Aj waj, czyli noc poślubna po żydowsku

Dawno temu Irena Kwiatkowska i Wiesław Michnikowski w telewizji, a ostatnio Adrianna Sagan i Jakub Zwolak wystąpili w skeczu "Noc poślubna" wg Juliana Tuwima, podczas 35. Zamojskiego Lata Teatralnego. Widzowie zgromadzeni w sali Bramy Szczebrzeskiej reagowali entuzjastycznie (29.06.).

Pomysł Teatru Preparat z Zamościa wystawienia formy kabaretowej i do tego samego mistrza Juliana Tuwima uznaję za mistrzowski. A dokładnie - pomysł dotyczy sięgnięcia po klasyczny szmonces - żart, dowcip żydowski, bez którego przed wojną nie mogło odbyć się żadne przedstawienie kabaretowe. Jeśli taki skecz został opowiedziany, to murowany udany wieczór i znakomita zabawa.

Równie znakomicie bawiła się zamojska publiczność już po raz kolejny, bowiem pierwszy raz Jakub z Adrianną wystąpili z tą sztuką podczas Wiosny Studenckiej Juwenalia 2010. Tym razem także nie zawiedli młodzi aktorzy i liczni widzowie. Znakomicie reagował na widowni Oleg Żiugżda, wybitny reżyser i dyrektor Obwodowego Teatru Lalek z Grodna (Białoruś).

Robocza wersja szmoncesu mówi, że jest to żart, dowcip słowny powiedziany specyficzną polszczyzną Żydów przedwojennych. Cechą szczególną są elementy charakterystycznej filozofii oraz mądrości żydowskiej. Jego formą jest najczęściej dialog, który w pewnym sensie określa mentalność tych ludzi. Można powiedzieć, że to jest właściwie rodzaj folkloru opowiedziany "polszczyzną Żydów".

Ten specyficzny gatunek humoru, pokazujący stereotyp Żyda, kupca czy rzemieślnika, obracający się zwykle wokół spraw biznesowo-religijnych wyśmiewający arcypraktyczne podejście do życia, a jednocześnie zawierający podtekst filozoficzny i prawdziwą mądrość życiową zaprezentowali młodzi aktorzy wystawiając "Noc poślubną".

Była to rewelacyjna potyczka językowa, w której poległ, niestety, młody Izaak, czyli Mąż, choć raczej ranka doczekał. Jego Żona, Dorcia, "rozłożyła go na łopatki", zresztą na jego własne życzenie. Rzecz dzieje się w chwilę po zakończeniu wesela i odsłania kulisy zawarcia związku małżeńskiego młodego, ubogiego krawca Izaaka i liczącej już 41 wiosen Dorci, córki bogatego Żyda. Jednym słowem, tatuś z córeczką zrobili "złoty interes", o czym grubo za późno przekonał się Izaak.

Tego dowiemy się jednak dopiero pod koniec sztuki. Najpierw dziewczynka w bieli sypie ryżem na szczęście i powodzenie dla młodej pary. Potem oglądamy skromny, niewielki pokoik, służący za jadalnię i sypialnię. Wejście uskrzydlonej Dorci w welonie i ślubnej sukni zdecydowanie kontrastuje z postawą zagubionego i zawstydzonego Izaaka. Coś jest na rzeczy. Mąż albo ma wrodzoną cechę do skrywania emocji i tym samym radości z zaślubin, albo kołaczą mu się po głowie różne myśli i spokoju na oblicze nie przywołują. Żona zauważa zdecydowany brak zainteresowania Męża swoją osobą i docieka, co też trapi jej Izaaka w tak ważnej chwili. Izaak nie garnie się jednak do rozmowy i zdawkowo odpowiada na zachęty Żony. Trochę zdezorientowany, trochę zmęczony przystaje na propozycje Dorci uwicia szczęśliwego gniazda, przyrzeka nie pić, a na pytanie czy kocha Żonę odpowiada pytaniem, jakby chciał się asekurować. Wreszcie brak chęci do okazywania uczuć do Żony tłumaczy koniecznością oddania zleconego do uszycia fraka dla Szmulsona.

Jakub Zwolak jako Mąż prośbę swojej Żony, Adrianny Sagan o pocałunek spełnia, niestety, z widoczną niechęcią, żeby nie powiedzieć odrazą. Wywija się jak może i na kolejną prośbę o przytulenie, bo to noc poślubna, czyli gody, proponuje Dorci? wody. Ponownie sięga po koronne argumenty, wymawiając się od dalszych amorów - wizytą o ósmej z miarą u Szpilcwajga. I mocnej stawia sprawę: "Krawiec jestem, to mój fach, a Szpilcwajg klient".

