Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 62 zagwarantowała obywatelom Polski prawo do udziału w referendum. Każdy obywatel naszego kraju, który w dniu referendum kończy 18 lat i nie jest ubezwłasnowolniony ani też pozbawiony praw wyborczych lub publicznych prawomocnym orzeczeniem właściwego sądu ma prawo udziału w referendum.

Referendum to procedura głosowania powszechnego, w ramach którego obywatele kraju mogą wyrazić swoją wolę co do sposobu rozstrzygnięcia konkretnej sprawy lub spraw odpowiadając na postawione w referendum pytanie lub pytania.

Inicjatywa referendalna w Polsce przysługuje Prezydentowi naszego kraju oraz Sejmowi. Jedynie te organy naszego państwa zostały umocowane do podjęcia decyzji w przedmiocie referendum w sprawach mających szczególne znaczenie dla kraju. Prezydent Rzeczypospolitej może zarządzić referendum ogólnokrajowe za zgodą senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Po wyczerpaniu przywołanej procedury Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poprzedniej kadencji, Bronisław Komorowski skorzystał z uprawnień konstytucyjnych i zarządził na dzień 6 września 2015 roku referendum ogólnokrajowe stawiając przed obywatelami trzy pytania dotyczące jednomandatowych okręgów wyborczych do Sejmu RP, zasad finansowania partii politycznych jak i statusu obywateli w postępowaniu przed urzędami skarbowymi. Jest to już siódme referendum w powojennej Polsce po drugiej wojnie światowej.

W III RP Polacy czterokrotnie wypowiadali się w referendum ogólnokrajowym: w referendum uwłaszczeniowym i prywatyzacyjnym w dniu 18 lutego 1996 r. (dwa referenda zarządzone zostały na jeden dzień) w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r. i  referendum europejskim (akcesyjnym) w dniach 7 i 8 czerwca 2003 r.

W najbliższym referendum obywatele naszego kraju mieszkający w Polsce jak też poza granicami naszego kraju będą mogli uczestniczyć w referendum odpowiadając na trzy następujące pytania:
1. Czy jest Pan/Pani za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej?
2. Czy jest Pan/Pani za utrzymaniem dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa?
3. Czy jest Pan/Pani za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika?

Liczba Polaków uprawnionych do głosowania w referendum wynosi 30 486 693, natomiast liczba obywateli zamieszkałych na terenie objętym nadzorem wyborczym Komisarza Wyborczego w Zamościu (miasto Zamość oraz powiaty: biłgorajski, hrubieszowski, janowski, tomaszowski i zamojski) wynosi 396 810.

W dniu 6 września br. lokale wyborcze czynne będą w godzinach od 6.00 do 22.00 a dzień głosowania poprzedzony będzie ciszą wyborczą rozpoczynającą się w dniu 4 września o godz. 24.00 i trwającą do zakończenia głosowania do godz. 22.00 w dniu 6 września br. Cisza wyborcza to czas, w którym zabrania się prowadzenia jakiejkolwiek agitacji referendalnej pod groźbą odpowiedzialności karnej.

Każda osoba uczestnicząca w referendum otrzyma jedną kartkę do głosowania formatu A-4 koloru białego zawierającą trzy pytania o treści podanej wyżej, opieczętowaną pieczęcią właściwej komisji obwodowej.

By głos był ważny głosujący winien udzielając odpowiedzi na każde postawione pytanie postawić znak "X" (dwie linie przecinające się w obrębie kratki) w kratce z lewej strony pytania obok odpowiedzi pozytywnej "TAK" albo w kratce z lewej strony pytania obok odpowiedzi negatywnej "NIE".

Głos będzie nieważny, gdy głosujący postawi znak "X" w obu kratkach w odpowiedzi na dane pytanie - a więc w kratce obok odpowiedzi pozytywnej "TAK" i odpowiedzi negatywnej "NIE" oraz wówczas, gdy nie postawi znaku "X" w żadnej z kratek w odpowiedzi na dane pytanie.

Nieważny też będzie głos głosującego oddany na nieważnej karcie do głosowania, a więc innej niż karta urzędowa lub na urzędowej karcie lecz nieopatrzonej pieczęcią właściwej obwodowej komisji do spraw referendum.

W każdym lokalu wyborczym dostępne będą dla osób głosujących informacje o sposobie głosowania oraz o warunkach ważności głosu w referendum, dodatkowo członkowie komisji do spraw referendum zobowiązani są udzielić w tym zakresie wskazówek i pouczeń osobom mającym wątpliwości co do sposobu głosowania.

