Historia II wojny światowej, historia zrywów niepodległościowych nie budzi dziś już tak wielkich emocji jak wybuchające nowe konflikty. O najnowszym konflikcie zbrojnym pomiędzy Rosją a Gruzją, a może nawet Rosją a resztą świata, mówią zamojscy historycy: dr Jacek Feduszka z Muzeum Zamojskiego i dr Jacek Danel z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Zamościu.

Panów historyków pytam czy historia się powtarza?

Dr Jacek Danel - Moim zdaniem historia się nie powtarza.

Dr Jacek Feduszka - Jest to nowa jakość, mimo, że można snuć pewne porównania.

Teresa Madej - Sztuczki wojenne nie są już takie same?

Dr Jacek Feduszka - Mechanizm prowadzenia współczesnej wojny, czy też prowadzenia w sposób konwencjonalny w ograniczonym zakresie, jest nieco odmienny, niż to się wcześniej praktykowało. Okres "zimnej wojny" jest istotny dla porównań, jeśli chodzi o działania w małej skali. W mojej ocenie, Rosja jednak, przynajmniej na Kaukazie stawia wszystko na jedną kartę. Musi być po jej myśli i bezwzględnie nie dopuszcza innego rozwiązania.

Dr Jacek Danel - Rosja doskonale wie, że Unia Europejska nic nie zrobi, nie kiwnie palcem, bo jej zależy na gazie i ropie. Niemcy także. To jest niepokojące, bo jeśli mamy być w Unii Europejskiej, która będzie bronić interesów Rosji i Niemiec, to nie wiem czy tam jest nasze miejsce. To jest dziś zasadnicza sprawa. W naszym interesie jest obrona niepodległości, a tu są poważne obawy. Teraz jest Gruzja, potem będzie Ukraina. Może pójść o flotę czarnomorską.

Dr Jacek Feduszka - Jest to jeden z poważniejszych problemów geofizycznych obecnie, przed którym stanęła Unia Europejska i Stany Zjednoczone.

Teresa Madej - Przychodzi mi do głowy taka spiskowa teoria dziejów, że prezydent Gruzji pod wpływem USA zdecydował się na swoje posunięcie i konflikt z Rosją, by w ten sposób wszyscy przekonali się do tarczy z uwagi na zagrożenia ze strony Rosji? Czy Sakaszwili nie zaryzykował zbyt dużo?

Dr Jacek Danel - Trudno powiedzieć, czy to nie idzie zgodnie z rosyjska propagandą, chociażby ostatnie wystąpienie Ławrowa w Moskwie. Ludzie poparli Sakaszwilego. A to, że Amerykanie go podmienią za jakiś czas, to tak twierdzi prasa rosyjska, bo w ich interesie jest żeby ustąpił, bo wtedy nie będzie aspiracji Gruzji do NATO. Zauważyłem w polskim interncie, że jest atak zwolenników Rosji na Gruzję, być może to piąta kolumna. Teraz wszystko zależy do Stanów Zjednoczonych, jak zareagują. Czy tak jak zareagował Regan w 1981 roku? Czy Rosję wyrzucą z G8, usuną z kilku innych stowarzyszeń? Jeśli tego nie będzie, to Rosja uzna, że może takie rzeczy robić. To jest taki test na Zachodzie, do czego jeszcze mogą się posunąć.

Dr Jacek Feduszka - Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden element, o którym w tych rozważaniach geopolitycznych zapomina się, argument czysto praktyczny - to wykorzystanie przez Rosję każdego punktu zapalnego, a Kaukaz jest takim punktem zapalnym. O sytuację prowokacyjnej jest bardzo łatwe. Dodatkowo, Rosja utraciła kontrolę nad tranzytem ropy naftowej znad Morza Kaspijskiego w kierunku Europy Zachodniej. Jest to ten rurociąg, który właśnie biegnie przez Gruzję i to się im nie może podobać.
Rosja wykorzystuje konflikty narodowościowe, zaognione od lat dziewięćdziesiątych, przykładem jest Dagestan, Abchazja, gdzie ścierają się nacje, niekoniecznie do siebie nastawione pozytywnie. Jest jeszcze przyczyna ekonomiczna, brak kontroli nad pewnymi przedsięwzięciami gospodarczymi, a w efekcie ścisła współpraca Gruzji ze Stanami Zjednoczonymi, co umykało i umknęło uwadze Rosji. Działania rosyjskie na terenie Gruzji, czy na części terytorium suwerennego państwa, one się wpisują w całokształt polityki, jaka ma tam miejsce.

Dr Jacek Danel - Rosja, o czym się zapomina, wykorzystuje błędy Unii Europejskiej, błędy w polityce zagranicznej. Bo Unia nie ma skoordynowanej polityki zagranicznej, każdy robi na własną rękę politykę, Niemcy robią swoją, Anglia swoją, a mówi się o wspólnej polityce. Uważam, że takim głównym błędem polityki zagranicznej Unii, również polityki zagranicznej Donalda Tuska i jego ministra spraw zagranicznych Sikorskiego, to było uznanie Kosowa. Uznanie państwa, które nie istniało, sztucznego, tylko dlatego, że uznali go Amerykanie - to nie było w naszym interesie.
Ja się obawiam jednego, że Rosja powie tak: wyście uznali Kosowo to mu uznamy Abchazję i Osetię Południową, bo jaka jest różnica pomiędzy Kosowem a tymi państwami, wyście dali nam przykład.
Polska Rosji nie jest potrzebna, Rosja Polski nie szanuje, nie będzie żadnych dobrych stosunków między Polską a Rosją, ponieważ Rosja jest na drodze ku imperium. Nasze interesy na Ukrainie, w Gruzji nie są interesami Rosji. Trzeba się przestać łudzić, że są możliwe jakieś interesy z Rosją.

Rozmowa miała miejsce w dniu 15 sierpnia br., podczas Święta Wojska Polskiego w Zamościu.