Ponad 800-stronicowa "Encyklopedia Miasta Zamościa" Andrzeja Kędziory, regionalisty, dyrektora Archiwum Państwowego w Zamościu to osiągnięcie na miarę rekordu Guinnessa. Od dwóch tygodni można ją zakupić w Zamojskim Ośrodku Informacji Turystycznej.

Od pierwszego wydania "Encyklopedii Miasta Zamościa" minęło 11 lat. Przez kolejne jedenaście lat powstawała jej rozszerzona wersja. Obietnicę drugiego wydania złożył Andrzej Kędziora w 2009 roku podczas przyznania mu zaszczytnego tytułu Zamojska Osobowość Roku "Morando 2008".

Drugie wydanie "Encyklopedii Miasta Zamościa" jest obszerniejsze o 100 proc. materiału, zarówno jeśli chodzi o ilość haseł i informacji. To 5 tys. haseł, 100 tys. wierszy na 833 stronach. Encyklopedię otwiera hasło - Abdułłach-Ogły Antoni i Bolesław - piekarze, Turcy; których słynne chlebki zbożowe "od Turka" na miodzie, czarnej kawie z cynamonem i rodzynkami cieszyły się miejscową sławą. Zamyka - "Żywe szachy" przedstawione 9 i 11.VI.1939 o 17.00 w ramach Dni Zamościa w Rynku Wielkim (kwartał płd.-zach.), jako widowisko osnute na epizodzie oblężenia Zamościa z "Potopu" - "Żywe szachy - Szwedzi pod Zamościem".

Pomiędzy tymi hasłami znajdzie Czytelnik szeroką, usystematyzowaną wiedzę, jak na encyklopedystę przystało, o tym co w pojęciu autora jest ważne, godne uwagi w Zamościu i jego dziejach. Wypełnia ją informacjami o ludziach, rzeczach, zdarzeniach. I stawia na słowo, na kolejne o obszerniejsze hasła, na jeszcze więcej informacji, faktów.

"Jak pisze autor w słowie wstępnym - Książka jest wielkim, zwartym źródłem wiedzy o Zamościu, także czasem praktycznej. Jest także książką do poczytania. Są tu więc informacje przeplecione cytatem, ciekawostką, anegdotą, zaskakującym niekiedy zestawieniem danych.

Przyjmując, że 10 kwietnia 1580, dzień ogłoszenia lokacji Zamościa był dniem pierwszym - 1.I.2012 był w dziejach miasta dniem nr 157 704" - czytamy pod hasłem "Tyle było dni" zawartym w "Encyklopedii Miasta Zamościa".

W encyklopedii, obok biogramów członków rodziny Zamoyskich, znajdziemy informacje o sławnych osobach urodzonych w Zamościu, jeszcze sławniejszych osobach i dostojnikach wizytujących nasze Miasto, także notkę o linoskoczku Kolterze oraz biogramy współczesnych zamościan. Opisane zostały kamienice i ulice Zamościa oraz wszystkie tablice pamiątkowe, nawet już nieistniejące. Poznamy nasze związki z USA i Warszawą. Pod hasłem "Film ludzie" w ramce znajdziemy ciekawostkę: "Dlaczego Cię nie było w Zamościu" - kwesta z Filmu "Śniadanie do łóżka" z 2010 r.

Książka "Encyklopedia Miasta Zamościa" pełna jest też zaskakujących haseł. Pod hasłem: "diabły" dowiemy się, że pod Zamościem miał znajdować się jeden z dwu otworów prowadzących do piekła. Hasło "pręgierz" da odpowiedź na pytanie kogo ścięto. Poznamy też - pod hasłem "targ i targowiska" dane na temat "Ruchu na targowisku zwierzęcym w latach 1938 - 1941".

Andrzej Kędziora, dla którego zbieranie faktów do encyklopedii jest sposobem na życie, rodzajem przyjemności, takim chyba swoistym skrzywieniem psychicznym na zawsze - jak mówi o sobie, jest indywidualistą. Miał pewną wizję takiej encyklopedii. Nie chcąc przekonywać do niej współpracowników, wolał zrealizować ją w pojedynkę, oczywiście nie zamykając się na sugestie.

