Zamość ma perłę w swojej koronie! - mówił o Orkiestrze Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego Paweł Sztompke podczas galowego koncertu z okazji jubileuszu 140-lecia Namysłowiaków, który odbył się w Zamojskim Domu Kultury. Podczas gali przypomniano historię dostojnej Jubilatki, ilustrując ją dwoma filmami dokumentalnymi (05.11.).

Najkrótszą recenzję prezentu muzycznego - galowego koncertu, jakim Orkiestra Symfoniczna obdarowała zamojską publiczność w piątkowy wieczór, można zawrzeć w słowach wyrażonych przez Platona: "Muzyka daje duszę wszechświatowi, skrzydła umysłowi, lot wyobraźni, a wszystkiemu życie". Nie mamy dowodów, iż te słowa znane były Karolowi Namysłowskie 140. lat temu, ale możemy przyjąć, iż to one przyświecały założycielowi Orkiestry Włościańskiej, kiedy powoływał ją do życia. Sens muzyki w życiu człowieka bez wątpienia genialnie rozpoznał maestro Tadeusz Wicherek, od 15. lat dyrektor i dyrygent Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu. Dodajmy jeszcze, iż to Konfucjusz powiedział, że "Muzyka dostarcza przyjemności, bez której natura ludzka nie może się obejść". Za słowami "Bez muzyki, życie byłoby pomyłką" stoi sam Fryderyk Nietzsche. Pytanie, jakich słów użyliby filozofowie, gdyby mogli wysłuchać muzyki Karola Namysłowskiego w wykonaniu "Namysłowiaków"? Może, iż ta muzyka to najpiękniejszy, wręcz boski sposób na komunikację utalentowanego człowieka z drugim człowiekiem?

Przypomnijmy, że Orkiestra Symfoniczna im. Karola Namysłowskiego jest kontynuatorką Włościańskiej Orkiestry, założonej przez Karola Namysłowskiego. Dziś, po 140 latach dalej tworzy piękną historię, przypominając o dziedzictwie, edukując i promując wartościową muzykę.

Komentarz do pierwszej części filmu dokumentalnego "Historia Orkiestry" - lata 1881 -2006 autorstwa Pawła Sztompke.

- Jest to najstarsza Orkiestra Symfoniczna, która powstała jeszcze pod zaborami. To jedyny Zespół, który odzyskał niepodległość wraz z całą Polską. Wcześniej Zespół grał symfoniczną muzykę ludową, napisaną przez Karola Namysłowskiego, a w tej chwili jest to w pełni profesjonalny Zespół, który wykonuje najtrudniejsze partytury muzyczne, operuje nowoczesnym językiem orkiestrowym - w wypowiedziach radiowych podkreślał Tadeusz Wicherek i Paweł Sztompke, znany dziennikarz radiowy, recenzent muzyczny na stałe związany z Programem I Polskiego Radia, promotor zamojskiej Orkiestry i konferansjer wielkich wydarzeń muzycznych realizowanych przez Namysłowiaków, który podczas jubileuszowej gali zaprezentował rys historyczny Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu.

-Karol Namysłowski, wybitny artysta, dyrygent, patriota i wizjoner polskiej muzyki ludowej jest twórcą Orkiestry Włościańskiej będącej synonimem polskości, grającej pokrzepieniu serc polską muzykę ludową oraz pieśni i tańce ludowe. Pamiętna data to 4 listopada 1881 roku. To są imieniny Karola i jednocześnie początek 140. letniej historii tej niezwykłej Orkiestry z Chomęcisk nieopodal Zamościa. Po pierwszych występach wiejskich muzyków w Lublinie, miejscowy dziennikarz napisał te słowa: "Tłumy zalegają salę koncertową, wszyscy podnoszą się z miejsc, ruszają, widać falowanie głów, każdy chce jak najszybciej widzieć estradę. Wyszło ich 27, w świdkach białych, włościańskich. Brzmi nasza swojska, ochocza, a przy tym rzewna nuta, serce rośnie."