Niewiele robi sobie z tej odmowy Dorcia i przywołuje dzieło "Miłość w naturze", w którym to opisano potęgę miłości i "Opowiedziano i o zbliżeniu ciał... o misterium powiedziano". Izaak jednak swoje i tak dochodzimy do sedna sprawy, czyli co trapi Męża: "Czy ja mogę się zbliżyć do misterium? Ja muszę szyć, żeby żyć. To jak twój tatunio ma dać dwa tysiące złotych, to będę mógł kupić parę sztuk towaru i spłacić Cukiersteina dług. Co ja więcej wiem?"

Potem jest jeszcze świetna potyczka językowa Żony Dorci i Męża Izaaka, wprost mistrzowska, którą godzi się przywołać: "Żona: Nie wiesz, co kochać znaczy? Mąż: Dlaczego, nie wiem? Wiem. Ja bardzo lubię kochać. Żona: No to chodź. Chodź. Weź mnie wszak raz w swoje ramiona.

Mąż: I to jeszcze tatunio powiedział, że da mieszkanie na Solnej to pracownię można większą zrobić. To wziąłbym dwa czeladniki... dlaczego nie? Zaraz obstalunki więcej, i wszystko. Żona: Przestań, Izaaku. Tutaj mnie kochaj, tutaj w naszym gniazdku. Ty tatuniowi nie wierz. Ty nie znasz tatunia. Żadnego mieszkania na Solnej nie będzie. Chodź, pocałuj mnie w usta, jedyny. "

Teraz czeka Izaaka już tylko równia pochyła. Za chwilę Dorcia, jako kobieta uczciwa, wyzna Mężowi, że była uwiedziona, ale "to było wbrew, nawet w obie brwi mojej woli" - żaliła się Żona, prosząc o wybaczenie. Po uzyskaniu go przyznała, że ma czwórkę dzieci, tatuś trzech ojców odnalazł, a czwartego poszukuje i na wielki finał dodała, że trzech chłopców i córeczka zamieszkają z Dorcią i Izaakiem w obecnym mieszkanku.

Izaak musiał wypić kielich goryczy do dna. Po pierwsze, że nie ożenił się z panienką, to na dodatek będzie harował na czwórkę jej dzieci i nie ma szans na otrzymanie dwóch tysięcy złotych od teścia ani większego mieszkania. I tak to biedny ale chytry krawiec Izaak dwa, a może nawet trzy razy stracił. Nie dostał nic z obiecanek, za to uszczęśliwił Dorcię, której się zdecydowanie polepszyło, bowiem Dorcia przejęła pełnię władzy nad osłupiałym i zrezygnowanym Izaaku.

Żarty językowe, napisane przez Juliana Tuwina, w wykonaniu Jakuba i Adrianny wywoływały salwy śmiechu. To była znakomita teatralna zabawa. Rewelacyjna była dwójka wykonawców. Adrianna Sagan i Jakub Zwolak świetnie weszli w role dwójki bohaterów "Nocy poślubnej" i bawili wszystkich inteligentnym dowcipem i lekkością gry, stwarzając przesympatyczny klimat do obcowania z dziełkiem Juliana Tuwima. Gorąco polecam, wspaniała rozrywka pod każdym względem.

Portal Zamość onLine jest patronem medialnym 35. Zamojskiego Lata Teatralnego

Zobacz podobne:
     37. ZLT: Marzenia "Pomiędzy Niebem a Ziemią" / 2012-07-15
     37. ZLT: Tajemnica "Żółtej strzały" / 2012-07-13
     Lato Teatralne Młodych na 37. ZLT / 2012-07-12
     37. ZLT: "Requiem" nie tylko dla Gospodyni / 2012-07-11
     Misteryjna przygoda - rozmowa ze Zdzisławem Wardejnem / 2012-07-11
     37. ZLT: Interaktywne Lalki Pana Pejo z Rosji / 2012-07-09
     Głosuj na najlepszy spektakl 37. Zamojskiego Lata Teatralnego / 2012-07-08
     10 lat Szkoły Machulskich z ZLT / 2012-07-05
     37. ZLT: Litania do sumienia / 2012-06-29
     37. ZLT: "A koziołek wziął tobołek..." / 2012-06-26
     37. ZLT: "Przygody Koziołka Matołka" - zmiany w programie / 2012-06-25
     37. ZLT: "Przygoda" w imię miłości / 2012-06-24
     37. ZLT: Skazany na teatr - rozmowa z prof. Janem Englertem / 2012-06-23
     37. ZLT: Fortepianom śmierć / 2012-06-21
     Trzy tygodnie z teatrem w Zamościu - rozmowa z Januszem Nowosadem / 2012-06-16
     Przegląd "Wokół teatru" / 2012-06-14
     VII Letnie Spotkania Muzyczno-Poetyckie / 2012-06-14
     Spektakle 37. ZLT - "PRZYGODA" / 2012-06-11
     Spektakle 37. ZLT - "SALTO MORTALE" / 2012-06-11
     37. ZAMOJSKIE LATO TEATRALNE - program / 2012-06-03

Warto przeczytać:

[do góry]