Wynik referendum będzie wiążący jeśli weźmie w nim udział więcej niż połowa obywateli naszego kraju uprawnionych do głosowania. W przypadku referendum wiążącego, w którym na określone pytanie głosujący udzielą odpowiedzi pozytywnej większością głosów właściwy organ państwowy zobowiązany będzie podjąć czynności zmierzające do wydania aktu normatywnego w celu realizacji wiążącego wyniku referendum. Ustawodawca zakreślił dla tych czynności 60 dniowy termin liczony od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Uchwały Sądu Najwyższego stwierdzającej ważność referendum. W sytuacji, gdy w referendum frekwencja będzie niższa od podanej wyżej, referendum będzie miało jedynie charakter opiniodawczy.

Referendum przeprowadzało będzie w Polsce 27.435 obwodowych komisji do spraw referendum, w tym na obszarze nadzoru Komisarza Wyborczego w Zamościu czynności referendalne przeprowadzi 455 obwodowych komisji do spraw referendum, a 17 z nich to komisje w lokalach wyborczych utworzonych w szpitalach, zakładach karnych i domach pomocy społecznej.

Podobnie jak w wyborach prezydenckich obywatele uprawnieni są głosować osobiście idąc do lokalu wyborczego lub korespondencyjnie. Z głosowania korespondencyjnego skorzysta w naszym terenie zaledwie 11 obywateli, co dowodzi, że ta forma głosowania nie jest jeszcze u nas dostatecznie rozpowszechniona. Inną formą głosowania znaną polskiemu prawu wyborczemu jest głosowanie przez pełnomocnika. Z tej instytucji zamierza skorzystać tylko 10 obywateli, tylu bowiem złożyło wnioski o umożliwienie głosowania przez pełnomocnika. Należy przypomnieć, że wyniki referendum w obwodzie podobnie jak wyniki wszystkich wyborów ustala właściwa komisja obwodowa a efektem głosowania obywateli i pracy komisji jest protokół określający między innymi ilość: obywateli uprawnionych do udziału w referendum, obywateli biorących udział w referendum, kart wydanych głosującym oraz kart wrzuconych do urny i wyjętych z urny przez komisję, głosów ważnych oddanych w odpowiedzi na każde z zadanych pytań, głosów pozytywnie oddanych na każde z pytań zawartych na karcie do głosowania i głosów negatywnych oddanych na każde z pytań, kart nieważnych, osób głosujących przez pełnomocnika oraz głosujących korespondencyjnie. Zbiorcze dane z obszaru działania każdego komisarza wyborczego w kraju zawierał będzie protokół zbiorczy obejmujący wyniki ze wszystkich obwodów będących w nadzorze każdego z komisarzy.

W referendum jedynie na szczeblu obwodu do czynności referendalnych powołane są komisje obwodowe. Komisarze wyborczy samodzielnie dokonują oceny pod względem formalno-prawnym wszystkich protokołów z głosowania w referendum ogólnokrajowym w obwodach będących w ich nadzorze a następnie sporządzają i przedstawiają Państwowej Komisji Wyborczej protokół zbiorczy z nadzorowanego obszaru wraz z protokołami cząstkowymi. Państwowa Komisja Wyborcza ustala wyniki zbiorcze z całego kraju oraz z obwodów utworzonych zagranicą oraz na polskich statkach morskich i podaje je do publicznej wiadomości. Stwierdzenie zaś ważności referendum ogólnokrajowego należy do kompetencji Sądu Najwyższego.

W referendum ogólnokrajowym w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikowanie Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej przeprowadzonym w Polsce w dniach 7 - 8 czerwca 2003 r. frekwencja w kraju wyniosła 59,00 %. W województwie lubelskim frekwencja była nieco niższa i wyniosła 55,45 %. O tym, czy Polacy uznają potrzebę uczestniczenia w referendum za ważną dla kształtującej się wciąż demokracji w naszym kraju dowiemy się po przeprowadzeniu referendum gdy ostateczne wyniki głosowania poda do publicznej wiadomości Państwowa Komisja Wyborcza.

Szczegółowe informacje o referendum, dotyczące między innymi, danych o obwodach głosowania ich granicach, siedzibach lokali wyborczych i lokali dostosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych dostępne są na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej: www.pkw.gov.pl