"Wymyk" - współczesna przypowieść o Kainie i Ablu

Głęboki i poruszający film Grega Zglińskiego zaproponowali organizatorzy na filmowe otwarcie tegorocznej edycji Sacrofilmu. Film, który idealnie wpasowuje się w przesłanie XVII festiwalu - debaty o życiu i śmierci.

"Wymyk", którego punktem kulminacyjnym jest właśnie śmierć, jest jednocześnie bardzo mocnym filmem o życiu, o jego przewrotności, kruchości, uświadamia jak kilka sekund decyduje o tym, co nieodwracalne, co rzutuje na całe nasze dalsze życie.

Jest to historia dość prosta, można by powiedzieć wręcz banalna, która jednak oddala się od banalności z każdą kolejną minutą filmu. Widzimy dwóch braci, Alfreda i Jerzego, prowadzących w prowincjonalnym miasteczku rodzinną firmę usług internetowych. Ojciec, założyciel firmy, w chwili obecnej schorowany, na wpół sparaliżowany człowiek, przekazuje kierownictwo firmy synom.

Starszy Alfred, mężczyzna pod czterdziestkę, o wyglądzie i zachowaniu twardziela, kolekcjoner broni, ciągle szuka dodatkowej adrenaliny, ot chociażby w brawurowej jeździe szybkim samochodem, uosabia stary porządek, nie chce zmian, a w rzeczach istotnych jest wręcz zachowawczy. Młodszy Jerzy, wdowiec z dwójką dzieci, po powrocie z USA, przyszłość widzi w postępie i zmianach. I na tym właśnie tle dochodzi do różnic między braćmi.

Koncepcja rozwoju i przyszłości rodzinnej firmy, a także akceptacja ojca dla poczynań młodszego syna, wywołują u Alfreda skrywane od lat zadry. Od dzieciństwa czuł, iż ojciec faworyzuje młodszego syna, wykształconego, odważnego człowieka sukcesu, który po powrocie z zagranicy zaczął zagrażać jego pozycji w firmie i w rodzinie. Zazdrość, chęć dominacji i negacja poczynań brata powodują, iż gromadzone przez lata negatywne emocje moją swoje ujście w postawie niejednoznacznej moralnie.

Podczas podróży podmiejska kolejką Alfred i Jerzy są świadkami napaści grupki chuliganów na młodą dziewczynę. Nikt z podróżnych nie reaguje na to zajście, Alfred nawet namawia Jerzego, by także się nie wtrącali. Młodszy brat staje jednak w obronie zaatakowanej kobiety, w wyniku czego zostaje dotkliwie pobity przez wyrostków i wyrzucony z pociągu. Starszy Alfred początkowo podejmuje nieudolną próbę pomocy bratu, by jednak ostatecznie stać się biernym świadkiem jego tragedii.

I tu na początku tylko widz obserwuje jego przewinienie, niezdecydowanie, zaniechanie, tchórzostwo. Sam Alfred najpierw próbuje wybielić swoją rolę w tym tragicznym wydarzeniu, wikła się w kolejne kłamstwa przed rodziną, żoną, ojcem, który ciągle ma ogromną władzę rodzicielską nad dorosłym synem. Wszystkie ich relacje w kolejnych scenach filmu są konsekwencją zbrodni z pociągu i w jakiś sposób z nią się wiążą.

Alfred uważa, że zrobił wszystko co mógł, że też został ranny w tym zdarzeniu, co jednak nie przekonuje ojca, który młodszego syna cenił bardziej. Uważa on iż starszy syn w chwili próby zawiódł, że w decydującym momencie zareagował niewłaściwie - faktycznie to przypadkowe zdarzenie, te kilka sekund całkowicie odmieniło życie Alfreda.

Jego obraz tragedii zostaje jednak zweryfikowany przez nakręcony na miejscu zbrodni i umieszczony w internecie filmik - kolejny przejaw nowoczesności działa przeciwko Alfredowi. Opinia publiczna, znajomi, rodzina negatywnie oceniają jego postawę, w konsekwencji po kolei wszyscy się od niego odwracają.

