Ruszyły wiosenne zebrania osiedlowe. Od niemal trzech tygodni mieszkańcy kolejnych dzielnic mają okazję do tego, by spotkać się z władzami miasta oraz radnymi. Jak zwykle zdarza się i sztampa, ale przeważają spotkania całkiem merytoryczne. Na przykład zebranie mieszkańców Osiedla Rataja, które jesienią stało pod znakiem aktywności głównie Andrzeja Sagana, teraz obfitowało w interesujące dyskusje na temat zalewania miejscowych posesji. Sprawa to tym ważniejsza, że - co wszyscy przyznali - winna temu jest spółka PKP LHS, która o pół metra podniosła newralgiczny przepust melioracyjny, przez co woda nie ma którędy odpływać. Nie znaczy to jednak, że nie było już zebraniowych spektakli. Na pierwszym zebraniu bowiem - na Osiedlu Zamoyskiego - obecni mogli usłyszeć tyradę o bezpieczeństwie, wspartą cytatem z Michała Anioła, wygłoszoną przez "przedsiębiorcę, działacza społecznego i naukowca", który wyraźnie zazdrościł radnym możliwości zasiadania za stołem pokrytym zielonym obrusem. Pojęcie bezpieczeństwa znacznie rozszerzył, obejmując nim między innymi warunki socjalne, a nawet ofertę kulturalną miasta. A to dopiero początek. Coś czuję, że podobnych wystąpień do końca kwietnia obejrzę jeszcze kilka.

Natomiast na każdym zebraniu dzieje się coś jeszcze. Otóż przedstawiciel władz miasta, czyli zazwyczaj prezydent Marcin Zamoyski lub wiceprezydent Tomasz Kossowski, informują mieszkańców o planach wprowadzenia budżetu obywatelskiego. Zauważyłem zresztą, że obaj panowie prezentują w tej sprawie różne poglądy, natomiast generalnie z ich ust pada taka sama zapowiedź, wobec czego należy sądzić, że powyższa idea jest w pełni poważnie rozpatrywana.

O co chodzi? Budżet obywatelski, czyli inaczej budżet partycypacyjny, to proces dyskusji i podejmowania decyzji, w którym każda mieszkanka i każdy mieszkaniec miasta decyduje o tym, w jaki sposób wydawać część budżetu miejskiego lub też publicznego. Konkretnie wygląda to tak, że władze miejskie - odpowiedzialne za konstrukcję budżetu - tworzą osobną pulę na środki przeznaczane dla konkretnych osiedli. Każde z nich otrzymuje do swej dyspozycji określoną kwotę, o przeznaczeniu której decydują sami mieszkańcy danego osiedla. Tak przynajmniej ma to wyglądać w Zamościu. W Polsce budżet obywatelski swe istnienie zapoczątkował w Sopocie w roku 2011 i ta idea jest coraz bardziej popularna.

W Zamościu ma to być na razie testowane. Wedle zapowiedzi władz, każde osiedle ma do swej dyspozycji mieć około 50 tysięcy złotych, choć nie należy się jeszcze do tych wartości zbytnio przywiązywać. Najpierw zresztą była mowa o 100 tys. zł, teraz 50 tys. ma być wartością maksymalną. Co można zrobić za te pieniądze? Teoretycznie niewiele, zatem jeśli ktoś miał nadzieję, że dzięki budżetowi obywatelskiemu uda się wreszcie wybudować od dawna oczekiwaną drogę, to jest w poważnym błędzie. Nie znaczy to jednak, że środki będą niewykorzystane, bo na przykład na budowę placu zabaw jest to kwota całkowicie wystarczająca. Wprawdzie dzieci w Zamościu coraz mniej, więc można się zastanawiać kto będzie się na tych placach bawił, ale na zebraniach osiedlowych padają pytania o takie miejsca, tak więc zadają je chyba osoby, które wiedzą, że to inwestycje jak najbardziej potrzebne. Inna rzecz wymieniana w grupie przedsięwzięć do sfinansowania z budżetu obywatelskiego, to siłownie zewnętrzne, coraz bardziej popularne w całej Polsce. Jeszcze inna opcja to organizacja festynu. Jak więc można wywnioskować, nie chodzi o inwestycje kluczowe dla życia w Zamościu, ale o takie, które lekko podniosłyby standard bytowania na osiedlach. Co nie znaczy, że są to sprawy nieistotne.

Marcin Zamoyski wykazuje w tej kwestii sceptycyzm, któremu dał wyraz na zebraniu Osiedla Zamczysko. Powiedział, że budżet obywatelski jego zdaniem niejako stanowi pewne wotum nieufności wobec radnych, bo to oni są od konstruowania budżetu miasta w taki sposób, aby uwzględniał on potrzeby wszystkich mieszkańców. Pomijając drobny szczegół, że radni mają bardzo ograniczone możliwości modyfikacji projektu budżetu przedłożonego przez władze miejskie, warto się według mnie zastanowić co można zyskać przy wprowadzeniu tej inicjatywy.

Oczywiście mrzonką jest mniemanie, że budżet obywatelski sprawi, iż mieszkańcy zaczną się masowo interesować sprawami społecznymi. Tak nie jest, bo zawsze będzie istniała grupa osób, którym będzie po prostu wszystko jedno. Myślę, że kluczowy będzie pierwszy rok funkcjonowania takiego budżetu. Wtedy okaże się czy wywoła on jakąkolwiek pozytywną iskrę, czy też przeciwnie - wszystko zagospodarują obecne elity osiedlowe na potrzeby swych najbliższych okolic.

Wszystko zależy od zasadniczej kwestii - czy uda się zgromadzić wystarczającą liczbę mieszkańców, którym autentycznie będzie zależało na konkretnym przeznaczeniu tych pieniędzy. I tu od razu wracamy do tematu zebrań osiedlowych, które są przez wiele osób krytykowane jako wydarzenia mało znaczące dla lokalnych społeczności. Z całym szacunkiem, ale taka postawa z miejsca dyskwalifikuje sens jakiegokolwiek spotykania się na forum publicznym. Bo tak naprawdę tylko od mieszkańców zależy przebieg takiego zebrania. Powiem więcej - od takich spotkań można zacząć budowanie nowych elit w mieście, a budżet obywatelski, ustalany w formie plebiscytu, może stanowić ku temu świetną okazję. Wydaje mi się zresztą, że nie bez przyczyny zostanie on wprowadzony już po tegorocznych wyborach samorządowych.

I tak właśnie patrzmy na tę kwestię - jako na szansę na dobre zmiany. Dalszą rzeczą jest to, jak ją wykorzystamy.