Pierwsza okrągła rocznica orkiestry to jest rok 1891. Wczesnym rankiem muzycy w strojach ludowych zebrali się przed domem Namysłowskich i wykonali marsza, który po raz pierwszy grany był 10 lat wcześniej. Hejnałem staropolskim powitali swojego dyrektora, wręczając mu kwiaty, batutę z kości słoniowej i tablo z napisem: "Swojemu Dobroczyńcy z serca wdzięczni uczniowie". Od 1904 roku z Orkiestrą Włościańską występował najstarszy syn Karola Namysłowskiego Stanisław, znakomity skrzypek wirtuoz, po mistrzowsku władający również batutą. Przez wiele lat pracował z Orkiestrą, będąc godnym następcą swojego ojca. Rok 1925 - wyjazd do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie Polonii Amerykańskiej. Tamtejsza prasa pisała w sposób następujący: "Wy, Namysłowiacy, jacy przyjechaliście do nas! A ten huragan oklasków, ten wspaniały nastrój wielotysięcznej publiczności polskiej był Wam hołdem, zachętą i podziękowaniem. Grajcie nam te mazurki, te oberki. To uszy cieszy. Na filmie zaprezentowano historyczną mapę miejscowości, w których Orkiestra Symfoniczna zagrała koncerty przed wojną, w tym - trasę tournée po Rosji w roku 1908.

Następnie pieczę nad Orkiestrą objął Czesław Kęstowicz. Uczynił to na prośbę Namysłowiaków, z których część była jego towarzyszami broni. To był bardzo trudny czas dla 30 osobowego Zespołu borykającego się z poważnymi kłopotami finansowymi. Nowy dyrektor zapoczątkował współpracę z Rozgłośnią Lubelską Polskiego Radia. Funkcję dyrektora pełnił 4 lata, a jego następca pan Zbigniew Pawelec prowadził Zespół przez kolejne dwa lata.

Natomiast najdłużej funkcję dyrektora Orkiestry Włościańskiej pełnił pan Józef Przytuła. Głównym celem jego działalności było zachowanie unikatowego charakteru Zespołu, stałe podnoszenie poziomu artystycznego Zespołu, pozyskiwanie młodych muzyków, nawiązywanie współpracy z polskimi kompozytorami i firmami fonograficznymi. Dzięki jego staraniom Orkiestra pozyskała pierwszą własną siedzibę, będącą wówczas siedzibą ważną, w odrestaurowanej zabytkowej Nowej Bramie Lwowskiej. To był rok 1991 i jednocześnie jubileusz 110-lecia istnienia Zespołu.

Ogłoszony w roku 1977 konkurs na stanowisko dyrektora i dyrygenta zamojskiej Orkiestry wygrał pan Adam Kowalczyk, znakomity organizator, wspaniały administrator walczący o upaństwowienie Zespołu. Za jego kadencji w latach 1977-1985 znacznie zwiększyła się liczba koncertów. Instytucja nawiązała kontakty z wieloma przedsiębiorstwami, instytucjami kultury i organizacjami społecznymi. Kierował on nagraniami płytowymi, a Telewizja Polska zaprezentowała dwa filmy o historii Namysłowiaków.

I wreszcie lata 1986-2006 to czas kiedy pan Józef Przytuła po raz drugi piastował funkcję dyrektora zamojskiej Orkiestry. Jako dyrygent współpracował z nim pan Władysław Swacha, wieloletni koncertmistrz Zespołu. Do budowania legendy zamojskiej Orkiestry przyczyniła się niewątpliwie bogata działalność pana Józefa Przytuły realizującego przez długie lata misję przekazywania z pokolenia na pokolenie tradycji Zespołu i jego wartości, bezcennej dla kultury narodowej.

Prezentacji dokumentalnego filmu z historii Namysłowiaków towarzyszyła muzyka ludowa w wykonaniu Namysłowiaków.

* * *

Dzisiaj Orkiestrę tworzą zawodowi muzycy w większości absolwenci wyższych uczelni muzycznych. Zmienił się status zawodowy i społeczny członków orkiestry ale nie zmienił się jej symfoniczny charakter. Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Orkiestry od 2007 roku jest Tadeusz Wicherek. Dotychczasowe osiągnięcia tej najstarszej w Polsce orkiestry symfonicznej (o 20 lat starszej od Filharmonii Narodowej), nakreśliły imponujący wizerunek tej instytucji, budujący kulturę muzyczną, regionu i kraju, a także promującego Polskę poza jej granicami.