Nie tylko to powoduje narastanie wyrzutów sumienia. Już od samego początku Alfred wie, że jego postawa nie była taka, jaka być powinna. Być może sam przed sobą boi się przyznać, czy zaniechanie reakcji było wynikiem tylko tchórzostwa, czy raczej jego postawą kierowała podświadoma zazdrość o brata faworyzowanego przez ojca. Targany poczuciem winy popada w psychiczną autodestrukcję, a widz ma okazję obejrzeć idealnie uchwycony dramat ludzkiego losu.

Greg Zgliński, jeden z ostatnich uczniów Krzysztofa Kieślowskiego, nie na darmo jednak pokazuje nam tą historię, umiejscowioną w naszych realiach, gdzieś obok, której bohaterami mogą być nasi sąsiedzi, znajomi, a może i my sami. Poprzez swój film wyzwala w widzu refleksje nad własnymi postawami moralnymi. Bo jednak nikt nie wie jak zachowałby się w podobnej sytuacji, czy strach i lęk nie paraliżowałyby bardziej niż myślimy, czy wystawieni na próbę, sprostalibyśmy oczekiwaniom.

Poprzez własne odczucia, i świadomość tego jak niewiele potrzeba by nasze życie zmieniło się diametralnie, postać głównego bohatera nie wywołuje potępienia, wprawdzie trudno ją polubić, ale budzi nasze współczucie. Litość wzbudza już sama świadomość Alfreda, że zaniechanie było błędem, a życie z nieustannym lękiem przed ludzkim wzrokiem, wyrzutami sumienia, męskim niespełnieniem jest tego namacalnym dowodem.

"Wymyk" to film bardzo przemawiający do wyobraźni. Pokazując próbę zmagania się z tragicznym losem, zagłuszanie w sobie lęku przed upokorzeniem, zadaje zasadnicze pytanie: jak długo można żyć z poczuciem winy, z potępieniem rodziny i otoczenia, z własną traumą, przed którą nie ma ucieczki?

Zamość onLine jest patronem medialnym XVII Międzynarodowych Dni Filmu Religijnego "Sacrofilm" w Zamościu

Zobacz podobne:
     Zdarzyło się na "Sacrofilmie" / 2012-03-06
     Krzysztof Zanussi "O życiu i śmierci" / 2012-03-05
     "Rozstanie" - irańska opowieść o prawdach uniwersalnych / 2012-03-04
     Sacrofilm: Człowiek w obiektywie Lembryka / 2012-03-04
     Feliks Falk: Prawda w roli głównej / 2012-03-01
     Widzowie o "Joannie", czyli egzamin z człowieczeństwa / 2012-02-29
     Zainaugurowano XVII edycję "Sacrofilmu" / 2012-02-27
     Ks. Mokrzycki o przesłaniu "Sacrofilmu" / 2012-02-26
     Wydarzenie specjalne Sacrofilmu: Francesca Melandrii z filmem VERA / 2012-02-25
     SACROFILM 2012: Spotkanie z Feliksem Falkiem / 2012-02-24
     Joszko Broda zainauguruje Sacrofilm / 2012-02-22
     Sacrofilm 2012 - program / 2012-02-13
     Dyskusyjny Klub Filmowy w lutym / 2012-01-30
     Inspirujący "Sacrofilm" - podsumowanie XVI edycji / 2011-03-23
     Sacrofilm 2011: Głód 33 / 2011-03-21
     Impresje Marka Stryszowskiego / 2011-03-18
     Sacrofilm 2011: Misteryjny koncert / 2011-03-17
     "Brama" dla Zanussiego / 2011-03-16
     Sacrofilm 2011: Intelektualny spór o rozum i wiarę / 2011-03-14
     Sacrofilm 2011: Jerzy Tyburski interpretatorem tajemnicy człowieka / 2011-03-13

Warto przeczytać:

[do góry]