Restaurowany przez wiele lat kojec w Parku Miejskim udostępniono zwiedzającym. Można w nim oglądać największą makietę miasta i twierdzy Zamość (pochodzi z 2006 r.) oraz poznać historię modeli Zamościa. Obiektem zarządza Stowarzyszenie "Turystyka z Pasją" (25.08).

Kojec, niewielka budowla forteczna przy Starej Bramie Lubelskiej, jako jedyny z czterech w Zamościu, przetrwał w dobrym stanie zawieruchy historii. Zbudowany został w 1837 roku, w końcowym etapie modernizacji twierdzy. Ceglano-kamienna architektura zewnętrzna nawiązuje do zamojskiej architektury fortecznej z czasów gen. Mallet-Malletskiego. Pięcioboczną budowlę wzniesiono nad kanałem wodnym fosy. Wnętrze nakryte jest potężnym sklepieniem kolebkowym. W środku znajdowały się śluzy do regulacji poziomu wody. Głównym jego zadaniem była obrona fosy - dwie strzelnice od wschodu i zachodu umożliwiały prowadzenie ostrzału artyleryjskiego wzdłuż fosy w obydwu kierunkach, a strzelnice broni ręcznej ostrzał przedpola. Przy południowo-wschodnim narożniku budynku w 2009 roku zrekonstruowano fragment muru Carnota.

Pierwszą ekspozycję Muzeum Miejskiego w kojcu, zawierającą model miasta oraz lapidarium - 19 fragmentów pochodzących z budowli zamojskich, otwarto 12 października 1948 r. Do późnych lat siedemdziesiątych zamojscy przewodnicy zwiedzanie Zamościa z grupami turystów rozpoczynali właśnie w kojcu, przy makiecie "miasta idealnego".

Dobrej tradycji stało się zadość. Kojec, własność Zakładu Gospodarki Lokalowej, stał się kolejną atrakcją turystyczną Zamościa. Udostępnianie i oprowadzenie po obiekcie przejęło Stowarzyszenie "Turystyka z Pasją". Zagospodarowanie wnętrza spoczęło na Muzeum Zamojskim. Po latach przerwy wystawiono w nim okazały model, pokazujący Zamość po przebudowie XIX w. Smaczku dodaje pokazanie kościoła ormiańskiego w sąsiedztwie hotelu "Renesans", choć jak wiemy, świątynia nie zachowała się do naszych czasów.

Trzeba przyznać, że model w skali 1:126, o wymiarach 6,5 na 8,5 metra, wykonany przez Andrzeja Stompóra, byłego dyrektora Muzeum Arsenał i jego syna Wojciecha na potrzeby Hotelu "Renesans" robi wrażenie. Właściciele modelu - spółka Jagielski i Kielar wyrazili zgodę na jego ekspozycję ku dobru powszechnemu. Wcześniej model prezentowany był w jednym z pawilonów Spółdzielni Samopomoc Chłopska na Karolówce, a na publiczną prezentację nie było zgody.

Ekspozycję wzbogacają plansze pokazujące historię zamojskich modeli. Zamość jako miasto doczekał się realizacji kilku modeli. Pierwszy wykonany został w okresie przedwojennym. Kolejny, wykonany został na 400-lecie lokacji miasta Zamościa przez zamojskie Przedsiębiorstwo Konserwacji Zabytków. Plansze pokazują także modele miasta z XVII w. i z XIX w., który nadal prezentowany jest w Arsenale. Opisane są także miejsca prezentowania modeli. Jeden z nich w 1992 r. pokazany został w siedzibie UNESCO w Paryżu, w trakcie trwania procedury wpisania Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, a o Zamościu opowiadał wówczas potomek fundatora miasta, Jan hrabia Zamoyski, XVI ordynat Ordynacji Zamojskiej. Są także zdjęcia wykonane przez Mariana Siegieńczuka modelu prezentowanego na Zamku Królewskim podczas wielkiej wystawy "Zamość - wczoraj, dziś, jutro", dedykowanej miastu w roku jego głośnego jubileuszu.

Przy okazji zwiedzania kojca można podziwiać Park Miejski w Zamościu, który należy do najpiękniejszych w Polsce i wygrywa prestiżowe europejskie konkursy. Od kilku dni jego ozdobą - oprócz 50 gatunków bardzo rzadkich drzew i krzewów - stały się "pływające" po stawie dwie podświetlone fontanny. Można też z ust przewodnika posłuchać legendy jak to Jan Zamoyski nakazał zamurować Starą Bramę Lubelską po triumfalnym wprowadzeniu przez nią do miasta jeńca Maksymiliana Habsburga, niefortunnego pretendenta do tronu polskiego, którego wojska hetman Zamoyski rozbił w perzynę pod Byczyną w 1588 r. Czy to jedyne wytłumaczenie zamurowania świeżo co otwartej bramy? Otóż, nie... są i inne opowieści dziwnej treści na ten temat.

Kojec w Parku Miejskim z makietą Zamościa czynny jest od wtorku do niedzieli, w godz. od 12.00 do 18.00. Wejście dla turystów indywidualnych z przewodnikiem: godz. 12,00, 13,00, 14.00, 15,00, 16,00 i 17.00. Bilety: normalny - 2,50 zł; ulgowy - 1,50 zł. Grupy: 30/45 zł (w zależności od ilości osób w grupie).

Zapraszamy!