Obchody 71. rocznicy Krwawej Niedzieli w Kryłowie

Upamiętniono 71. rocznicę Krwawej Niedzieli w Kryłowie i 72. rocznicę walk z najeźdźcą hitlerowskim i nacjonalistami ukraińskimi. Uroczystość odbyła się ku czci pamięci ofiar band UPA i ofiar pacyfikacji Smoligowa, Łaskowa i Ameryki przez ukraińskie oddziały z SS-Galizien oraz oddziały Wehrmachtu (3.04.).

Obchody rozpoczęła msza święta, którą celebrowali o. Wiktoryn Krysa, proboszcz Parafii p. w. św. Stanisława Kostki w Hrubieszowie oraz ks. Stefan Kuk, proboszcz Parafii Narodzenia NMP w Kryłowie. Następnie zgromadzeni mogli wysłuchać przemówień okolicznościowych wygłoszonych przez Wójta Gminy Mircze, Martę Małyszek oraz ppłk Henryka Ratynę.

Podczas uroczystości dokonano poświęcenia Pomnika żołnierzy Batalionów Chłopskich z Batalionu Basaja "Rysia", poległych w walce z Niemcami pod Smoligowem 27 marca 1944 r. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonali: Wójt Gminy Mircze, Marta Małyszek, w imieniu Starosty Hrubieszowskiego, Gerard Pisiewicz, Kamila Bogowska, córka Stanisława Basaja "Rysia" oraz ppłk Henryk Ratyna.

Kompanię honorową wystawiła 5. Kompania rozpoznawcza z 2. Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego im. majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala", pod dowództwem ppor. Adriana Zawady. Na cześć pomordowanych w 1944 i 1945 r. odczytany został Apel Pamięci oraz oddano salwę honorową.

Poczty sztandarowe wystawili: Światowy Związek Żołnierzy AK - Koło w Mirczu, Związek Kombatantów, Osób Represjonowanych Ziemi Zamojskiej - Koło Gminne w Mirczu, Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych, Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych - Koło Gminne w Mirczu, Ogólnopolski Związek Batalionów Chłopskich w Krynicach, Zespół Szkół w Kryłowie, Gimnazjum im. ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego w Mirczu, Szkoła Podstawowa im. Bolesława Prusa w Mirczu, Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Wiszniowie, Oddział Gminny Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej w Mirczu, Ochotnicza Straż Pożarna w Starej Wsi, Ochotnicza Straż Pożarna w Wiszniowie, Ochotnicza Straż Pożarna w Mirczu, Zarząd Gminny Polskiego Stronnictwa Ludowego w Mirczu.

Na ręce osób zaangażowanych w odnowienie pomnika oraz zorganizowanie uroczystości, podziękowanie złożył Przewodniczący Rady Gminy Mircze - Ryszard Wieczorek. Całość wydarzenia poprowadził Sołtys Wsi Kryłów - Radosław Szczur. Remont Pomnika żołnierzy Batalionów Chłopskich z Batalionu Basaja "Rysia" poległych w walce z Niemcami pod Smoligowem 27 marca 1944 r. wykonał Waldemar Rycyk "Granbud" - Kamieniarstwo. Remont nagrobku Bolesława Szpyrki, żołnierza z Batalionu Stanisława Basaja "Rysia" wykonał Henryk Sobczuk "Granbet".

* * *

W połowie marca 1944 r. Ukraińcy z SS-Galizien, wspólnie z bojówkami OUN-UPA i przy wsparciu Wehrmachtu, rozpoczęli eksterminację polskich kolonii w regionie Smoligów-Łasków-Stara Wieś na Lubelszczyźnie. Do pacyfikacji Smoligowa doszło 27 marca 1944 r. Liczące ok. 2 tys. ludzi oddziały SS-Galizien oraz Wehrmachtu, wyposażone w artylerie i broń pancerną, otoczyły ścisłym kordonem wieś i rozpoczęły rzeź mieszkańców. Opór przeważającym siłom hitlerowców i nacjonalistów ukraińskich próbowały stawić oddziały AK pod dowództwem Bronisława Kaniugi "Orła" i Jana Ochmana "Kozaka" oraz partyzanci Batalionów Chłopskich Stanisława Basaja "Rysia". Mieszkańców mordowano w okrutny sposób. Zginęło ponad 200 Polaków oraz kilkudziesięciu partyzantów. Wieś została doszczętnie spalona.

25 marca 1945 r., w Kryłowie, oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) zamordował 17 funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz 28 cywilnych mieszkańców Kryłowa. We wsi Ukraińcy schwytali legendarnego majora Stanisława Basaja ps. "Ryś", który w czasie II wojny światowej był dowódcą Batalionów Chłopskich. Stanisława Basaja wywieziono ze wsi w nieznanym kierunku, torturowano i zamordowano. Nie jest znane miejsce jego pochówku.

