Z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich ( 23.04.) prezentujemy rozmowę z Danutą Kawałko dyrektor Książnicy Zamojskiej w celu przybliżenia czytelnikom działalności tej zacnej instytucji kulturalnej.
c - Jak doszło do zmiany nazwy z Biblioteki na Książnicę?

Danuta Kawałko - Zamojska biblioteka miała szereg nazw. Było to zależne od tego, jaki status w danym momencie pełniła. W 2008 roku, ówczesna pani dyrektor Krystyna Gruszka, podjęła inicjatywę by zmienić nazwę Miejskiej i Powiatowej Biblioteki na Książnicę Zamojską. Nazwa ta jest konkretną nazwą własną i wpisuje się w trend ogólnopolski by biblioteki nazywać książnicami, jakkolwiek słowo książnica ogranicza się do miejsca gromadzenia książek. Natomiast rola dzisiejszej biblioteki to: zakupy książek, ich opracowanie i gromadzenie oraz prowadzenie szeregu działań kulturalno - edukacyjnych, które mają na celu pozyskanie nowych czytelników, bo jak wiadomo, jest ogólnie niebezpieczne zjawisko zmniejszania się liczy czytelników.

- Korzysta pani z doświadczenia zawodowego w bibliotece WSZiA. Jakie są różnice w kierowaniu tymi jednostkami?

Danuta Kawałko - Są to dwie zupełnie inne biblioteki. W bibliotece akademickiej jest to praca głównie ze studentami, pracownikami naukowymi i jest zapotrzebowanie na literaturę bardzo konkretną. Biblioteka publiczna pracuje dla różnych grup czytelników pod względem wieku i statusu zawodowego - jest dla wszystkich. W Książnicy pracuję od grudnia 2007 roku. Najtrudniejszą rzeczą jest zarządzanie pięćdziesięcioosobowym zespołem, takiego doświadczenia nie posiadałam. Uczę się sprawozdawczości, pisania wniosków, poznaję inny wymiar biblioteki publicznej.

- Jak przedstawiają się statystyki biblioteki - ilość czytelników, zbiorów.

Danuta Kawałko - Dane za rok 2009 to 17 300 czytelników z miasta Zamościa i powiatu zamojskiego. Posiadamy 240 tys. jednostek zbiorów bibliotecznych. W zdecydowanej większości to książki, są płyty - książki "mówione", filmy - dokumenty życia społecznego. W ubiegłym roku Książnica prenumerowała 74 tytuły. Niestety zakupiliśmy tylko 4 tys. książek, choć powinno się ich zakupić trzy razy więcej, aby odnawiać księgozbiór, ale nie pozwalają na to problemy finansowe. Książnica w 2009 roku wypożyczyła czytelnikom 390 tys. jednostek bibliotecznych. Jest to porównywalne z ubiegłymi latami. To wynik 150 tys. wizyt czytelników w Książnicy. Te liczby obrazują przekaz społeczny jaki ma instytucja w społeczności.

- Nie ma w tej statystyce imprez kulturalnych, których organizatorem jest Książnica.

Danuta Kawałko - To dodatkowa działalność każdej biblioteki publicznej. W każdym miesiącu podejmowane są takie inicjatywy. Są spotkania cykliczne - Zamojskie Biesiady Literackie - ok. dziesięciu w roku. W ramach Biesiad są organizowane spotkania z autorami książek, z wydawcami i regionalistami. Jest także Dyskusyjny Kluby Książki, Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych, który prowadzi działalność na rzecz osób chorych i niepełnosprawnych. Raz w tygodniu organizujemy czwartki - spotkania z czytelnikami, także w oddziałach dla dzieci i młodzieży, czyli w bibliotekach filialnych. Ma to na celu promocję książki i czytelnictwa, pozyskiwanie nowych czytelników. Utrzymanie czytelników jest dużym wyzwaniem.

- Tym celom służą także prowadzone akcje: "Czytaj książki" i "Cała Polska czyta dzieciom".