"Zakręcony" pozytywnie na punkcie historii Zamościa Andrzej Kędziora włączył do swojej książki całe mnóstwo haseł, z których, można domniemywać, zrezygnowali by współpracownicy. I dlatego obok haseł "Złoto zamojskie", "Złota Siódemka" czy "Demonstracje, manifestacje, pochody, wiece" - tu oryginalna ciekawostka - "Kolejność w pochodzie ku czci marszałka Piłsudskiego (12.V.1938), mamy także informacje o ciuchlandach, UFO, duchach i strachach, czarownicach, czyli co "zeznały mieszczki wtrącone w 1664 r. do więzienia". Dowiemy się ile książek posiada w swoim księgozbiorze Marcin Zamoyski, a ile Jacek Krzysztof Danel. Znajdujemy też sympatyczną anegdotę jak to jeden z zamościan, w czasach studenckich, nie podzielił się kartkami na wódkę z Kazikiem Staszewskim.

Andrzej Kędziora podpisuje drugie wydanie "Encyklopedii Miasta Zamościa", fot. Marek Madej

- Starałem się zrobić to jak najlepiej, aby wszystkiego było jak najwięcej. Encyklopedia jest zazwyczaj wydawnictwem zbiorowym, a skoro jest moja, jest indywidualnym dziełem - to mogą być jakieś subiektywne hasła. Jest więcej kultury. Do wielu haseł dochodziłem długą drogą. Chciałem aby ta wiedza, którą zbieram przez kilkadziesiąt lat, została zgromadzona w jednym miejscu - powiedział autor, prezentując książkę podczas uroczystości przyznania tytułu "Morando 2011" Marii Król.

Pytany trzy lata temu dyrektor Andrzej Kędziora o plany - odpowiadał: Encyklopedia, encyklopedia, encyklopedia, może druk kalendarium zamojskiego do którego mam przeszło 3 tysiące dat...

- Czy teraz nastąpi spokój ducha?

- Nie, mam na uwadze wydawnictwo drobniejsze. W domu już powiedziałem, że następna rzecz jaką wydam będzie miała szesnaście stroniczek. Ale dzieją się nowe rzeczy i już trzeba je zbierać do encyklopedii internetowej online.

Jako przewodnik turystyczny Zamościa chylę czoła nad pracowitością i ogromną pasją autora poznając kolejne informacje z "Encyklopedii Miasta Zamościa". Sądzę, że podzieli moje zdanie znacznie więcej osób, może nawet 800, bo taki jest nakład książki. To wielkie przedsięwzięcie indywidualne, bez instytucjonalnego zaplecza. To ogromne wyzwanie, którym autor żyje od prawie ćwierć wieku. W przedostatniej fazie pracy nad książką korektorski trud podjęła żona regionalisty - Katarzyna Kędziora i przez wiele tygodni zczytywała setki stron.

Encyklopedia ukazała się dzięki pomocy finansowej Prezydenta Marcina Zamoyskiego, Aleksandra Łukasza oraz Wydawnictwa Zamojskiego Sp. z o.o., PWSZ w Zamościu i BSI Biura Szybkiej Interwencji S.J Z. Mroczek i Wspólnicy. Książka w twardej oprawie kosztuje 97 zł, w miękkiej - 87 zł.

Andrzej Kędziora "Encyklopedia Miasta Zamościa", Zamość 2012 r. Druk "Attyla" SJ Zamość, redakcja, skład, formatowanie - autor, str. 833, nakład 800 egz.

* * *

Andrzej Kędziora - Mgr bibliotekoznawstwa, autor książek o Zamościu, m.in. "Encyklopedii Miasta Zamościa" (2000) i "Encyklopedii Ludzi Zamościa" (2008) oraz ponad 200 artykułów o Zamościu, pomysłodawca i twórca "Archiwariusza Zamojskiego (dziesięć roczników), archiwalnego zbioru fotografii (18 tys.) i galerii internetowej (1,5 mln wyświetleń).