* * *

Śledztwo w sprawie zbrodni ludobójstwa, polegającej na zabójstwach szesnastu funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i dwudziestu ośmiu osób cywilnych, dokonanych przez członków Ukraińskiej Powstańczej Armii, w dniu 25 marca 1945 r. w Kryłowie, województwa lubelskiego. (S. 9/15/Zi)

W toku prowadzonego postępowania ustalono, że w dniu 1 czerwca 1940 r., rozkazem Komendanta Żandarmerii Dystryktu Lubelskiego majora Hanzoga, w Kryłowie powołany został posterunek tak zwanej pomocniczej policji ukraińskiej. Obsada posterunku początkowo wynosiła 4 osoby, zaś docelowo miała wynosić 10. Wśród nich znajdował się ówczesny mieszkaniec Kryłowa Piotr (Pietia) M. Funkcjonariusze policji pomocniczej ściśle współpracowali z okupantem hitlerowskim. Po wkroczeniu wojsk radzieckich na teren Lubelszczyzny w 1944 r. funkcjonariusze posterunku wstąpili do Ukraińskiej Powstańczej Armii. W dniu 25 marca 1945 r., we wczesnych godzinach rannych do Kryłowa przybył oddział UPA dowodzony przez Mariana Ł. ps. "Jahoda" lub "Czernik", który zajął wieś wystawiając posterunki na jej obrzeżach.

Członkowie UPA przebrani w mundury Armii sowieckiej podeszli pod posterunek Milicji Obywatelskiej. Wprowadzili w błąd funkcjonariuszy MO udając żołnierzy sowieckich eskortujących rzekomo zatrzymanego, którym był Piotr M. Działając w błędzie, co do tożsamości członków UPA, funkcjonariusze MO wpuścili ich do pomieszczeń posterunku. Sprawcy obezwładnili wszystkich milicjantów znajdujących się na terenie posterunku, skrępowali im ręce i kazali położyć się na podłodze w pozycji "na brzuchu". Sprawcy do posterunku wprowadzili mjr Stanisława B., pseudonim "Ryś", dowódcę Batalionów Chłopskich z okresu II wojny światowej, zatrzymanego wcześniej w jednym z domostw w Kryłowie. Został on postawiony w rogu sali, zdjęto mu płaszcz i buty a następnie znęcano się nad nim bijąc po twarzy. Leżących na podłodze i skrępowanych funkcjonariuszy MO sprawcy rozebrali z odzienia i butów. Następnie dokonali na nich egzekucji, zabijając strzałami z broni palnej 16 milicjantów. Rannych dobijano. Jeden z funkcjonariuszy, który przeżył, rozpoznał czterech sprawców z imienia i nazwiska, wśród nich wspomnianego Piotra M. Świadek stwierdził, iż spośród napastników był on najaktywniejszy...

cały opis dostępny na stronach IPN

Zobacz podobne:
     Zmarła Janina Kalinowska, sierota Wołynia, córka Zamościa / 2021-09-15
     74. rocznica walk z UPA pod Narolem / 2018-06-02
     Polityka to nie pluszowy miś / 2017-05-10
     Nie płaczmy nad "Wisłą" / 2017-05-04
     73. rocznica: Poturzyn czci ofiary zbrodni UPA / 2017-04-13
     Tarnoszyn oddał hołd pomordowanym przez UPA / 2017-03-27
     11 lipca zapalmy świeczkę w oknie / 2016-07-09
     Upamiętniono 72. rocznicę walk z UPA pod Posadowem / 2016-06-21
     Gmina Narol: Zginęli broniąc domów przed UPA / 2016-06-03
     Poturzyn uczcił pomordowanych mieszkańców / 2016-04-25
     Wspieramy WOŁYŃ! Zabito ich dwa razy - siekierami i niepamięcią... / 2016-04-07
     Tarnoszyn pamięta. 72. rocznica zbrodni UPA / 2016-03-23
     "Wózkiem do nieba" - promocja książki Leszka Wójtowicza / 2015-08-11
     Pamięci pomordowanych mieszkańców Tarnoszyna / 2015-04-04
     Spotkanie z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim / 2015-03-21
     Dyskusja po projekcji filmu Adama Sikorskiego "Jeżeli zapomnimy o nich..." / 2014-10-20
     Umarli na zawsze. Adam Sikorski o swoim filmie o rzezi wołyńskiej / 2014-10-20
     "Strach. Opowiadania Kresowe" - promocja książki Stanisława Srokowskiego / 2014-10-09
     "Jeżeli zapomnimy o nich..." - premiera nowego filmu Adama Sikorskiego / 2014-10-01
     Obchody 70. rocznicy bitwy pod Posadowem / 2014-05-29

Warto przeczytać:

[do góry]