Danuta Kawałko - Są to podobne akcje lecz o innym wymiarze. "Cała Polska czyta dzieciom" jest to inicjatywa ogólnopolska, podjęta w 2001 roku przez Fundację ABC 21. Ma na celu promowanie głośnego czytania dzieciom każdego dnia. To czytanie powoduje rozwój osobowy dziecka i zachęcenie do obcowania z książką. Przez wszystkie lata Książnica uczestniczyła w tej akcji za co zdobyliśmy najwyższe wyróżnienie - "Super statuetkę" za 2007 r. Czytanie książek odbywa się w bibliotece, w punktach filialnych a także w przedszkolach, gdzie panie bibliotekarki głośno czytają dzieciom.

- Od kilku lat Książnica mieści się w nowym obiekcie, w dobrych warunkach. Proszę powiedzieć o nowoczesnych instrumentach jakimi posługuje się Książnica, czyli katalogu elektronicznym. Komu służy?

Danuta Kawałko - Książnica jest skomputeryzowana od 2006 r. i katalog online dostępny jest także od 2006 r. Na etapie opracowania książek służy bibliotekarzowi, teraz służy czytelnikom, którzy mogą z dowolnego komputera z dostępem do sieci przeglądać ten katalog według różnych kategorii: autora, tytułu, miejsca i roku wydania czy tematyki, jakiej się poszukuje - hasła przedmiotowego. W ubiegłym roku we wrześniu pojawiła się zakładka "Bibliografia Zamojszczyzny", gdzie znajduje się ponad 60 tys. przypisów bibliograficznych - książek i czasopism poświęconych regionowi, rozumianemu szeroko, czyli Roztocze, Ordynacja Zamojska, teren dawnego województwa zamojskiego i diecezji zamojsko-lubaczowskiej.

- Ciekawią mnie cymelia znajdujące się w Książnicy. Jakie są te najstarsze i te najciekawsze, które są zapewne dostępne tylko na miejscu i to nie wszystkie.

Danuta Kawałko - To byłoby nierozsądne gdybym zdradzała takie tajemnice. Książnica w swoich zbiorach ma niewiele starodruków. Posiadamy w depozycie księgozbiór, który jest własnością Rodziny Zamoyskich. Jest to narodowe dziedzictwo kultury.

- Książnica wydaje swoje wydawnictwo - "Bibliotekarz zamojski".

Danuta Kawałko - On ma niewielki nakład i zasięg. Dokumentuje życie naszej biblioteki i bibliotek z regionu zamojskiego. Tego typu czasopismo posiada większość bibliotek o statusie naszej Książnicy. Od ubiegłego roku cześć artykułów z "Bibliotekarza zamojskiego" jest dostępna online.

- Jakie są plany Książnicy na rok 2010?

Danuta Kawałko - Planujemy zakupy, opracowanie książek i obsługę czytelników. Jeśli chodzi o automatyzację - będziemy wprowadzać nową wersje systemu bibliotecznego, który niesie nowe możliwości opracowywania dokumentów. Planujemy szereg wystaw rocznicowych - związanych z okrągłą rocznicą śmierci hetmana Jana Zamoyskiego, 30-lecia Zamojskiej "Solidarności" itp. Ten rok w pracy edukacyjno-kulturalnej zdecydowanie jest zdominowany Fryderykiem Chopinem. Pracę z "Chopinem" już rozpoczęliśmy i będzie trwała aż do października. Odbywają się zajęcia z młodym czytelnikiem, które będą inspiracją do konkursów plastycznych i literackich.

- A jakie książki czyta dyrektor Książnicy Zamojskiej? Jak wyłapać tę najbardziej interesującą książkę?

Danuta Kawałko - Byłoby to źle widziane, gdybym powiedziała, że nie mam czasu na czytanie książek. Od wielu lat koncentruję się na czytaniu literatury popularno-naukowej, literaturze pięknej poświęcam mniej czasu. Zachęcam do przeczytania książki "Kieszonkowy atlas kobiet" Sylwii Chutnik. Ja przeglądam internetowe księgarnie, czytam recenzje. Zawsze taką informację można otrzymać od bibliotekarza. Zapraszam za Zamojskie Biesiady Literackie i Dyskusyjne Kluby Książki, gdzie dyskutuje się o książkach polecanych przez krytyków.

- Dziękuję za rozmowę.

PS Rozmowa została przeprowadzona w dniu 17 marca 2010 r.