkiego dramatu miasta. 4 września 1618 roku, po intensywnych opadach deszczu, zbocze góry Conti osunęło się grzebiąc historyczne centrum miasta z tysiącem ich mieszkańców. Przeżyło katastrofę zaledwie kilka osób. Dlatego też Piuro w literaturze naukowej często nazywane jest "Pompejami północy". Wykopaliska prowadzone każdego roku są eksponowane w muzeum położonym w Piuro oraz w Chiavennie. Wśród odnalezionych przedmiotów, które robią niesamowite wrażenie, eksponowane są także złote polskie monety z XVII wieku z wizerunkiem Zygmunta III Wazy. Jest to jednocześnie materialny dowód, że Piurejczycy, przebywając w Polsce, przekazywali zarobione pieniądze swoim rodzinom.

* Fragment artykułu Stanisława Kłosowskiego, zamieszczonego w leżajskiej gazecie "Biuletyn Miejski", z 11.12. 2013 roku, autor opisał Piuro po powrocie z tego uroczego miasta.