Realizowane przez orkiestrę inicjatywy, wpłynęły na kształtowanie świadomości i poczucia estetyki odbiorców muzyki, a także na pogłębianie ich wrażliwości artystycznej. Przez lata aktywnej działalności, promującej narodową kulturę, głęboko zaznaczyła ona swoją obecność w pejzażu kulturalnym kraju, a także poza jego granicami. Koncertowała m. in. w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Niemczech, Austrii, Francji, Bułgarii, Rumunii, Rosji, Czechach, na Białorusi i Ukrainie oraz w wielu miastach kraju, w najbardziej prestiżowych salach koncertowych m. in.: w Filharmonii Narodowej, Sali Kongresowej PKiN, Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, w Sali Polskiej Filharmonii Bałtyckiej.

Z orkiestrą współpracuje wielu uznanych artystów: śpiewacy, piosenkarze, zespoły, chóry oraz dyrygenci. Występowali z Namysłowiakami między innymi: Marek Bałata, Hanna Banaszak, Ewa Bem, Jan Jakub Bokun, Jacek Borkowski, Bartosz Bryła, Łukasz Borowicz, Mariola Cieniawa, Kaja Danczowska, Marek Drewnowski, Bogusław Kaczyński, Małgorzata Dybowska, Józef Kański, Sławomira Łozińska, Feliks Gałecki, Zbigniew Graca, Tamara Granat, Aleksander Gref, Krzysztof Jakowicz, Jakub Jakowicz, Lidia Kłobucka, Konstanty Andrzej Kulka, Kazimierz Kowalski, Jarosław Lipko, Pola Lipińska, John Lord, Bernard Ładysz, Waldemar Malicki, Anita Maszczyk, Leszek Możdżer, Maciej Niesiołowski, Janusz Olejniczak, Małgorzata Olejniczak, Piotr Paleczny, Bogdan Paprocki, Zbigniew Pawlicki, Wanda Polańska, Zbigniew Raubo, Jacek Rogala, Wojciech Siemion, Leszek Skrla, Jagoda Sokołowska, Bogna Sokorska, Stanisław Soyka, Dariusz Stachura, Jarema Stępowski, Jerzy Sterczyński, Tomasz Strahl, Ella Susmanek, Janusz Szrom, Paweł Sztompke, Dariusz Tokarzewski, Sławomir Tomasik, Magda Umer, Ewa Uryga, Piotr Wajrak, Jan "Ptaszyn" Wróblewski, Edward Wolanin, Cezary Żak i wielu innych.

Druga część filmu dokumentalnego, zaprezentowanego podczas galowego koncertu, pokazała rozmach pod względem przedsięwzięć muzycznych wykreowanych przez kolejnego ważnego dla rozwoju Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego wybitnego artysty, dyrygenta, i wizjonera muzyki symfonicznej, ale także sięgającego po rockowe i popowe brzemienia, także muzykę filmową maestro Tadeusza Wicherka. Dyrektor i dyrygent Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego Tadeusz Wicherek przyjął złotą zasadę: w swoim repertuarze należy mieć wszystkie gatunki muzyczne i operować nowoczesnym językiem orkiestrowym, zachowując z należytą estymą tradycję i dziedzictwo założyciela Namysłowiaków.

* * *

Ten krótki rys historyczny to zaledwie namiastka 140. lat historii Orkiestry. Wszystkim polecamy przepiękny album, wydany z okazji 140. Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu, pt.: "Przeszłość, Teraźniejszość i Przyszłość...", którego autorką jest Małgorzata Dybowska, zamościanka, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, od 1989 r. współpracująca z naszą Orkiestrą przy Zamojskich Dniach Muzyki. Uhonorowana przez Prezydenta Zamościa tytułem Animatora i Ambasadora Kultury Zamościa. Wyróżniona w 2019 r. w Alei Sław.